Η φυσική – «αφύσικη» άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη...

Διαβάζεται όπως το ατλαντικής κοπής και διεθνούς κυκλοφορίας «γνωστοί – άγνωστοι». Εκεί, το υπονοούμενο είναι πως οι ταραξίες εμφανίζονται ως άγνωστοι ενώ στην πραγματικότητα η Αστυνομία και η Δικαιοσύνη μια χαρά τους γνωρίζουν και τους αφήνουν να αλωνίζουν...

Εδώ ο τίτλος υπονοεί κάτι ανάλογο: Η άνοδος της ακροδεξιάς σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες εμφανίζεται σαν φαινόμενο παράδοξο που εκπλήσσει, ενώ στην πραγματικότητα υποθάλπεται -για να μην πω ότι από καιρό προγραμματίζεται- από ένα διάχυτο και πασίγνωστο σύστημα δυνάμεων που κυριαρχούν στην πολιτική, στην οικονομία και στη μαζική επικοινωνία.

Η εξήγηση του «φυσική» για την άνοδο της ακροδεξιάς διευκολύνεται με μια αναγωγή στον πυρήνα της, όπως διαμορφώθηκε με τις ιστορικές διαδρομές και τις γεωγραφικές της εμφανίσεις.

Στον ουσία της συναντούμε πάντοτε δυο δομικά χαρακτηριστικά: Πρώτο, την άντληση ταυτότητας και εξουσίας από την καταγωγή, το «κοινό αίμα» όπως ανέφερε στις αναλύσεις του* ο αείμνηστος δάσκαλος Νικ. Πανταζόπουλος. Το κοινό αίμα θυμίζει κραυγαλέα στα τελευταία χρόνια η Χρυσή Αυγή (Αίμα – τιμή – ΧΑ)**. Δεύτερο χαρακτηριστικό είναι η θεώρηση της ποινής ως πανάκειας. «Όλα λύνονται με το μαστίγιο». Αυτά τα δυο θεμέλια ισχύος ενισχύονται σήμερα με πανίσχυρους μηχανισμούς. Παρακάτω ξεχωριστά.

Ως προς το πρώτο: Η καταγωγή γίνεται καταφύγιο. Η νεωτερική εποχή, όπου στην οικονομία η παραγωγή αναπτυσσόταν, ενώ στον κοινωνικό στίβο οι νέοι άνθρωποι προσπαθώντας, εργαζόμενοι, μελετώντας, εύρισκαν εισόδημα και αξιοπρεπή θέση, πάει πέρασε. Οι δεκαετίες (1950 -1980) της ανάπτυξης της βιομηχανικής παραγωγής, της παιδείας, των δομών πρόνοιας, των φιλελεύθερων και των δημοκρατικών θεσμών, έληξαν, έκλεισαν!

Η ανεργία θέριεψε, τα ρομπότ απειλούν να αντικαθιστούν εργαζόμενους με μηχανές, τα δημόσια σχολεία και πανεπιστήμια συρρικνώνονται ή συγχωνεύονται, έμμεσα πιέζονται να δίνουν τη θέση τους στα ιδιωτικά, οι δομές υγείας υποχρηματοδούνται και χωλαίνουν, η δημοκρατία καταστρατηγείται σε όλα τα επίπεδα. Πώς θα βρει δουλειά, πάτημα για να στέκεται περήφανος ο νέος μέσα σε ένα σύστημα που τον αποκλείει;

Έτσι ο καπιταλισμός, η θεατρικοποιημένη πολιτική σκηνή με τη δεξιά της και την αριστερά της, όλα αυτά παύουν να σημαίνουν κάτι οικείο ή καρποφόρο ή ενδιαφέρον για τον παρία του συστήματος. Στρέφεται στα «παλιά καλά» στηρίγματα: Πατριαρχική οικογένεια που προσφέρει όνομα, κληρονομιά και στέγη, καθώς και σε πατρίδες που στηρίζουν τους πατριώτες -απογόνους. Εκεί παραφυλάει φουσκωτός με τα όπλα – σύμβολα και τα ιδεολογήματά του.

