Πώς και γιατί οι ανεμογεννήτριες έγιναν «αποδιοπομπαίος τράγος»;...

Στα πρώτα μου βήματα στην επαγγελματική δημοσιογραφία, κάπου τρεισήμισι δεκαετίες πριν, είχα κάνει ένα μικρό ρεπορτάζ για την πρώτη ή μια από τις πρώτες ανεμογεννήτριες που εγκαταστάθηκαν στην Κρήτη...

Ήταν ένα θέαμα εντυπωσιακό και την καλωσορίζαμε όλοι τότε, μαζί και οι κάτοικοι εκείνης της περιοχής, ως αντιπροσωπευτικό δείγμα μιας νέας, «πράσινης» και με φουτουριστική αύρα τεχνολογίας, η εξάπλωση της οποίας αφενός υποσχόταν καθαρή και φτηνή ενέργεια, που θα ήταν μάλιστα πιο αποκεντρωμένη και κατά συνέπεια πιο δημοκρατική, αφετέρου θα έδινε απαντήσεις στην κλιματική κρίση, που τότε βέβαια ακόμα ελάχιστους απασχολούσε, ειδικά στην Ελλάδα, στην οποία είχε κιόλας από το 1982 εγκατασταθεί το πρώτο αιολικό πάρκο στην Ε.Ε., στην Κύθνο συγκεκριμένα, εγχείρημα που όμως δεν είχε την αναμενόμενη συνέχεια.

Όταν στην υπόλοιπη Ευρώπη άρχισαν να πηγαίνουν με «χίλια» τις Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ), εδώ κυριαρχούσε ακόμα το πετρέλαιο και ο λιγνίτης. Ο τελευταίος θεωρούνταν μάλιστα «εθνικό προϊόν», παρότι ήταν ήδη γνωστό πόσο ανθυγιεινή είναι και πόσο συμβάλλει στη δημιουργία των αερίων του θερμοκηπίου η καύση αλλά και η εξόρυξή του, για χάρη της οποίας ξεριζώνονταν ολόκληρα χωριά.

«Αναφορικά με τη "δαιμονοποίηση" των ανεμογεννητριών για τις πυρκαγιές, πάντα υπάρχει ο πειρασμός να αντιμετωπίζουμε σύνθετα προβλήματα με συνωμοσιολογικές θεωρίες. Ο μέσος πολίτης δύσκολα θα αναζητήσει και θα κάτσει να διαβάσει μελέτες, αναλύσεις ειδικών κ.λπ., ενώ τις θεωρίες αυτές ενισχύει η συχνά αλλοπρόσαλλη χωροθέτηση των ανεμογεννητριών».

Τα χρόνια πέρασαν, η κλιματική κρίση γιγαντώθηκε και η στροφή στις ΑΠΕ έγινε μονόδρομος. Στην Ελλάδα τις ξαναθυμηθήκαμε με αρκετή καθυστέρηση και επειδή «πίεζε» ταυτόχρονα η Ε.Ε. Σήμερα στη χώρα υπάρχουν κάπου 3.000 ανεμογεννήτριες με συνολική ισχύ περί τις 4.500 MW. Το 2022, τα αιολικά πάρκα στην Ελλάδα παρήγαγαν περί το 20-21,5% της εγχώριας παραγωγής και κατανάλωσης ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ το ποσοστό αυτό ανήλθε στο 44,5% συνολικά για τις ΑΠΕ.

Αντί, όμως, να χαιρόμαστε για την εξέλιξη αυτή, οι ανεμογεννήτριες ειδικά, και τα φωτοβολταϊκά δευτερευόντως, βρίσκονται τα τελευταία χρόνια στο «μάτι του κυκλώνα» και πρωταγωνιστούν σε διάφορες απίθανες θεωρίες συνωμοσίας, είτε κατευθυνόμενες (από το πετρελαϊκό λόμπι και τους αρνητές της κλιματικής κρίσης) είτε από… πούρα ανοησία, με πρώτη και καλύτερη ότι τα δάση τα καίνε τάχα επίτηδες για να βάλουν στη θέση τους αιολικά πάρκα.

Και δωσ’ του αναθέματα και κατάρες, δώσ’ του οργισμένα μανιφέστα και κινητοποιήσεις για να μην εγκατασταθούν νέες, μέχρι προτροπές για σαμποτάζ έχω διαβάσει, για να μην αναφερθώ στη σωρεία fake news που έχουν κυκλοφορήσει γι’ αυτές. Το γεγονός, ωστόσο, ότι η θεωρία της συσχέτισης των ανεμογεννητριών με τις δασικές πυρκαγιές δεν αντέχει σε καμια σοβαρή κριτική, όπως εξηγούν πειστικά και οι συνομιλητές μου, δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχουν προβλήματα, τα οποία τροφοδοτούν και τους διάφορους συνωμοσιολόγους.

Αυτά σχετίζονται με την έλλειψη πληροφόρησης και σωστού σχεδιασμού, την όχι σπάνια αλλοπρόσαλλη χωροθέτησή τους ακόμα και σε περιοχές όπου αυτό θα έπρεπε να έχει αποφευχθεί, την απουσία ουσιαστικής διαβούλευσης με τις τοπικές κοινωνίες και συμμετοχής τους στο εγχείρημα αλλά και το επίμονα υψηλό κόστος του ηλεκτρικού ρεύματος στην Ελλάδα, που βέβαια είναι ένα σύνθετο ζήτημα. Ας τα δούμε όμως όλα αυτά αναλυτικά: 

Νίκος Χρυσόγελος: «Οι ΑΠΕ είναι μέρος της λύσης, όχι του προβλήματος»

Χημικός-περιβαλλοντολόγος, αντιδήμαρχος Αθηναίων Κλιματικής Διακυβέρνησης και Κοινωνικής Οικονομίας, πρώην ευρωβουλευτής

Το πρόβλημα των δασικών πυρκαγιών σχετίζεται με τα ίδια τα δάση και όχι με τις ανεμογεννήτριες. Σχετίζεται δηλαδή καταρχάς με την απουσία διαχείρισης του δάσους εξαιτίας των κοινωνικών και οικονομικών αλλαγών που συντελέστηκαν  – ελάχιστοι πληθυσμοί πια κατοικούν γύρω από δάση και ζουν από αυτά. Η παραδοσιακή ασχολία της συλλογής ρετσινιού, π.χ., που κάποτε γινόταν σε μεγάλη έκταση, μείωνε την ευφλεκτότητα ενός πευκοδάσους, όπως επίσης η συλλογή ξυλείας και η βόσκηση.

 

Χρειάζεται να δημιουργήσουμε μια νέα «πράσινη» οικονομία που να προστατεύει το δάσος. Χρειάζεται επίσης να δούμε πιο «ζεστά» το θέμα της έγκαιρης πρόληψης των πυρκαγιών. Εκεί εστιάζουν όλες οι σχετικές επιστημονικές εκθέσεις και εκεί προέχει ο συντονισμός και η συνεργασία όλων των εμπλεκόμενων φορέων, από την τοπική αυτοδιοίκηση μέχρι τη Δασική Υπηρεσία και την Πυροσβεστική.

Παλιότερα κάθε χωριό είχε τη δική του εθελοντική ομάδα για την αντιμετώπιση των πυρκαγιών, η εκκένωση ήταν η έσχατη λύση. Και ήξεραν άριστα την περιοχή, τη μορφολογία του εδάφους κ.λπ. Δικό μας αίτημα είναι η επανασύστασή τους και το είχαμε θέσει σε επίσκεψη στα καμένα της Β. Εύβοιας και αλλού. Η κλιματική κρίση είναι βέβαια ένας ακόμα παράγοντας που ευνοεί τις πυρκαγιές, όπως π.χ. συμβαίνει λόγω της παρατεταμένης ξηρασίας.

Αναφορικά, τώρα, με τη «δαιμονοποίηση» των ανεμογεννητριών για τις πυρκαγιές, πάντα υπάρχει ο πειρασμός να αντιμετωπίζουμε σύνθετα προβλήματα με συνωμοσιολογικές θεωρίες. Ο μέσος πολίτης δύσκολα θα αναζητήσει και θα κάτσει να διαβάσει μελέτες, αναλύσεις ειδικών κ.λπ., ενώ τις θεωρίες αυτές ενισχύει η συχνά αλλοπρόσαλλη χωροθέτηση των ανεμογεννητριών. Αντιμέτωποι με πληθώρα προβλημάτων και στερούμενοι κριτικής σκέψης, αναζητάμε έναν «εχθρό», έναν αποδιοπομπαίο τράγο.

Η ίδια η σημερινή κυβέρνηση είχε κατηγορήσει εμμέσως τους μετανάστες ως ύποπτους για τη μεγάλη φωτιά πέρσι στον Έβρο. Γενικά μιλώντας, το αφήγημα ότι τις φωτιές τις βάζουν αυτοί που θέλουν να τοποθετήσουν ανεμογεννήτριες είναι σαν αυτά που λέγονταν παλιότερα για τις «κουκουνάρες», τον «στρατηγό άνεμο», τους ξένους «πράκτορες» κ.λπ. Δεν έχει βρεθεί καν κάποιο στοιχείο που να επιβεβαιώνει αυτή την υποψία.

 

Πολλοί άνθρωποι και φορείς έχουν εξηγήσει ότι, καλώς ή κακώς, οι ανεμογεννήτριες μπορούν υπό προϋποθέσεις να τοποθετηθούν και σε δασικές περιοχές, δεν χρειάζονται «βοήθεια» από καμία πυρκαγιά. Αντιθέτως, οι εταιρίες θα δυσκολευτούν περισσότερο να τις εγκαταστήσουν σε περιοχές που έχουν καεί και χαρακτηριστεί αναδασωτέες. Φέτος, για παράδειγμα, κάηκε η μισή Αττική, είδαμε να μπορούν να μπουν κάπου ανεμογεννήτριες, πέρα από φαντασιώσεις;

Ούτε είδαμε να τρέχει κάποιο μεγάλο τέτοιο πρότζεκτ σε πυρόπληκτες περιοχές, όπως η Πεντέλη ή ο Έβρος. Δεν υπάρχει δηλαδή λογική σε αυτές τις «καταγγελίες», όμως πολλοί άνθρωποι προτιμούν τις εύκολες απαντήσεις ή αυτές που ταιριάζουν καλύτερα με το αφήγημα της αρεσκείας τους παρά να ασχοληθούμε με την ολοκληρωμένη διαχείριση του δάσους και την έμφαση στην πρόληψη.

Το ζήτημα είναι πώς θέλουμε να επιτευχθεί η «πράσινη» μετάβαση της χώρας, στην οποία περιλαμβάνονται ΑΠΕ, όπως οι ανεμογεννήτριες και τα φωτοβολταϊκά, τα οποία επίσης στοχοποιούνται, αν και σε μικρότερο βαθμό. Είναι ένα ζήτημα με πολλές διαστάσεις, όπως το χωροταξικό, όπου πράγματι υπάρχει πρόβλημα. Εμείς ως χώρα τα κάνουμε συνήθως «ανάποδα» − στη Γερμανία, π.χ., πρώτα επιλέχθηκαν οι σωστοί χώροι και μετά τοποθετήθηκαν οι ανεμογεννήτριες και οι άλλες ΑΠΕ. Βάσει αυτού ήρθαν μετά οι διάφοροι εμπλεκόμενοι φορείς και πρότειναν σχέδια, ένα μεγάλο μάλιστα ποσοστό των εν λόγω επενδύσεων έγινε από δήμους και ομάδες πολιτών.

Lifo.gr