ΑΝΔΡΕΑΣ Γ. ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΑΚΗΣ
Ελλειψη σχεδιασμού και επενδύσεων και σπάταλη λειτουργία οδηγούν την επιχείρηση σε νέες αυξήσεις, παρά τα κέρδη...
Με 1 δισ. ευρώ κέρδη το 2009 και με αυξήσεις τιμολογίων συνολικά 32% την περίοδο 2005-2009 η ΔΕΗ εξακολουθεί να στηρίζεται στις ανατιμήσεις που πληρώνουν οι καταναλωτές. Η πολιτική εφησυχασμού με τις συνεχείς αυξήσεις τιμολογίων την περίοδο αυτή άφησε ανεξέλεγκτες τις λειτουργικές δαπάνες, οι οποίες μετακυλίονταν στους καταναλωτές, ενώ ...
οι διοικήσεις της ΔΕΗ θα έπρεπε να τρέχουν πίσω από τη μείωση του κόστους.
Οι περισσότεροι ενεργειακοί αναλυτές, ακόμη και ουδέτεροι τεχνοκράτες της ΡΑΕ, θεωρούν ότι τα τελευταία πέντε χρόνια η επιχείρηση «στραβά αρμενίζει και βαδίζει ολοταχώς σε ξέρα», αφού στηρίζεται μόνο στα έσοδα από τις ανατιμήσεις των τιμολογίων και έχει «ξεχάσει» τις οικονομίες κλίμακας που θα μπορούσε να κάνει (εννοείται χωρίς απολύσεις) ή τις επενδύσεις υποδομής που χρειάζεται για να θωρακιστεί, πέρα από τη στροφή στις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Οι αναλυτές υποστηρίζουν μάλιστα ότι παρά τα κέρδη του 1 δισ. ευρώ το 2009, ούτε τώρα, που είναι η τελευταία ευκαιρία για προσαρμογή στον ανταγωνισμό που έρχεται, γίνεται μεθοδική προετοιμασία για την επόμενη ημέρα, η οποία θα είναι σκληρή και δύσκολη, και όλα έχουν εναποτεθεί στις αυξήσεις των τιμολογίων.
Σε μια εποχή όπου η ύφεση έχει εγκατασταθεί για τα καλά στη χώρα μας και η ανεργία φαίνεται ότι θα αυξηθεί σημαντικά τα επόμενα χρόνια, θα έπρεπε να υπάρχει και από την πλευρά του Ελληνικού Δημοσίου, το οποίο είναι ιδιοκτήτης της ΔΕΗ, μια ισορροπημένη επενδυτική δραστηριότητα που να επιτρέπει στη ΔΕΗ να κρατάει χαμηλά τα τιμολόγια για τα νοικοκυριά και παράλληλα να φροντίζει να δημιουργεί νέες θέσεις εργασίας. Αντίθετα, με τον σημερινό προσανατολισμό είναι σχεδόν βέβαιο ότι τα επόμενα χρόνια δεν θα υπάρχει ανάγκη για νέες θέσεις εργασίας στη ΔΕΗ. Είναι βέβαιο ότι η επιχείρηση μπορεί να τα καταφέρει ακόμη και μειώνοντας τα οικιακά τιμολόγια σε μια δύσκολη στιγμή, ενώ το Δημόσιο πρέπει να ακολουθήσει το παράδειγμα της Ισπανίας και της Ιταλίας, οι οποίες για τα επόμενα δύο χρόνια αποφάσισαν μείωση της επιδότησης στην τιμή αγοράς ρεύματος από ΑΠΕ κατά 20%-40%.
Σχετικά με τις τελευταίες αυξήσεις στα οικιακά (ιδιαίτερα στις χαμηλές καταναλώσεις) και αγροτικά τιμολόγια της ΔΕΗ, η διοίκησή της εκτιμά ότι θα συμβάλουν στην απελευθέρωση της αγοράς για να σταματήσει να επιδοτείται το κόστος). Οπως έλεγε όμως μέλος της κυβέρνησης που δεν ανήκει στο οικονομικό επιτελείο, «Κανείς δεν έχει σκεφθεί ότι η αναδιάρθρωση επιτυγχάνεται και προς τα κάτω, δηλαδή με μειώσεις τιμολογίων της ΔΕΗ που τις χρειαζόμαστε τώρα με τις μεγάλες δυσκολίες;». «Περιμένουμε πολλά από τα θέματα που εκκρεμούν,όπως οι οικονομίες που μπορούν να γίνουν μέσα στην επιχείρηση και οι χρηματικές ποινές που περιμένουν τη ΔΕΗ λόγω λιγνίτη, να λυθούν μέσω του business plan,το οποίο πάντως δεν έχει έλθει ακόμη στο ΔΣ και δεν γνωρίζουμε πότε θα έλθει» λέει μιλώντας στο «Βήμα» ο κ. Π. Αλεξάκης , πρώην πρόεδρος του Χρηματιστηρίου, ο οποίος σήμερα είναι ανεξάρτητο μέλος του ΔΣ της ΔΕΗ, εκλεγμένος από τους μικρομετόχους. Πολλοί θυμούνται ότι ο πρόεδρος της ΔΕΗ κ. Αρθ.Ζερβός στη Βουλή τον Ιανουάριο ήταν υπέρ της αύξησης των τιμολογίων, αφού από το 2013 η ΔΕΗ θα αναγκαστεί να πληρώνει τεράστια ποσά για τις εκπομπές του διοξειδίου του άνθρακα (CΟ2), τα οποία θα επιβαρύνουν τα τιμολόγια της ΔΕΗ κατά 30%-40%. Μάλιστα σε δηλώσεις του είχε προτείνει τα τιμολόγια να αυξάνονται γύρω στο 4%-5% ετησίως προκειμένου να μη γίνει απότομα τόσο μεγάλη αύξηση. Στελέχη της αγοράς παρατηρούν ότι η μεγάλη αύξηση του τέλους ΑΠΕ από 0,3 ευρώ σε 5,57 ευρώ ανά 1.000 κιλοβατώρες, παρ΄ ότι δεν αφορά ακόμη τους οικιακούς καταναλωτές, δείχνει τον δρόμο που θα ακολουθηθεί στη συνέχεια προκειμένου να επιδοτηθεί η πράσινη ανάπτυξη. Με βάση τα στοιχεία κόστους της ΔΕΗ φαίνεται ότι υπάρχουν κατηγορίες τιμολογίων (όπως το εμπορικής χρήσης) που επιδοτούν άλλα. Ωστόσο, όπως αναγνωρίζουν οι τεχνοκράτες μέσα στη ΡΑΕ αλλά και στον ΔΕΣΜΗΕ, ουδείς έχει ελέγξει αν το κόστος κάθε τιμολογίου είναι εύλογο ή υπερβολικό και πώς μπορεί να μειωθεί.
Σύμφωνα με μελέτη της Βooz Αllen η οποία είχε παραγγελθεί από την προηγούμενη διοίκηση (στοιχεία του 2007), η ΔΕΗ σε σύγκριση με τη λειτουργία ομοειδών ευρωπαϊκών επιχειρήσεων επιβαρύνει την αποδοτικότητα στη λειτουργία της με κόστος που υπολογίστηκε στα 750 εκατ. ετησίως. Ούτε η διοίκηση Αθανασόπουλου ούτε η σημερινή επιχείρησαν να εφαρμόσουν το πρόγραμμα.
Το ετήσιο αυτό κόστος των 750 εκατ. ευρώ η ΔΕΗ, αντί να προσπαθήσει να το μειώσει, έστω και σταδιακά, το μετακύλισε, μέσω μεγάλης αύξησης των τιμολογίων, σε όλους τους καταναλωτές. Τα οικιακά τιμολόγια αυξήθηκαν κατά 24% μεσοσταθμικά μέσα σε μόλις ένα 20μηνο (από τα μέσα του 2007 ως τις αρχές του 2009).
Η απελευθέρωση της αγοράς
Τ ον ερχόμενο Μάρτιο θα εφαρμοστεί στη χώρα μας σύμφωνα με το μνημόνιο το τρίτο ενεργειακό πακέτο που προβλέπει πλήρη διαχωρισμό των δραστηριοτήτων στην ενέργεια (ξεχωριστή λειτουργία και κοστολόγηση παραγωγής, μεταφοράς και διανομής) και πλήρη ανεξαρτητοποίηση της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας που θα εξελιχθεί σταδιακά σε «υπερυπουργό» Ενέργειας με εκτελεστικές αρμοδιότητες.
Η τρόικα έχει ζητήσει για την απελευθέρωση της αγοράς να πουληθεί το 40% του παραγωγικού δυναμικού της ΔΕΗ σε ιδιώτες ή εναλλακτικά να εφαρμόσει η ελληνική κυβέρνηση σενάριο με ισοδύναμα αποτελέσματα.
Η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΚΑ έχει δηλώσει ότι δεν θα προχωρήσει στην πώληση μονάδων της ΔΕΗ, όμως δεν έχει ξεκαθαρίσει ποιες θα είναι οι εναλλακτικές προτάσεις. Η λύση της ιδιωτικοποίησης δημόσιων λιγνιτωρυχείων (Βεύη, Ελασσόνα, Καβάλα) πρέπει να συνδυαστεί με άδεια για μονάδα ηλεκτροπαραγωγής στον ιδιώτη που θα κερδίσει το ορυχείο, κάτι που δεν έχει γίνει ούτε καν με τη Βεύη που βρίσκεται σε διαδικασία ιδιωτικοποίησης από το 2006.
Πληροφορίες αναφέρουν ότι εναλλακτικά και για να μην πουληθούν μονάδες της ΔΕΗ έχει επιλεγεί η λύση εικονικών, όπως τις ονομάζουν, πωλήσεων ηλεκτρισμού από τη λιγνιτική παραγωγή της ΔΕΗ σε ιδιωτικές εταιρείες. Η λύση αυτή θα αυξήσει τις τιμές, εφόσον η ΔΕΗ θα πουλάει σε τιμές που θα περιλαμβάνουν το κόστος της συν ένα μικρό κέρδος. Στη συνέχεια, όπως αναφέρουν ενεργειακοί αναλυτές, η ιδιωτική εταιρεία θα πουλάει στον καταναλωτή με τιμή που θα συμπεριλαμβάνει το δικό της κόστος συν το κέρδος της. Στην περίπτωση αυτή το ΥΠΕΚΑ δεν μπορεί να ελέγξει τις τιμές πώλησης της ιδιωτικής εταιρείας ούτε να τις ρυθμίσει, όπως κάνει σήμερα με τη ΔΕΗ. Η διαδικασία θα συνεχιστεί ώσπου το μερίδιο αγοράς της ΔΕΗ να πέσει κάτω από 70%.
Απουσία επενδύσεων
Η ΔΕΗ δεν έχει ακόμη εκπονήσει επιχειρησιακό σχέδιο τριετίας, περιμένοντας οδηγίες από τις Βρυξέλλες.
Το σχέδιο του υπουργείου Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ) που έχει αναδειχθεί είναι ο στόχος 20-20-20 (20% της εγκατεστημένης ισχύος θα είναι από ΑΠΕ, 20% εξοικονόμηση ενέργειας, 20% μείωση εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα) ως το τέλος του 2020. Ψηφίστηκε σχετικός νόμος για την ενίσχυση των επενδύσεων ΑΠΕ και εκδόθηκε υπουργική απόφαση για την αύξηση της τιμής αγοράς ενέργειας από αιολικά πάρκα παρά το ότι ήδη βρίσκονται σε λειτουργία 1.172 ΜW και υπάρχει δυνατότητα προσφοράς στο Σύστημα άλλων 3.300 ΜW.
Δεν υπάρχουν όμως οι υποδομές ένταξης (υποσταθμοί και δίκτυα) που απαιτούνται για νέες ΑΠΕ, και αυτό αποτελεί πονοκέφαλο για το υπουργείο, αφού χρειάζονται μεγάλες επενδύσεις, για τις οποίες κάποιος πρέπει να πληρώσει και η ΔΕΗ δεν δείχνει προθυμία να το κάνει, γεγονός μάλλον φυσιολογικό.
Εκεί όμως όπου παρατηρείται το μεγαλύτερο πρόβλημα για την ίδια τη ΔΕΗ είναι η πλήρης απουσία επενδυτικού σχεδίου για νέες καθαρές μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, όπως αυτές του φυσικού αερίου. Είναι χαρακτηριστικό ότι από το 2005 και μετά δεν τέθηκε σε λειτουργία ούτε μία καινούργια μονάδα, ενώ υπάρχουν μεγάλες καθυστερήσεις στην κατασκευή και στην ολοκλήρωση των μονάδων του Αλιβερίου και της Μεγαλόπολης.
Η «πράσινη επιλογή» είναι σύγχρονη και περιβαλλοντική, έχει όμως οικονομικά προβλήματα: Σήμερα η μέση οριακή τιμή Συστήματος βρίσκεται στα 50 ευρώ ανά μεγαβατώρα, ενώ οι τιμές αγοράς ενέργειας από ΑΠΕ είναι υπερδιπλάσιες για τα αιολικά και φθάνουν να γίνουν οκταπλάσιες για τα φωτοβολταϊκά. Δεδομένου ότι τα ΑΠΕ προηγούνται να μπουν στο Σύστημα έναντι άλλων και αγοράζονται από το Σύστημα υποχρεωτικά για τουλάχιστον δύο δεκαετίες, όσο θα αυξάνεται η εισροή τους στο Σύστημα τόσο θα αυξάνεται η μέση οριακή τιμή Συστήματος. Το γεγονός αυτό οδηγεί με μαθηματική ακρίβεια σε αύξηση της τιμής της ηλεκτρικής ενέργειας.
ΒΗΜΑ.