Ως προς το δεύτερο χαρακτηριστικό της ακροδεξιάς, τα πράγματα είναι ακόμη πιο καθαρά. Η εποχή του φιλελευθερισμού, με τις εγγυήσεις δικαιοσύνης που είχαν κατακτηθεί με αγώνες και μακρόχρονο κτίσιμο πολιτισμού, τέρμα! Η επιταγή της αναλογικότητας μεταξύ ευθύνης και κύρωσης, το τεκμήριο αθωότητας, η ελευθερία του φρονήματος, οι υπερασπιστικές εγγυήσεις, ο στόχος της επανένταξης και τόσα άλλα, τελείωσαν. Ένα υπερατλαντικό ρεύμα με μηδενικές ανοχές, θανατικές ποινές και ισοπέδωση αντί αναλογικότητας (πχ σύστημα «τρεις έστω μικρές ποινές ίσον ισόβια) και με συρρίκνωση των διαδικαστικών εγγυήσεων πνέει και εξαπλώνεται σταδιακά.

Η χώρα μας έχει γίνει από το 2019 τόπος λατρείας της ποινής – πανάκειας και της ισοπεδωτικής αυστηρότητας, ανακόπτοντας βίαια ένα οικοδόμημα δικαίου που κτιζόταν όχι από το 2015 αλλά από το 1950, επίπονο και διακομματικό έργο επιστημόνων και πολιτικών. Ανήκουστοι θεσμοί (μονομελή δικαστήρια για σοβαρά εγκλήματα, διαρκείς προβλέψεις δυσανάλογων ποινών, υποχρεωτικές προφυλακίσεις) εισάγονται ως μοναδικές λύσεις. Έτσι απενοχοποιούνται και οι άρχοντες που περιφρονούν τη δύσκολη αλλά αποτελεσματική για την πρόληψη της εγκληματικότητας πολιτική: Δεν χρειάζονται παιδεία, πρόνοια, μέριμνα επανένταξης.

Έτσι βέβαια αυξάνεται διαρκώς και η εγκληματικότητα: Γνωστό ότι όπου εφαρμόζεται η πολιτική της αυστηρότητας τα εγκλήματα πολλαπλασιάζονται σε βαθμό εκρηκτικό, αλλά «δεν πειράζει, εμείς διαλέγουμε ποιες στατιστικές κάνουμε και δείχνουμε και μέχρι να φανεί ότι τα εγκλήματα αυξάνονται θα έχουν έλθει άλλοι διαχειριστές στη θέση μας».

Έτσι λοιπόν χάνονται τα σύνορα της δημοκρατικής πολιτικής και η ακροδεξιά αποκτά πελατεία. Άνθρωποι απογοητευμένοι από σύστημα της εποχής πείθονται ότι η προκοπή δεν προϋποθέτει αλλαγή κοινωνικοοικονομικών όρων, δημοκρατικές ελευθερίες και ρήξεις με την ανισότητα. Κοινωνική «οντότητα» δίνουν μόνο η καταγωγή και οι κατασκευαστές προφίλ.

Παράλληλα, το ισχύον επίσημο ανελεύθερο σύστημα έχει εξοικειώσει το μέσο πολίτη με ιδέες και πρακτικές άμετρης βίας. Η μετάβαση στο διπλανό χώρο της εξουσιαστικής βίας γίνεται άνετα, εύκολα κι απλά.

Πολύπλοκα τα φαινόμενα, πολλά τα αίτια, αλλά τελικά η άνοδος της ακροδεξιάς στην Ευρώπη είναι φυσική, ενώ η απόκρουσή της θέλει δουλειά πολλή...

Νίκος Παρασκευόπουλος - NEWS 24/7