Τον κώδωνα του κινδύνου κρούει για την εισβολή της αφρικανικής σκόνης με τοξικό υλικό στη χώρα μας και τους πολλαπλούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία ο ομότιμος καθηγητής Χημείας Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Κρήτης και πρώην πρύτανης Ευριπίδης Στεφάνου, επιστήμονας διεθνούς κύρους και ενεργός πολίτης, με πολύπλευρη προσφορά στον τόπο μας...
Σύμφωνα με τον Ευριπίδη Στεφάνου, οι δείκτες επικινδυνότητας της αφρικανικής σκόνης, που χθες έβαψε καφεκίτρινο τον ουρανό της Ελλάδας, είναι σαφώς μεγαλύτεροι από τα αντίστοιχα επίπεδα που έχει ορίσει η Υπηρεσία Περιβάλλοντος των ΗΠΑ. Επιπρόσθετα, ο «δείκτης αυξητικού κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου» στις χρονικές φάσεις εισβολής της αφρικανικής σκόνης είναι και αυτός «ελαφρώς» μεγαλύτερος από το μέγιστο επίπεδο που έχει θεσπίσει η ίδια Υπηρεσία. Ταυτόχρονα όμως μεταφέρονται και σημαντικές ποσότητες παθογόνων μικροοργανισμών, οι οποίοι «ενδέχεται να αντιπροσωπεύουν μια απειλή όχι μόνο για το οικοσύστημα αλλά και για τη δημόσια υγεία»
● Κύριε Στεφάνου, τι έδειξε η τελευταία μελέτη σας για την εισβάλλουσα αφρικανική σκόνη;
Οι αναλύσεις και οι μαθηματικές προσομοιώσεις έδειξαν ότι η αφρικανική σκόνη είναι ένα σημαντικό συστατικό των αναπνεύσιμων σωματιδίων στην περιοχή της Ανατολικής Μεσογείου (κατά 80%) ακολουθούμενη από τις τοπικές εκπομπές σκόνης (17%). Οι εστίες εκπομπής της αφρικανικής σκόνης εντοπίστηκαν στην Τυνησία, τη Λιβύη και την Αίγυπτο. Η μέση συγκέντρωση των αναπνεύσιμων σωματιδίων κατά τη διάρκεια των επεισοδίων ήταν σημαντικά υψηλότερη. Σχεδόν το 40% των δειγμάτων που συλλέχθηκαν κατά τη διάρκεια αυτής της διετίας και αντιστοιχούσαν στα επεισόδια μεταφοράς σκόνης είχαν υπερβεί τις μέσες ετήσιες τιμές-στόχους των συγκεντρώσεων των αναπνεύσιμων σωματιδίων στην ατμόσφαιρα, που ορίζονται από την Ε.Ε., την Υπηρεσία Περιβάλλοντος των ΗΠΑ και το Ηνωμένο Βασίλειο.
● Υπάρχουν κίνδυνοι για την ανθρώπινη υγεία;
Στη βάση της χημικής ανάλυσης οι δείκτες επικινδυνότητας που υπολογίσαμε, για τα επεισόδια εισβολής σκόνης, ήταν αξιοσημείωτα υψηλότεροι σε σύγκριση με τους αντίστοιχους δείκτες αναφοράς της Υπηρεσίας Περιβάλλοντος των ΗΠΑ. Αυτό μας οδηγεί να αναφέρουμε ότι πρέπει να λάβουμε υπόψη και να προσαρμόσουμε εκ νέου τα κανονιστικά όρια συγκεντρώσεων των σωματιδίων PM2.5. Επίσης ο επονομαζόμενος δείκτης αυξητικού κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου κατά τη διάρκεια της ζωής, που υπολογίσαμε κατά τις περιόδους εισβολής της αφρικανικής σκόνης, ήταν ελαφρώς υψηλότερος από το ανώτερο επίπεδο ανοχής που έχει θέσει η Υπηρεσία Περιβάλλοντος των ΗΠΑ. Η διαπίστωση αυτή υποδηλώνει έναν ακόμη πιθανό κίνδυνο που δεν πρέπει να αγνοηθεί.
ΑΠΕ/ΜΠΕ ΣΩΤΗΡΗΣ ΜΠΑΡΜΠΑΣΟΥΣΗΣ
● Μεταφέρονται παθογόνοι οργανισμοί;
Σε ό,τι αφορά τους παθογόνους μικροοργανισμούς, η μελέτη μας έδειξε ότι η αφρικανική σκόνη έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει μικροβιακές κοινότητες ορισμένων περιοχών-πηγών της σε μεγάλες αποστάσεις. Οι εναποθέσεις βακτηρίων που σχετίζονται με τη σκόνη, στην περιοχή που μεταφέρονται, ενδέχεται να αντιπροσωπεύουν μια απειλή όχι μόνο για το οικοσύστημα αλλά και για τη δημόσια υγεία. Ωστόσο, η μελέτη των μικροοργανισμών στη μεταφερόμενη αφρικανική σκόνη με τη χρήση μοριακών τεχνικών δεν υποδηλώνει απαραίτητα ότι τα στελέχη είναι ζωντανά και ικανά να πολλαπλασιαστούν. Η γνώση της μικροβιακής βιωσιμότητας των μεταφερόμενων παθογόνων μικροοργανισμών είναι απολύτως απαραίτητη για να προσδιοριστεί η εξάπλωσή τους στις περιοχές που εισέρχεται. Δηλαδή υπάρχει απαίτηση νέων εστιασμένων μικροβιολογικών μελετών.
● Υπάρχει ερευνητική συνέχεια με δεύτερη μελέτη;
Ερχόμαστε στη δεύτερη μελέτη που χρηματοδοτήθηκε μέσω του Προγράμματος «Αριστεία» με τη συνεργασία του Πανεπιστημίου Πατρών. Βασιζόμενοι στα προηγούμενα ευρήματα σχεδιάσαμε μια εντατική διερεύνηση του φαινομένου μεταφοράς αφρικανικής σκόνης στην ατμόσφαιρα του Ηρακλείου ώστε να καλύψουμε όλα τα γεγονότα εμφάνισής της σε διάρκεια δύο ετών. Επικεντρώσαμε συστηματικά στην έρευνα των μακροπρόθεσμων αλλαγών που προκαλούνται στο χημικό και μικροβιακό περιεχόμενο των λεπτών σωματιδίων στην ατμόσφαιρα της Μεσογείου όταν η αφρικανική σκόνη εισβάλλει σε αυτήν. Λαμβάνοντας υπόψη τη σημασία και το ατμοσφαιρικό δυναμικό μεταφοράς χημικών ειδών και μικροοργανισμών σε όλο τον κόσμο, η μελέτη επικεντρώθηκε στην ανάλυση του κλάσματος αναπνεύσιμων και σημαντικών για την ανθρώπινη υγεία σωματιδίων PM2.5. Ταυτόχρονα με τη δειγματοληψία στο Ηράκλειο συλλέχθηκαν επίσης δείγματα εδάφους και άμμου από περιοχές πιθανών πηγών σκόνης στην Αφρική για τη χημική ανάλυση και τον μικροβιακό χαρακτηρισμό τους. Συγχρόνως, με τη χρήση προηγμένων χημικών αναλύσεων και μοριακών βιολογικών μεθόδων, ερμηνεύσαμε τα αποτελέσματά μας εφαρμόζοντας εξελιγμένες και παγκοσμίως αποδεκτές μαθηματικές προσομοιώσεις, ή μοντέλα όπως τα ονομάζουμε, για τον εντοπισμό των πηγών που συνεισφέρουν στη μεταφερόμενη αφρικανική σκόνη. Για να αξιολογήσουμε τον δείκτη επικινδυνότητας της έκθεσης στη σκόνη εξετάσαμε μια σειρά χημικών ουσιών που σχετίζονται με τα αναπνεύσιμα ατμοσφαιρικά σωματίδια, μαζί με τα ανθρώπινα παθογόνα που προσδιορίσαμε κατά τη διάρκεια και την απουσία συμβάντων αφρικανικής σκόνης.
EUROKINISSI/ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΟΝΤΑΡΙΝΗΣ
● Ποιες είναι οι σημαντικότερες μελέτες που έχει πραγματοποιήσει το Πανεπιστήμιο Κρήτης για την αφρικανική σκόνη και το περιβάλλον της Μεσογείου;
Στο Τμήμα Χημείας του Πανεπιστημίου Κρήτης το φαινόμενο αυτό έχει μελετηθεί διαχρονικά. Θα εστίαζα σε δυο σημαντικές διεπιστημονικές μελέτες που έγιναν στο Πανεπιστήμιο Κρήτης σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Θαλάσσιας Βιολογίας, Βιοτεχνολογίας και Υδατοκαλλιεργειών του ΕΛΚΕΘΕ και το Τμήμα Μηχανικών Περιβάλλοντος του Πανεπιστημίου Πατρών. Στην πρώτη μελέτη μελετήθηκε, και αυτό ήταν παγκοσμίως καινοτόμο, η κατανομή των αερομεταφερόμενων βακτηρίων κατά μέγεθος σωματιδίων στη διάρκεια φαινομένου έντονης μεταφοράς αφρικανικής σκόνης στην ατμόσφαιρα της Κρήτης. Χρησιμοποιήθηκε εξειδικευμένος εξοπλισμός δειγματοληψιών για τον διαχωρισμό των σωματιδίων σε διαφορετικά μεγέθη και προχωρημένη μοριακή ανάλυση για τον χαρακτηρισμό των μικροοργανισμών στα κατανεμημένα ως προς το μέγεθός τους σωματίδια. Αποδείξαμε ότι ένα σημαντικό μέρος των μικροοργανισμών που ανιχνεύτηκαν στα αναπνεύσιμα σωματίδια σκόνης, δηλαδή στα PM2.5, ήταν φυλογενετικοί γείτονες με ανθρώπινα παθογόνα. Αργότερα, μελέτη που έγινε στη Σχολή Δημόσιας Υγείας του Πανεπιστημίου του Harvard σε μια περιοχή πηγής αφρικανικής σκόνης (Μάλι) επιβεβαίωσε το δυναμικό μεταφοράς σε μεγάλες αποστάσεις αυτών των πιθανών παθογόνων οργανισμών μέσω των αναπνεύσιμων σωματιδίων.
● Αλλα στοιχεία σημαντικά για τη σκόνη της Σαχάρας;
Θα ήταν πιο ακριβές να την ονομάζουμε «αφρικανική σκόνη» γιατί προέρχεται από πολλές περιοχές της Αφρικής. Η Βόρεια Αφρική είναι η πιο ενεργή και σημαντική πηγή σκόνης, εκπέμποντας 400 εκατομμύρια έως 2,2 δισεκατομμύρια τόνους/έτος. Η σκόνη της Βόρειας Αφρικής διοχετεύεται προς τη δυτική, την ηπειρωτική Ευρώπη και την περιοχή της Μεσογείου. Είναι γνωστό ότι η αφρικανική σκόνη περιέχει τοξικό υλικό, δηλαδή χημικές ουσίες και μικροοργανισμούς που επηρεάζουν αρνητικά την ανθρώπινη υγεία. Μια μοναδική ευρωπαϊκή μελέτη, στη Βαρκελώνη, διαπίστωσε ότι κατά τη διάρκεια των ημερών μεταφοράς αφρικανικής σκόνης, η αύξηση της συγκέντρωσης των σωματιδίων με μικρή διάμετρο (τα ονομαζόμενα PM10 & PM2,5) στην ατμόσφαιρα προκάλεσε την αύξηση της ημερήσιας θνησιμότητας κατά 8,4% σε σύγκριση με 1,4% κατά τις ημέρες που δεν υφίσταται το φαινόμενο.
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου