Τι γνωρίζουμε για την προέλευσή τους...
Το περιστατικό αλίευσης του νεαρού λευκού καρχαρία είδους υπό εξαφάνιση που σημειώθηκε πρόσφατα στην Εύβοια, στην περιοχή Πόρτο Λάφια για το οποίο η Πανελλήνια Ομοσπονδία Νέμεσις, υπέβαλε χθες κατεπείγον αίτημα-καταγγελία στον Άρειο Πάγο, δεν είναι το πρώτο περιστατικό που καταγράφεται τα τελευταία χρόνια...
Οι εικόνες και το βίντεο από το τεμαχισμένο κεφάλι του νεαρού καρχαρία να κρέμεται από ένα τσιγκέλι, κάνουν τον γύρο του διαδικτύου τις τελευταίες μέρες, προκαλώντας χιλιάδες σχόλια ενδιαφέρον για αυτό το είδος αλλά και μια γενικότερη ανησυχία για την εμφάνιση καρχαριών στη χώρα μας.
Προέλευση
Οι λευκοί καρχαρίες της Μεσογείου πιστεύεται ότι κατάγονται από αρχαίους πληθυσμούς που εισήλθαν στη θάλασσα μέσω του στενού του Γιβραλτάρ, πιθανότατα κατά την Πλειστόκαινο περίοδο, πριν από περίπου 3,2 εκατομμύρια χρόνια. Η εμφάνιση του λευκού καρχαρία, Carcharodon carcharias, στη Μεσόγειο Θάλασσα έχει αναφερθεί από τον Μεσαίωνα (476-1453).
Εύβοια / Καταγγελία στον Άρειο Πάγο από φιλοζωική για το «ψάρεμα» του λευκού καρχαρία
Παρά το γεγονός ότι η Μεσόγειος είναι απομονωμένη σε μεγάλο βαθμό από τον Ατλαντικό, οι λευκοί καρχαρίες της περιοχής φαίνεται να διατηρούν γενετική ποικιλότητα και σύνδεση με άλλους πληθυσμούς. Αρκετές μελέτες έχουν τεκμηριώσει την παρουσία του σε διάφορες περιοχές της λεκάνης, αλλά δεν υπάρχει ολοκληρωμένη επισκόπηση της κατανομής και της κατάστασης αυτού του είδους για την περιοχή.
Ο συγκεκριμένος καρχαρίας όπως και οι άλλοι πληθυσμοί του είδους, μπορεί να φτάσει σε μήκος τα 4,5 έως 6 μέτρα, ενώ έχουν καταγραφεί και άτομα που φτάνουν τα 7 μέτρα και είναι ακίνδυνοι για τον άνθρωπο, παρά το μέγεθός τους, ενώ ο αριθμός των ατόμων είναι ελάχιστος. Η διατροφή του περιλαμβάνει ψάρια, θαλάσσια θηλαστικά όπως φώκιες, και άλλους καρχαρίες. Είναι μακρόβιος, με διάρκεια ζωής που μπορεί να φτάσει τα 70 χρόνια, αν και οι περισσότεροι ζουν περίπου 30-40 χρόνια. Οι καρχαρίες αναπαράγονται με πολύ αργούς ρυθμούς. Και φτάνουν σε ηλικία αναπαραγωγής σε 12 με 15 χρόνια. Οι καρχαρίες δεν φροντίζουν τα μικρά τους. Ένας νεαρός καρχαρίας είναι μόνος του από την στιγμή που γεννηθεί.
Επιθέσεις σε ανθρώπους
Εδώ και δεκαετίες, οι καρχαρίες εμφανίζονται στις ταινίες τρόμου ως αδυσώπητοι θηρευτές, καταδιώκοντας και καταβροχθίζοντας ανθρώπινα θύματα, στην πραγματικότητα, όμως, οι άνθρωποι είναι αυτοί που κυνηγούν ανελέητα τους καρχαρίες και είναι υπεύθυνοι για την εξαφάνισή τους αλλά και για την καταστροφή των οικοσυστημάτων τους.
Παρά τη φήμη του ως επικίνδυνου θηρευτή δυνητικά επικίνδυνου για τους ανθρώπους, τα στοιχεία δείχνουν ότι οι επιθέσεις σε ανθρώπους, είναι εξαιρετικά σπάνιες, ενώ οι ίδιοι οι καρχαρίες αντιμετωπίζουν σοβαρές απειλές από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Σύμφωνα με επιστημονικά στοιχεία, στην Ελλάδα έχουν καταγράφει μόνο 15 επιθέσεις τα τελευταία 180 χρόνια με τις τελευταίες να έχουν καταγραφεί κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1950.
Στην Μεσόγειο έχουν καταγραφεί συνολικά περίπου 50 επιθέσεις από λευκούς καρχαρίες τα τελευταία 200 χρόνια, από τις οποίες οι περισσότερες δεν ήταν θανατηφόρες (International Shark Attack File, 2021). Αυτός ο αριθμός είναι πολύ μικρός σε σύγκριση με τον πληθυσμό των καρχαριών στην περιοχή, γεγονός που υποδεικνύει ότι οι επιθέσεις είναι συνήθως ακούσιες, συχνά αποτέλεσμα της σύγχυσης του καρχαρία.
Υπό εξαφάνιση το είδος
Υπάρχουν πάνω από 400 διαφορετικά είδη καρχαριών, υπολογίζονται ότι 47 είδη από αυτά ζουν στην Μεσόγειο. Και 38 με 40 είδη (από τα 47 της Μεσογείου) στο Αιγαίο και το Ιόνιο. Στη Μεσόγειο, ο λευκός καρχαρίας αντιμετωπίζει αυξημένες απειλές από την υπεραλίευση και την τυχαία αλίευση. Η μειωμένη αφθονία θηραμάτων και η καταστροφή των οικοσυστημάτων και η κλιματική κρίση επιδεινώνουν την κατάσταση. Οι λευκοί καρχαρίες είναι ιδιαίτερα ευάλωτοι σε αυτές τις απειλές λόγω της αργής τους ανάπτυξης, του χαμηλού ποσοστού αναπαραγωγής και της μακροχρόνιας περιόδου ενηλικίωσής τους.
Ο µεσογειακός πληθυσµός του λευκού καρχαρία έχει κατηγοριοποιηθεί ως «Κρισίµως Κινδυνεύων» (critically endangered, CR) σύμφωνα µε την Κόκκινη Λίστα των Απειλούµενων Ειδών της IUCN, εξαιτίας της δραµατικής µείωσης του πληθυσµού του τα τελευταία 50 χρόνια στη Μεσόγειο, η οποία κυµαίνεται µεταξύ 52 έως και 96% σε µερικές περιοχές.
Οι λευκοί καρχαρίες είναι κρίσιμοι για τη διατήρηση της ισορροπίας στα θαλάσσια οικοσυστήματα και της βιοποικιλότητας συνεπώς, η εξαφάνισή τους φέρει καταστροφικές συνέπειες για το οικοσύστημα. Η προστασία των λευκών καρχαριών στη Μεσόγειο απαιτεί αυστηρά μέτρα, όπως η δημιουργία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών και η ενίσχυση της επιβολής των νόμων κατά της παράνομης αλιείας.
Παράνομη αλίευση για το πτερύγιο τους
Κάθε χρόνο, πάνω από 100 εκατομμύρια καρχαρίες όλων των ειδών σκοτώνονται παγκοσμίως λόγω τυχαίας αλίευσης τους σε δίχτυα και παραγάδια, αλλά κυρίως για τα πτερύγια τους, τα οποία χρησιμοποιούνται για την παρασκευή σούπας, το κρέας τους και το έλαιο του συκωτιού τους αλλά και λόγω της τυχαίας αλίευσης σε δίχτυα και παραγάδια. Αυτό είναι κατά μέσο όρο σχεδόν 274.000 καρχαρίες κάθε μέρα, πάνω από 11.000 καρχαρίες κάθε ώρα και περίπου τρεις καρχαρίες κάθε δευτερόλεπτο.
Η πρακτική της αφαίρεσης πτερυγίων είναι βάναυση και συχνά γίνεται, ενώ οι καρχαρίες είναι ακόμα ζωντανοί. Μετά την αφαίρεση των πτερυγίων, οι καρχαρίες συνήθως αφήνονται πίσω στη θάλασσα, όπου αιμορραγούν μέχρι θανάτου, πνίγονται λόγω αδυναμίας κίνησης ή κατασπαράζονται από άλλους θηρευτές. Λόγω της απειλής εξαφάνισης πολλών ειδών καρχαρία, η κατανάλωση αυτής της σούπας έχει απαγορευτεί σε πολλές χώρες.
Μετά τις απαγορεύσεις του εμπορίου πτερυγίων καρχαρία στον Καναδά, τις ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο, η κύρια πηγή εξαγωγών πτερυγίων καρχαρία είναι αυτή τη στιγμή από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Η Ευρώπη αντιπροσωπεύει πλέον το 45% των πτερυγίων καρχαρία που εισέρχονται στις ασιατικές αγορές, σύμφωνα με πρόσφατη μελέτη της Διεθνούς Ομοσπονδίας για την Προστασία των Ζώων. Με επικεφαλής την Ισπανία, την Πορτογαλία, την Ολλανδία, τη Γαλλία και την Ιταλία, οι χώρες της ΕΕ έχουν γίνει ο μεγαλύτερος προμηθευτής του εμπορίου πτερυγίων καρχαρία στην Ασία.
Στις 11 Ιανουαρίου 2023, 1,1 εκατομμύρια υπογραφές της Πρωτοβουλίας Ευρωπαίων Πολιτών «Stop Finning – Stop the Trade» υποβλήθηκαν στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την υποστήριξη της απαγόρευσης του εμπορίου για αυστηρά πρόστιμα. Η 4η Ιουνίου 2024 ήταν η τελευταία δημόσια προθεσμία σχολιασμού προς την Επιτροπή της ΕΕ για τον τερματισμό του εμπορίου πτερυγίων καρχαρία. Αναμένονται περισσότερα μέτρα.
Η διατήρηση του είδους απαιτεί διεθνή συνεργασία και αυστηρά μέτρα προστασίας, ώστε να διασφαλιστεί η επιβίωσή του για τις επόμενες γενιές. Χωρίς τέτοιες προσπάθειες, ο πληθυσμός του λευκού καρχαρία στη Μεσόγειο θα συνεχίσει να μειώνεται, απειλώντας την ίδια την ύπαρξή του στην περιοχή.
Σχετική νοµοθεσία για την προστασία του λευκού καρχαρία στη Μεσόγειο:
Παράρτηµα ΙΙ της Σύµβασης CITES σχετικά µε το διεθνές εµπόριο ειδών της αυτοφυούς χλωρίδας και άγριας πανίδας που απειλούνται µε εξαφάνιση
Παράρτηµα I και ΙΙ της Σύµβασης της Βόννης για τη διατήρηση των αποδηµητικών ειδών που ανήκουν στην άγρια πανίδα
Παράρτηµα IΙ της Σύµβασης της Βέρνης για τη διατήρηση της άγριας ζωής και του φυσικού περιβάλλοντος της Ευρώπης.
Κανονισµός (ΕΕ) 2019/1241 (Παράρτηµα I) σύµφωνα µε τον οποίο απαγορεύεται η αλίευση, η διατήρηση επί σκάφους, η µεταφόρτωση, η εκφόρτωση, η αποθήκευση, η πώληση, η έκθεση ή προσφορά προς πώληση του λευκού καρχαρία σε όλα τα ενωσιακά ύδατα.
Κανονισµός (ΕΕ) 2015/2102 (άρθρο 16ι) σύµφωνα µε τον οποίο απαγορεύεται η διατήρηση επί σκάφους, η µεταφόρτωση, η εκφόρτωση, η µεταφορά, η αποθήκευση, η πώληση ή η έκθεση λευκού καρχαρία στη περιοχή της Συµφωνίας της ΓΕΑΜ.
avgi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου