Ταμείο Ανάκαμψης: Σχεδόν στο μηδέν οι δαπάνες για την πυροπροστασία...

Λιμνάζουν 5δισ. διαθέσιμοι πόροι...

Πολύ κοντά στο μηδέν βρίσκονται οι δαπάνες που έχει κάνει η κυβέρνηση της Ν.Δ. από το Ταμείο Ανάκαμψης σε σχέση με την Πολιτική Προστασία. Κάτι για το οποίο είναι υπόλογη η κυβέρνηση της Ν.Δ., ιδίως μετά τις φετινές καταστροφικές πυρκαγιές σε όλη την Ελλάδα...

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 12 έργα και υποέργα του συσταθέντος μετά την καταστροφική πυρκαγιά στην Εύβοια υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας που έχουν ενταχθεί μέχρι και τον περασμένο Μάρτιο στο Ταμείο Ανάκαμψης, συνολικού προϋπολογισμού 187,4 εκατ. ευρώ, μέχρι και τις 30 Ιουνίου δεν είχε υλοποιηθεί σχεδόν κανένα. Οι δαπάνες που έχουν πραγματοποιηθεί ήταν μόλις 938.000 και αφορούν την παροχή «τεχνικής βοήθειας» για δράσεις του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης, που παραμένει ακόμη σχεδόν «πουκάμισο αδειανό». Το παραπάνω αποτελεί ιδιαιτέρως ανησυχητικό εύρημα του τελευταίου Focus Report του Παρατηρητηρίου Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας και ΕΣΠΑ, το οποίο λειτουργεί στο πλαίσιο του Ινστιτούτου Εναλλακτικών Πολιτικών ΕΝΑ.

Για τα έργα ουσιαστικής πυροπροστασίας (προμήθεια εξοπλισμού, οχημάτων, αεροσκαφών, ψηφιακών συστημάτων διαχείρισης κ.λπ.) δεν έχουν γίνει ακόμα πληρωμές, και το ίδιο ισχύει ακόμη και για τη στέγαση των περίφημων 13 περιφερειακών κέντρων Πολιτικής Προστασίας, που υποτίθεται ότι θα αποτελούσαν τα αφτιά και τα μάτια του υπουργείου σε όλη τη χώρα. Η αναβαθμισμένη σε υπουργείο «πολιτική προστασία» παρέμεινε κωφή, τυφλή και παροπλισμένη, όπως αποδεικνύεται από την ολέθρια διαχείριση των καταστροφικών πυρκαγιών του Ιουλίου.

Το πρόβλημα, όμως, είναι γενικό και δεν αφορά μόνο την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης. Μόλις το 6% των συνολικών πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, ύψους 30,5 δισ. ευρώ, είχαν πραγματικά απορροφηθεί και καταλήξει στους τελικούς δικαιούχους μέχρι το τέλος του Ιουνίου, τρία ολόκληρα χρόνια από την έγκριση του ελληνικού Σχεδίου, του περίφημου Ελλάδα 2.0. Αξίζει δε να σημειωθεί πως αυτό το 6% της πραγματικής απορρόφησης (και 20% λογιστικής απορρόφησης) αντιστοιχεί σε μόλις 2 δισ. πραγματικών πληρωμών, έναντι 4 δισ. λογιστικών πληρωμών και 11 δισ. διαθέσιμων πόρων, δηλαδή επιδοτήσεων και δανείων που έχει ήδη εισπράξει η ελληνική κυβέρνηση από το καλοκαίρι του 2021 μέχρι σήμερα. Αυτό σημαίνει ότι πόροι 5 δισ. ευρώ που έχουν εκταμιευτεί λιμνάζουν στον ειδικό λογαριασμό της ΤτΕ ή των τραπεζών οι οποίες έχουν αναλάβει την αξιολόγηση των επιχειρηματικών επενδυτικών σχεδίων που διεκδικούν τα φθηνά δάνεια του Ταμείου.

Επιπλέον, το ύψος των πόρων που έχει στη διάθεσή της η χώρα και δεν έχουν ενεργοποιηθεί φτάνει τα 5 δισ. ευρώ. Η λογιστική απορρόφηση των συνολικών πόρων του Ελλάδα 2.0 είναι 20% και η πραγματική μόλις 6%.

