BRICS: Σταυροφόροι ενός πολυπολικού κόσμου...

  Εχει σημασία ότι η διαπίστωση ήρθε από έναν «ουδέτερο». Ο γενικός γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες παραδέχτηκε πως «οι σημερινές δομές παγκόσμιας διακυβέρνησης αντικατοπτρίζουν τον κόσμο του χθες» και πως για να παραμείνουν οι πολυμερείς θεσμοί πραγματικά για όλους πρέπει να μεταρρυθμιστούν. Η δήλωση έγινε στο πλαίσιο της συνόδου κορυφής των BRICS στο... Γιοχάνεσμπουργκ και ουσιαστικά συνόψισε και το πνεύμα της. Οι Πρόεδροι Βραζιλίας, Ινδίας, Κίνας και Νότιας Αφρικής μαζί με τον ΥΠΕΞ της Ρωσίας ουσιαστικά άνοιξαν τον δρόμο για ένα BRICS+ στέλνοντας ακριβώς το μήνυμα ότι δεν αποδέχονται πλέον την παλιά τάξη πραγμάτων και κυρίως την παντοκρατορία των ΗΠΑ.

Νέες εντάξεις και υποψηφιότητες

Αυτό εκφράστηκε με έμφαση και ποικιλοτρόπως. Αφενός συμφώνησαν για την υποδοχή έξι νέων χωρών-μελών (Αργεντινή, Αίγυπτος, Αιθιοπία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, Ιράν και Σαουδική Αραβία), πολλές από τις οποίες δεν μπορούν να χαρακτηριστούν ως «ολοκληρωμένες Δημοκρατίες» και κυρίως δεν διατηρούν και τόσο φιλικές σχέσεις με τη Δύση. Δεν είναι τυχαίο, λοιπόν, ότι ο Εμανουέλ Μακρόν είχε «φάει πόρτα» όταν πριν από εβδομάδες είχε βολιδοσκοπήσει τον Νοτιοαφρικανό Πρόεδρο Σίριλ Ραμαφόζα για μια πιθανή δική του παρουσία στο ραντεβού των «ισχυρών εκτός G7».

Υπάρχουν, όμως, και μια ντουζίνα ακόμα χώρες που θα ήθελαν να μπουν σε αυτό το δυναμικά ανερχόμενο κλαμπ. Αλγερία, Ινδονησία, Ταϊλάνδη, Κουβέιτ, Μπαγκλαντές. Ο κατάλογος είναι μακρύς και είναι λογικό να προβληματίζει Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες.

Η απόφαση για μια τέτοια μεγάλη διεύρυνση δεν πάρθηκε εύκολα. Υπήρχαν κάποιες αμφιβολίες, που τελικά ξεπεράστηκαν μέσα από έναν ανομολόγητο συμβιβασμό που λέει ότι προτεραιότητα θα έχει η οικονομική συνεργασία και όχι οι πολιτικές σκοπιμότητες. Υπέρμαχοι της άμεσης διεύρυνσης ήταν η Κίνα και η Ρωσία, που βλέπουν έτσι κι αλλιώς ένα μέλλον σε ρόλο συμμαχίας για τις χώρες αυτές. Δεν μπορεί να παραβλέπει κανείς ότι την ίδια περίοδο οι ΗΠΑ χτίζουν μια νέα τριμερή συμμαχία με την Ιαπωνία και τη Ν. Κορέα, που κάποιοι χαρακτήρισαν ήδη ως το ΝΑΤΟ της Ασίας. Ο Ινάσιο Λούλα, από την άλλη, έχει ξεκαθαρίσει ότι η συνεργασία δεν πρέπει να αποκτήσει «πολεμικό» χαρακτήρα εναντίον των ΗΠΑ, καμαρώνοντας για τη βελτίωση των σχέσεων με την Ουάσιγκτον μετά τη «μαύρη περίοδο Μπολσονάρου». Με λιγότερο «πολεμική» διάθεση βλέπουν τις ΗΠΑ και οι Ινδοί, που, άλλωστε, έχουν και κάποιες συγκρούσεις συμφερόντων με την Κίνα. Είναι λογικό ότι μιλάμε για χώρες από διαφορετικές ηπείρους, με διαφορετικές παραδόσεις και προϊστορία και με διαφορετικά πολιτικά συστήματα. Όμως τα πέντε ιδρυτικά κράτη δεν κουράζονται να υπενθυμίζουν ότι αντιπροσωπεύουν το 42% του παγκόσμιου πληθυσμού, το 30% της παγκόσμιας χερσαίας έκτασης και το 24% της παγκόσμιας οικονομικής παραγωγής. Με τη διεύρυνση τα νούμερα αυτά θα εκτοξευθούν ακόμα περισσότερο και η συνεργασία δείχνει ως μόνη λύση, αν θέλουν να ανατρέψουν τη μεταπολεμική παγκόσμια τάξη πραγμάτων.

Τιμωρήστε το δολάριο

Ιδέες και προτάσεις υπάρχουν αρκετές. Όπως και στη συνάντηση των χωρών της Λατινικής Αμερικής πρόσφατα, ο Βραζιλιάνος Πρόεδρος μιλά για τη δημιουργία ενός εναλλακτικού κοινού νομίσματος με στόχο την απαγκίστρωση από το δολάριο. Στο Γιοχάνεσμπουργκ δεν αποφασίστηκε κάτι τέτοιο, αλλά μελετήθηκαν οι δυνατότητες διμερών συναλλαγών σε βάση εθνικών νομισμάτων, ως ένα πρώτο μήνυμα προς την Ουάσιγκτον.

Πολλές προσδοκίες τρέφουν η Βραζιλία αλλά και η Κίνα από τη Νέα Αναπτυξιακή Τράπεζα, που φιλοδοξεί να γίνει το αντίβαρο του ΔΝΤ, με έδρα τη Σαγκάη και πρώτη πρόεδρο μια Βραζιλιάνα, τη Βίλμα Ρούσεφ. Όλα αυτά παραμένουν, βεβαίως, αρκετά φιλόδοξα και μελλοντικά, αλλά ο οδικός χάρτης είναι σαφής.

Φυσικά, τον πρώτο λόγο θα έχουν οι οικονομικά ισχυρότερες χώρες, με την εστίαση πρωτίστως στην Κίνα. Πάντως, την επόμενη χρονιά την προεδρία των BRICS θα έχει η Ρωσία και πολλοί πιστεύουν ότι εκεί ο Βλαντίμιρ Πούτιν θα προσπαθήσει να βάλει τη δική του σφραγίδα στις όποιες αποφάσεις και πρωτοβουλίες. Ήδη ανακοίνωσε περίπου 200 συναντήσεις και εκδηλώσεις, με αποκορύφωμα σύνοδο κορυφής στο Καζάν.

Οσο για την προσπάθειά του να εκμαιεύσει μέσω βιντεοκλήσης μια ετυμηγορία αθώωσής του για τον πόλεμο στην Ουκρανία, το αποτέλεσμα δεν ήταν όσο εντυπωσιακό θα ήθελε. Χειροκροτήθηκε μεν, αλλά η πλειονότητα στο ακροατήριο έδειξε να προτιμά την έως τώρα στάση της. Απόρριψη των δυτικών προτροπών για μια στράτευση πίσω από τη γραμμή του ΝΑΤΟ, αλλά και αποστασιοποίηση από την πολεμική ρητορική του Κρεμλίνου. Είπαμε. Το εμπόριο και οι συναλλαγές έχουν προτεραιότητα. Τα υπόλοιπα έπονται. Είναι και αυτή μια επιβεβαίωση της παρατήρησης του Γκουτέρες: «Οι πολυμερείς θεσμοί πρέπει να μεταρρυθμιστούν και να αντικατοπτρίζουν την ισχύ και τις οικονομικές πραγματικότητες του σήμερα. Χωρίς μια τέτοια μεταρρύθμιση, ο κατακερματισμός είναι αναπόφευκτος».

Η ΑΥΓΗ