Ελεύθερες παραλίες: «Το καζάνι έχει ξεχειλίσει και στην Κέρκυρα»...

Αν αποστρέφεσαι τα μέρη που βουλιάζουν από ασύντακτα πλήθη τουριστών τις ημέρες του Δεκαπενταύγουστου, ο Ύψος, 14 χιλιόμετρα βόρεια από την πόλη της Κέρκυρας, είναι το μέρος που πρέπει να αποφύγεις. Η στενή παραλία -2 μόλις μέτρα απέμειναν στα περισσότερα σημεία- μοιάζει με μια ατέλειωτη σειρά από ξαπλώστρες («15 ευρώ οι δύο και μπουκαλάκια με νερό προσφορά του καταστήματος») μέχρι εκεί που φτάνει το μάτι σου. Η... προβλεπόμενη από τη νομοθεσία ελεύθερη ζώνη πλάτους τουλάχιστον 5 μέτρων από την ακτογραμμή μέχρι την πρώτη ξαπλώστρα είναι αδύνατη εκ των πραγμάτων.

«Για όσους αγαπούν τα θορυβώδη πάρτι στην παραλία, αυτό είναι ένα από τα καλύτερα μέρη στην ακτή της Κέρκυρας» προμοτάρει (;) τον Ύψο ένας διαδικτυακός τουριστικός οδηγός. Κάπου-κάπου, μέχρι να φτάσεις στον τερατώδη «παιδότοπο» από πλαστικό πάνω στη θάλασσα, στο τελευταίο κομμάτι του Ύψου, βρίσκεις μερικά κενά για να βάλεις την πετσέτα σου. Μοιάζουν με βαλβίδα αποτροπής ενός ξεσπάσματος των κατοίκων. «Είμαστε στο τσακ να γίνει και εδώ το μπαμ. Μέχρι τώρα λέμε “6 εβδομάδες είναι, θα περάσουν”. Ίσως γιατί τα περισσότερα μαγαζιά είναι από ντόπιους, γνωριζόμαστε, τους ανεχόμαστε… Αλλά μας έχουν εμπνεύσει οι άνθρωποι στα άλλα νησιά που επανοικειοποιούνται τον δημόσιο χώρο».

Η Ξένια Τόμπρου μοιράστηκε πρόσφατα στο facebook ένα περιστατικό κατά το οποίο υπάλληλος και μαγαζάτορας στον Ύψο απαίτησαν από την ίδια και την παρέα της να απομακρυνθούν δίπλα από τα παράνομα τοποθετημένα ομπρελοκαθίσματα. «Από πείσμα κάτσαμε παραπάνω. Χωρίς να αντιπαρατεθούμε. Σκεφτήκαμε ότι αν το αφήσουμε να περάσει, θα ιδιωτικοποιηθούν όλες οι παραλίες με ξαπλώστρες και δεν θα έχουμε πού να πάμε».

Κρατούν (για πόσο ακόμα;) μυστικές τις ανέγγιχτες αμμουδιές

Συναντηθήκαμε σε μια πελώρια αμμουδιά στα νοτιοδυτικά της Κέρκυρας, κάτω από τα επιβλητικά βράχια που τη χωρίζουν αποτελεσματικά από το γειτονικό θορυβώδες θέρετρο. Μια από τις ελάχιστες «καβάτζες», μακριά από την ηχορύπανση ξενοδοχείων και μπιτς μπαρ. Η Ξ. Τόμπρου απαγορεύει ρητά να αποκαλύψουμε το μέρος. «Υπάρχουν ακόμα λίγα σαν αυτό στην Κέρκυρα, αρκεί να έχεις αντοχές για περπάτημα. Αν, βέβαια, μαθευτούν, θα έρθει πρώτα η τροχήλατη με τις ξαπλώστρες, μετά θα γίνει μπιτς μπαρ, μετά ένα ακόμα και στο τέλος κάποιο ξενοδοχείο». Επικαλείται ως τρανταχτό παράδειγμα την πανέμορφη Ροβινιά, εκεί που η οροσειρά της δυτικής ακτής κατρακυλάει απότομα στη θάλασσα δημιουργώντας ένα φυσικό φράγμα των ακτών από το εσωτερικό του νησιού. Από μυστική (καθότι σχετικά δυσπρόσιτη) παραλία «μόλις έφτιαξαν σκαλοπάτια και μπήκε σε περίοπτη θέση στα σχετικά sites, γίνεται χαμός. Ακόμα δεν έχει ξαπλώστρες, αλλά…».

Το σήμα στο κινητό σχεδόν ανύπαρκτο, οπότε δεν είχε ενημερωθεί για τους ελέγχους της Κτηματικής Υπηρεσίας μερικές ώρες νωρίτερα στον Κοντογιαλό, στο κέντρο του νησιού. Της δείχνω το δημοσίευμα: «Εντοπίστηκαν τέσσερις επιχειρήσεις που είχαν καταλάβει παράνομα χώρους του αιγιαλού χωρίς μίσθωση και επιδόθηκαν διοικητικά πρόστιμα. Υπάρχουν πέντε νόμιμες επιχειρήσεις στην παραλία, καθώς και μια νόμιμη επιχείρηση θαλάσσιων μέσων αναψυχής». Σαν να πατήθηκε μια ευαίσθητη χορδή στο άκουσμα της εν λόγω παραλίας. «Σκέψου ότι εκεί ήταν η παραλία των χίπηδων, σαν τα Μάταλα της Κρήτης. Θυμάμαι τον Κοντογιαλό από τη δεκαετία του ’90, όταν πήγαινα παιδί. Η αλλοίωση είναι τεράστια, τη μεγάλη διαφορά την έκαναν το ξενοδοχείο αλλά και τα μπιτς μπαρ· σήμερα δεν βρίσκεις να παρκάρεις και δεν υπάρχουν επαρκείς υποδομές, ακόμα και για όσους αρέσκονται σε αυτόν τον τρόπο διακοπών. Παραπάνω, στο Μπαρμπάτι, πηγαίναμε με τους γονείς μου απόγευμα Κυριακής στον ελαιώνα, εμείς και μερικοί κατασκηνωτές. Σήμερα είναι όλο βίλες. Στη θέση της ταβερνούλας γέμισε μπιτς μπαρ και μαγαζιά, όλο χτισμένο, μέρα με τη νύχτα σε σχέση με πριν 20 χρόνια. Πονάει γιατί το έζησα τότε και τώρα δεν το αφήνουν να ανασάνει».

Ακτιβίστρια επί χρόνια για την προστασία του περιβάλλοντος, η Ξ. Τόμπρου θέτει ως προτεραιότητα, πριν τις δράσεις για ελεύθερες παραλίες, το τεράστιο πρόβλημα με τα λύματα που πέφτουν στις θάλασσες. «Οι εγκαταστάσεις είναι παλιές και όχι προετοιμασμένες για τον όγκο του πληθυσμού που συγκεντρώνει η Κέρκυρα, συνολικά 1,2 εκατομμύρια τουρίστες, σε εκατοντάδες ξενοδοχεία με χιλιάδες κλίνες το καθένα, πέρα από τα μικρά ξενοδοχεία και τα ενοικιαζόμενα. Κανείς δεν μιλάει για τη φέρουσα ικανότητα του τόπου».

Καθώς το δειλινό δημιουργεί μια εντυπωσιακή πανδαισία, διασχίζω προς τα πίσω την παραλία, τουλάχιστον 15 λεπτά περπάτημα ως το αυτοκίνητο. Μέχρι να φτάσω στο οργανωμένο κομμάτι, μετράω πάνω από 20 οριοθετημένες φωλιές για τα αυγά των χελωνών. Όλες πρωτοβουλία του Κώστα Πλασκασοβίτη. «Ασχολούμαι με το σερφ και όλη η ζωή μου είναι στη θάλασσα. Τα τελευταία 6 χρόνια οριοθετώ τις φωλιές από την άνοιξη μέχρι τα τέλη Ιουλίου. Εδώ έρχονται διότι η παραλία δεν έχει οργανωμένα κομμάτια, φώτα, θόρυβο. Δεν είναι πάντα εύκολο να βρω τη φωλιά, αν περάσουν 15 μέρες σβήνονται τα χνάρια και μόνο αν την έχει εντοπίσει κάποιος ντόπιος ψαράς ή επισκέπτης μπορεί να μου δείξει». Όσο θερμαίνονται τα νερά στο Νότιο Ιόνιο, οι καρέτα-καρέτα θα αναζητούν όλο και συχνότερα ασφάλεια στις αμμώδεις παραλίες της Δυτικής Κέρκυρας. Η Πολιτεία οφείλει να αποτρέψει δραστηριότητες που συνιστούν απειλή για τις χελώνες, αν και μέχρι στιγμής αδιαφορεί για τη διαμόρφωση ευνοϊκών για αυτές συνθηκών στην περιοχή.

Αυτοψία της ΑΥΓΗΣ στην «κερκυραϊκή Σαχάρα»

Στον δρόμο για Χαλικούνα και Ίσσο, στην «κερκυραϊκή Σαχάρα», ένας τοπικός σταθμός καλεί, κατά σύμπτωση, σε (ακόμα ένα) πάρτι στο Tayo (Τάγιο). Έτσι αποκαλούν οι ντόπιοι την πολύ στενή λωρίδα γης που, καλυμμένη με πέτρες και σκυρόδεμα, συνδέει τη θάλασσα με τη Λιμνοθάλασσα Κορισσίων, χάρη στην οποία η περιοχή (σταθμός για καρέτα-καρέτα) έχει ενταχθεί στο δίκτυο Natura 2000. «Το μπιτς μπαρ έχει μόνιμη κατασκευή αντί για τροχήλατη (που επιτρέπει ο νόμος), ενώ η ξύλινη τουαλέτα αδειάζει απευθείας στη λίμνη!» εξηγεί ο Λεωνίδας Παγκράτης, πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων και Προστασίας Περιοχών Natura Νότιας Κέρκυρας στη διάρκεια ακόμα μιας αυτοψίας του στην περιοχή. Αν μετρήσει κανείς τις ξαπλώστρες (τουλάχιστον 80 σετ, καθένα από τα οποία καταλαμβάνει 5 τ.μ.), προκύπτει ότι το μαγαζί έχει επεκταθεί παράνομα. Λόγω Natura, μπορεί να καταλάβει το 30% του συνόλου των τετραγωνικών που παραχωρούνται. Δεδομένου ότι οι ξαπλώστρες απλώνονται σε 400 τ.μ., θα έπρεπε η παραχωρημένη έκταση να φτάνει τα 1.200 τ.μ., πράγμα αδύνατον διότι τα τμήματα που μισθώνονται στις παραλίες δεν υπερβαίνουν τα 500 τ.μ.

Για να φτάσεις στον Ίσσο, στο άλλο μισό της εντυπωσιακής ακτής, περνάς μέσα από το κεδρόδασος πριν κάνεις μια παράκαμψη στις φημισμένες αμμοθίνες, πανύψηλες ορισμένες, για να χαζέψεις το τοπίο. Ρύπανση για το μάτι, οι εγκαταστάσεις για θαλάσσια σπορ και οι ομπρελοξαπλώστρες, αν και φαίνεται ότι τηρούνται οι δέουσες αποστάσεις. «Το μεγαλύτερο πρόβλημα στον Ίσσο είναι τα τζετ σκι που ξεκινούν από την άμμο και κάνουν εκκωφαντικό θόρυβο, ανάρμοστα για περιοχή Natura. Στο ξενοδοχείο που βλέπετε ανήκουν περίπου 1.000 ξαπλώστρες, οι μπροστινές πολύ κοντά στη θάλασσα, καθώς και η περίφραξη από τζάμι πάνω στην άμμο» σημειώνει ο Λ. Παγκράτης.

Σύμφωνα με τον δήμαρχο Ν. Κέρκυρας Κώστα Λέσση, ο οποίος δεν συμμερίζεται «μια άποψη που λέει ότι δεν πρέπει να αδειοδοτούνται ξαπλώστρες στον Ίσσο», δεν έχει υπάρξει κάποια καταγγελία φέτος και «όλα φαίνεται ότι λειτουργούν νόμιμα». Στρέφει κυρίως τα βέλη του στους «ασυνείδητους που καταστρέφουν με τις γουρούνες τις αμμοθίνες». Την τεράστια οικολογική σημασία τους έχει καταγράψει στη μεταπτυχιακή της εργασία για τη διαχείριση της προστατευόμενης περιοχής η Έλενα Παπαδοπούλου, περιβαλλοντολόγος με ειδίκευση στην Οικολογία Τοπίου: «Η αμμοθινική βλάστηση συγκρατεί την άμμο, σταθεροποιεί την ακτογραμμή και το έδαφος από τη διαβρωτική δράση της θάλασσας και του ανέμου, και λειτουργεί προστατευτικά ως φυσικό φράγμα (θαλασσινό νερό, ένταση ανέμων) για την ενδοχώρα». Η διέλευση με μηχανοκίνητα οχήματα προκαλεί καταστροφή στις ρίζες των αρκεύθων και έτσι «εμποδίζεται η αναγέννησή τους, καταπατώνται και καταστρέφονται φωλιές από ερπετά, μικρά θηλαστικά, πουλιά και έντομα, προκαλείται ηχορύπανση και διαταράσσεται η δυναμική των αμμοθινών». Θεωρεί σημαντική πηγή υποβάθμισης και τις εγκαταστάσεις αναψυχής, αν και, όπως φαίνεται, ο Δήμος Ν. Κέρκυρας και η Κτηματική Υπηρεσία έχουν αποδεχτεί μόνιμες εγκαταστάσεις, πάρτι, θαλάσσια σπορ και έντονο φωτισμό για όλη την τουριστική περίοδο…

Τα εν Ikos μη εν δήμω

Ελεύθερη πρόσβαση στην παραλία είναι σχεδόν αδύνατη στο άβατο της Δασιάς. Αν γίνει και στην Κέρκυρα το ξέσπασμα για ελεύθερες παραλίες, θα ξεκινήσει σίγουρα από τη Δασιά, μου λένε όλοι όσοι συνάντησα αυτές τις μέρες στο νησί

«Αν γίνει και στην Κέρκυρα το ξέσπασμα για ελεύθερες παραλίες, θα ξεκινήσει σίγουρα από τη Δασιά» μου λένε όλοι όσοι συνάντησα αυτές τις μέρες στο νησί. Συνειδητοποίησα γιατί όταν προσπάθησα να προσεγγίσω την παραλία με το αυτοκίνητο. Είναι σχεδόν αδύνατον να βρει κανείς διέξοδο από τον κεντρικό δρόμο προς τη θάλασσα, εκτός αν ανακαλύψει την ταμπέλα «Ελεύθερη πρόσβαση - δημοτικός δρόμος». Συνεχίζεις παράπλευρα με την περίφραξη του πεντάστερου-μαμούθ στα αριστερά, που έχει κάνει τον δρόμο ασφυκτικά στενό. Η μόνη επιλογή για παρκάρισμα, ο ιδιωτικός χώρος μιας μικρής καφετέριας την οποία έχει σχεδόν καταπιεί το μεγαθήριο. «Εδώ είναι η προτελευταία λωρίδα ελεύθερης πρόσβασης στην παραλία και το Ikos (συμφερόντων Ανδρεάδη) σχεδιάζει να την κλείσει. Μετά από πιέσεις μας ο Δήμος Κεντρικής Κέρκυρας κατέθεσε αγωγή, αλλά τη θεωρούμε διάτρητη και προσχηματική» ξεκινάει την περιήγηση η Αγγελική Φαϊτά, πρόεδρος του Συλλόγου Δασιάς.

Πρώτη εικόνα στην παραλία, ένας σεκιουριτάς με ενδοεπικοινωνία. Ψάχνεις τριγύρω μήπως βολτάρει κάποιος VIP. Η Α. Φαϊτά είναι συνηθισμένη. «Αν επιχειρήσεις να πας στον κολπίσκο τέρμα αριστερά, σε σταματούν γιατί ο Ikos την “πουλάει” ως ιδιωτική παραλία. Φυσικά, αν επισημάνεις ότι δεν έχουν κανένα δικαίωμα, σου επιτρέπουν να περάσεις». Πίσω μας, τα φρικώδη κουτιά-lux καταλύματα που γέμισαν την τεράστια έκταση του resort τον τελευταίο 1,5 χρόνο. Κάποια με δικές τους πισίνες, 10 μέτρα από τη θάλασσα. «Προηγουμένως ήταν δάσος, με διάσπαρτες ψάθινες καλύβες από την εποχή του Club Med. Η περιοχή έχει τουρισμό από τη δεκαετία του 1950, δεν χρειαζόταν καμία “στρατηγική επένδυση”. Όταν έφτιαξαν το Ikos, γκρέμισαν ένα κτήριο που ήταν το αρχηγείο των Γερμανών κατακτητών. Η άδεια υλοτομίας προέβλεπε την κοπή 45 δέντρων, αλλά έκοψαν πάνω από 1.400 ελιές. Ήμουν αυτόπτης μάρτυρας όταν τις στοίβαζαν στα φορτηγά».

Η δεξιά πλευρά της τεράστιας παραλίας, κατειλημμένη από τα πολυτελή ομπρελοκαθίσματα του δεύτερου resort, που έχει περάσει στην ιδιοκτησία της αλυσίδας Ikos. Η αδηφάγα επέκταση των δύο συγκροτημάτων έχει καταστήσει ιδιωτική μια ακτή που κάλυπτε τις ανάγκες των ντόπιων και των επισκεπτών που διαμένουν στις 10.000 κλίνες της περιοχής. «Μένουν μόνο 400 μέτρα για να βάλεις μια πετσέτα. Από τον άλλο δρόμο που οδηγεί στη θάλασσα πέφτεις πάνω σε ένα μπιτς μπαρ, με ξαπλώστρες τη μία δίπλα στην άλλη, ενώ το all inclusive έχει φτάσει σε άλλο επίπεδο: Οι πελάτες του νοικιάζουν οχήματα από το Ikos, τρώνε μόνο μέσα. Η περιοχή και οι υπόλοιπες επιχειρήσεις θα μαραζώσουν». Απορώ για τη θολούρα του νερού. «Τον χειμώνα έσκαψαν με μπουλντόζες το βότσαλο και φέρνουν χώμα για να μοιάζει η παραλία αμμουδερή. Όλα καλώς καμωμένα για την Κτηματική Υπηρεσία και την αστυνομία».

Τελευταία μάχη του Συλλόγου Δασιάς, την περασμένη εβδομάδα, η παρουσία στην αρμόδια επιτροπή προκειμένου να αποτραπεί εγκατάσταση με θαλάσσια σπορ (ενώ ήδη λειτουργεί μία) στη μέση της παραλίας. Ίσως η χαριστική βολή για την αλλοίωση της Δασιάς.

 Η ΑΥΓΗ