Από τον Αύγουστο του 2021 μέχρι σήμερα έχουν εκταμιευτεί από την Ε.Ε. προς τη χώρα μας 11,09 δισ. (5,75 δισ. επιδοτήσεις και 5,36 δισ. δάνεια). Εκκρεμεί το τρίτο αίτημα πληρωμής 1,72 δισ. (επιδοτήσεις) που, εφόσον εκταμιευτεί, θα αυξήσει τους συνολικούς διαθέσιμους πόρους σε 12,8 δισ. ευρώ. Ενώ από το σύνολο του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων (προϋπολογισμός, Ταμείο Ανάκαμψης, συγχρηματοδοτούμενα έργα ΕΣΠΑ) στο πρώτο εξάμηνο του έτους έχει υλοποιηθεί το 36,88%, για το Ταμείο Ανάκαμψης έχει πραγματοποιηθεί μόλις το 9,67% (354 εκατ. έναντι ετήσιου στόχου 3,6 δισ. ευρώ). Χρειάζεται κάποιο θαύμα για να πιαστεί ο στόχος τους επόμενους πέντε μήνες.

Οι επιδοτήσεις

Στο σκέλος των επιδοτήσεων του ΤΑΑ οι πραγματικές δαπάνες μέχρι τέλη Ιουνίου ήταν 1,482 δισ. (περίπου 8% επί του συνόλου). Αλλά και στο σκέλος των δανείων που διατίθενται για χρηματοδότηση επενδυτικών σχεδίων μέσω 9 συνεργαζόμενων τραπεζών, η απόδοση δεν είναι καλύτερη: Μέχρι τώρα έχουν υποβληθεί για έγκριση 425 επενδυτικά σχέδια προϋπολογισμού 15,7 δισ. ευρώ (6,4 δισ. πόροι Ταμείου, 3,8 δισ. ίδια κεφάλαια των επενδυτών, 5,5 δισ. κεφάλαια των τραπεζών), από τα οποία συμβασιοποιήθηκαν τα 178 (42% με προϋπολογισμό 6,8 δισ.). Από τα 2,7 δισ. ευρώ των δανειακών κεφαλαίων του Ελλάδα 2.0 που έχουν συμβασιοποιηθεί έχουν εκταμιευτεί προς τις επιχειρήσει, μόλις τα 398,2 εκατ., δηλαδή το 3,1% των συνολικών δανειακών πόρων.

Επενδυτικά σχέδια

Το μέσο ποσό δανείου ανά επενδυτικό σχέδιο είναι 29 εκατ. ευρώ, που είναι μάλλον απαγορευτικό για τις πολύ μικρές, μικρές και τις περισσότερες μεσαίες ελληνικές επιχειρήσεις. Αυτό επιβεβαιώνει ότι στρατηγική επιλογή του Ελλάδα 2.0 είναι η ενίσχυση κυρίως των μεγάλων επιχειρήσεων και ομίλων. Διόλου τυχαία, η κυβέρνηση δεν έχει ακόμη δημοσιοποιήσει τη λίστα των 100 πιο ωφελούμενων από τους πόρους του ΤΑΑ, όπως προβλέπει ο κανονισμός διαχείρισης και περιμένει η Κομισιόν από τον περασμένο Απρίλιο.

Συνολικά στο σχέδιο Ελλάδα 2.0 έχουν ενταχθεί μέχρι τώρα 681 έργα συνολικού προϋπολογισμού 27,9 δισ. ευρώ. Ανάμεσα στους 4 επιμέρους πυλώνες του Σχεδίου, τη χειρότερη επίδοση από άποψη πραγματοποιημένων δαπανών έχουν οι «Ιδιωτικές Επενδύσεις και μετασχηματισμός της οικονομίας» (μόλις 8% των συνολικών πόρων). Λίγο καλύτερα πάνε η Πράσινη Μετάβαση (11%), η Ψηφιακή Μετάβαση (18%) και η Απασχόληση-Κοινωνική Συνοχή (18%).

Θολό το τοπίο για τα έργα που (δεν) πραγματοποιήθηκαν

Θολό κρατά η κυβέρνηση το τοπίο σχετικά με τα κονδύλια που δίνονται από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας για την Πολιτική Προστασία.

Το συμπέρασμα προκύπτει από τα όσα ανέφερε ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών και υπεύθυνος για τη διαχείριση των κοινοτικών πόρων του ΕΣΠΑ και του Ταμείου Ανάκαμψης Νίκος Παπαθανάσης στην απάντησή του σε κοινοβουλευτική ερώτηση του τομεάρχη Ανάπτυξης του ΣΥΡΙΖΑ-Π.Σ. Αλέξη Χαρίτση.

Σε αυτό το σημείο θα πρέπει να υπενθυμιστεί πως ο Αλέξης Χαρίτσης, μετά το «πρώτο κύμα» των καταστροφικών πυρκαγιών του Ιουλίου με απολογισμό σχεδόν 400.000 στρέμματα καμένης δασικής και καλλιεργητικής γης μέχρι τις 25 Ιουλίου (πλέον ο απολογισμός έχει ξεπεράσει τα 1,5 εκατ. στρέμματα), με ερώτηση που υπέγραφαν άλλοι 30 βουλευτές της αξιωματικής αντιπολίτευσης ζητούσε αναλυτικά στοιχεία για τις δράσεις πολιτικής προστασίας και πρόληψης των πυρκαγιών που υλοποιούνται στο πλαίσιο του ελληνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας των 31 δισ. ευρώ, αλλά και με τους πόρους των ΕΣΠΑ.

Στην απάντησή του (από 11/8/2023) ο Ν. Παπαθανάσης επιχειρεί να ωραιοποιήσει την εικόνα έργων και χρηματοδοτήσεων, αθροίζοντας δράσεις «πολιτικής προστασίας» γενικώς από το ΕΣΠΑ 2014-2020, το ΕΣΠΑ 2021-2027 και το Ταμείο Ανάκαμψης συνολικού προϋπολογισμού σχεδόν 3 δισ. ευρώ. Ωστόσο, φαίνεται ότι ο αναπληρωτής υπουργός χρησιμοποιεί κάποιες «αλχημείες» και προσπαθεί να θολώσει την εικόνα.

Τα ερωτήματα

Είναι χαρακτηριστικό ότι από τα 966 εκατ. του ΕΣΠΑ 2014-2020 που συνδέονται με την Πολιτική Προστασία μόνο 200 εκατ. αφορούν έργα πρόληψης, αντιμετώπισης πυρκαγιών στα δάση και αποκατάστασης ζημιών, έχουν ενταχθεί στα αντίστοιχα επιχειρησιακά προγράμματα και... υλοποιούνται γενικώς. Ωστόσο, παραμένει ασαφές το πόσα έχουν υλοποιηθεί πραγματικά. Πάντως, από το 1 δισ. ευρώ του προηγούμενου ΕΣΠΑ που προοριζόταν για την Πολιτική Προστασία έχουν γίνει πληρωμές μόνο 320 εκατ., κάτι που εύλογα οδηγεί σε συνειρμούς για το τι ισχύει επακριβώς με τα αντιπυρικά έργα. Άλλωστε, σε αυτό θα έπρεπε να απαντήσει ουσιαστικά ο Ν. Παπαθανάσης.

Παράλληλα, αξίζει να σημειωθεί ότι κάκιστη είναι η εικόνα του ΕΣΠΑ 2021-2027. Από τα έργα για το περιβάλλον (444 εκατ. ευρώ) δεν έχει ενταχθεί ούτε ένα από τα έργα Πολιτικής Προστασίας (684 εκατ.), έχουν ενταχθεί μόνο έργα προϋπολογισμού 99 εκατ. Ωστόσο, είναι ασαφές το πόσα και ποια υλοποιούνται, ενώ από συναφή έργα που χρηματοδοτούνται μέσω των περιφερειακών προγραμμάτων (461 εκατ. ευρώ) έχουν ενταχθεί έργα μόλις 5,9 εκατ. ευρώ.

Θα πρέπει να σημειώσουμε πως ο Ν. Παπαθανάσης δεν αναφέρει αν και ποια έργα έχουν υλοποιηθεί έπειτα από τέσσερα και πλέον χρόνια διακυβέρνησης της χώρας από τη Ν.Δ. Στην απάντησή του απαριθμούνται σχεδόν όλα τα έργα και ο εξοπλισμός που πρόκειται να αγοραστεί (σύστημα έγκαιρης πρόβλεψης πυρκαγιών, Canadair και πυροσβεστικά ελικόπτερα Erickson), χωρίς να δίνεται κανένα στοιχείο για το αν έχει υλοποιηθεί έστω και ένα.

Τέλος, για τους πόρους του Ταμείου Ανάκαμψης ο αναπληρωτής υπουργός Οικονομικών αναφέρει ότι από τις δράσεις πολιτικής προστασίας και πρόληψης των πυρκαγιών, προϋπολογισμού 408 εκατ. ευρώ, έχουν ενταχθεί και υλοποιούνται έργα 259 εκατ. ευρώ, χωρίς να δίνεται καμία λεπτομέρεια για το πραγματικό στάδιο υλοποίησης.

Συνεπώς, προκύπτουν πολύ σημαντικά ερωτήματα για το τι ακριβώς έχει γίνει και τι όχι, με την κυβέρνηση να επαφίεται και πάλι στην επικοινωνιακή διαχείριση της ιδιαιτέρως προβληματικής κατάστασης.

Η ΑΥΓΗ