Όταν ανέλαβε η Ελλάδα τους πρώτους Ολυμπιακούς Αγώνες της σύγχρονης εποχής, το 1896, οι διοργανωτές αντιμετώπισαν ένα φλέγον ζήτημα: την άθλια κατάσταση του Παναθηναϊκού Σταδίου όπου θα τελούνταν οι Αγώνες. Τα μάρμαρά του, πληρωμένα από τον Ηρώδη τον Αττικό, κατά τη ριζική ανακαίνισή του το 140 μ.Χ., είχαν χρησιμοποιηθεί κατά τη διάρκεια της Τουρκοκρατίας ως οικοδομικά υλικά, οπότε κάποιος έπρεπε να χρηματοδοτήσει την αναμαρμάρωση του Σταδίου. Τότε λέγεται πως... προέκυψε η φράση «και ποιος θα πληρώσει το μάρμαρο;», δηλαδή ποιος θα αναλάβει το μεγάλο κόστος των εργασιών. Αυτός ήταν ο Γεώργιος Αβέρωφ, στον οποίο χρωστάμε τη σημερινή αίγλη του Καλλιμάρμαρου -όπως ονομάστηκε- Σταδίου
«Πληρώνω το μάρμαρο» σημαίνει στην αργκό «υφίσταμαι τις συνέπειες από λάθη άλλων». Λογικό - το μάρμαρο είναι ένα ακριβό υλικό. Το Λεξικό της Νέας Ελληνικής Γλώσσας το ορίζει ως «σκληρό κρυσταλλικό ασβεστούχο πέτρωμα λευκού ή άλλου χρώματος, το οποίο χρησιμοποιείται από την αρχαιότητα στη γλυπτική, την κατασκευή μνημείων, τάφων ή ως διακοσμητικό υλικό στην οικοδομική». Συνεκδοχικά, «μάρμαρο» λέμε και την προτομή, το άγαλμα ή άλλο καλλιτέχνημα κατασκευασμένο από αυτό το υλικό, όπως τα περίφημα Μάρμαρα του Παρθενώνα.
Οι Βρετανοί τα λένε «Elgin marbles», δηλαδή τα Ελγίνεια Μάρμαρα. Λοιπόν, περίπου 80 χρόνια πριν ο Γεώργιος Αβέρωφ πληρώσει το μάρμαρο του Καλλιμάρμαρου, στις αρχές του 19ου αιώνα, ο τότε πρέσβης της Βρετανίας στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, ο Σκώτος ευγενής Τόμας Μπρους, 7ος κόμης του Έλτζιν και 11ος κόμης του Κίνκαρντιν, ο μακρινός απόγονος του βασιλιά της Σκωτίας του 13ου αιώνα Robert The Bruce (που έκανε ρόμπα ο Μελ Γκίμπσον στην ταινία «Braveheart», αν θυμάστε), ο γνωστός λόρδος Έλγιν, αφού είχε αποθηκεύσει για χρόνια τα Μάρμαρα στην καρβουναποθήκη του μεγάρου του στο Λονδίνο, όπου οι αρχαιότητες φθείρονταν από την υγρασία και τη βρομιά, καταφέρνει μετά από σκληρές διαπραγματεύσεις να πουλήσει κοψοχρονιά, για 35.000 λίρες, στο βρετανικό Δημόσιο τα Μάρμαρα που έκλεψε, πριονίζοντάς τα από τη φυσική τους θέση. Τα οποία από το 1816 εκτίθενται στο Βρετανικό Μουσείο. Μιλάμε για αρχαιότητες μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται, εκτός από το τμήμα της μετόπης του Παρθενώνα, μια Καρυάτιδα κι ένας κίονας από το Ερέχθειο, αλλά και γλυπτά από τον Ναό της Απτέρου Νίκης, καθώς και από άλλους ναούς της Αττικής και του ελλαδικού χώρου.
Πόσο τα πλήρωσε, κυριολεκτικά, τα μάρμαρα ο Έλγιν; Περισσότερο από τα διπλά απ’ όσα εισέπραξε: η όλη επιχείρηση καταλήστευσης της ελληνικής πολιτιστικής κληρονομιάς, δηλαδή τα έξοδα αποκόλλησης, συσκευασίας και μεταφοράς όλων αυτών των δεκάδων μεγάλων κιβωτίων από την Αθήνα στη Βρετανία, του είχε κοστίσει 75.000 λίρες, ένα ποσό πελώριο για την εποχή. Βέβαια, μια τέτοια πράξη δεν θα μπορούσε να περάσει απαρατήρητη. Πολλοί πνευματικοί άνθρωποι της Αγγλίας, επιστήμονες, άνθρωποι των γραμμάτων, ακόμα και μέλη της Βουλής των Λόρδων, κατηγόρησαν τον Έλγιν για βανδαλισμό και αρχαιοκαπηλία. Ειδικά ο Τζορτζ Γκόρντον Μπάιρον ο 6ος, γνωστός σ’ εμάς ως λόρδος Βύρωνας, γελοιοποίησε τον Έλγιν, σατιρίζοντάς τον δηλητηριωδώς στα ποιήματά του «Τσάιλντ Χάρολντ» και «Κατάρα της Αθηνάς».
Και κάπως έτσι φτάνουμε στο σήμερα, όπου όλοι μας πληρώνουμε το μάρμαρο μεταφορικώς, δηλαδή υφιστάμεθα τις συνέπειες από τη βρετανική αποικιοκρατική απρέπεια, αλλά και τους αδέξιους πρωθυπουργικούς χειρισμούς, που απομακρύνουν ακόμα περισσότερο την προοπτική επιστροφής των Μαρμάρων του Παρθενώνα εκεί που ανήκουν.
Παύλος Μεθενίτης
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου