Τρέχουν εκ των υστέρων να σβήσουν τις φωτιές...

...που άναψε η απουσία δημόσιων πολιτικών...

Συνηθίζουμε να κρίνουμε την αποτελεσματικότητα της αντιμετώπισης των φυσικών καταστροφών από την επιχειρησιακή ετοιμότητα του κράτους να επεμβαίνει κατασταλτικά, όποτε εκδηλώνεται κάποια κρίση.

Στην περίπτωση των δασικών πυρκαγιών...για παράδειγμα, απόλυτος δείκτης μιας αποτελεσματικής αντιμετώπισης θεωρείται η ικανότητα της εκ των υστέρων πυροσβεστικής επέμβασης. Οι δυνατότητες του κράτους να προστατεύει ανθρώπους, φύση και περιουσίες παρουσιάζονται σαν να σχετίζονται αποκλειστικά με τον εξοπλισμό, την ετοιμότητα, την επάρκεια, την εκπαίδευση και το αξιόμαχο των πυροσβεστικών δυνάμεων από στεριά και από αέρα.

Χωρίς να υποτιμάται καθόλου η συμβολή της εκ των υστέρων πυροσβεστικής επέμβασης στην αντιμετώπιση των δασικών πυρκαγιών, δεν είναι πάντως ούτε η μόνη δυνατότητα ούτε και η πρώτη προτεραιότητα για την αποφυγή ή τον μετριασμό των φυσικών καταστροφών.

Στην περίπτωση των φυσικών κινδύνων που φέρνει η κλιματική κρίση, η σύγχρονη επιστημονική αντίληψη θεωρεί πρώτη προτεραιότητα την έγκαιρη ανάπτυξη δημόσιων πολιτικών για τη λήψη προληπτικών μέτρων αποφυγής ή και περιορισμού των φυσικών καταστροφών.

Ο βασικός λόγος για τον οποίο η πρόληψη θεωρείται πιο κρίσιμη από την εκ των υστέρων επέμβαση είναι γιατί οι πυρκαγιές, όταν ξεσπάσουν το καλοκαίρι, σε περίοδο καύσωνα και ισχυρών ανέμων, είναι, όπως άλλωστε διαπιστώνεται, εξαιρετικά δύσκολο να ελεγχθούν χωρίς καταστροφικές συνέπειες.

Γι’ αυτό και η διεθνής επιστημονική κοινότητα διακρίνει την αντιμετώπιση της κλιματικής κρίσης σε δύο διακριτές πολιτικές:

Στην καταπολέμηση των αιτίων της κλιματικής κρίσης (mitigation), με την έννοια της μείωσης των εκπομπών των θερμοκηπικών αερίων, της μείωσης της ενεργειακής κατανάλωσης, καθώς και της αξιοποίησης ανανεώσιμων πηγών ενέργειας έναντι των συμβατικών και ρυπογόνων ορυκτών πόρων.

Και στην προσαρμογή στις νέες κλιματικές και περιβαλλοντικές συνθήκες (adaptation). Που σημαίνει προσαρμογή στις νέες και πλήρεις φυσικών κινδύνων συνθήκες που δημιουργεί η κλιματική κρίση, με εφαρμογή δημόσιων πολιτικών έγκαιρης πρόληψης για την αποφυγή ή και τον μετριασμό των φυσικών καταστροφών. Γι’ αυτό και στις συνθήκες κλιματικής κρίσης, στις οποίες εδώ και δεκαετίες ζούμε, οι αναμενόμενες και προαναγγελλόμενες φυσικές καταστροφές, όπως είναι οι δασικές πυρκαγιές, αντιμετωπίζονται σε πρώτη προτεραιότητα, με την εφαρμογή πολιτικών πρόληψης και αντιπυρικής προστασίας.

Με τον έγκαιρο δηλαδή καθαρισμό, από την άνοιξη ακόμη, των δασών από την καύσιμη ύλη, με τη διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών για τον έλεγχο των πυρκαγιών και τον περιορισμό της γρήγορης επέκτασής τους σε συνθήκες ισχυρών ανέμων, καθώς και με τη χρήση σύγχρονων τεχνολογιών για τον εντοπισμό των ευαίσθητων και περισσότερο ευάλωτων δασικών περιοχών, όπου πρέπει τα προληπτικά μέτρα να ενισχυθούν.

Στη δική μας περίπτωση συμβαίνουν τα εξής παράλογα και τραγικά:

Ζήτημα 1ο:

Οι επίσημες δηλώσεις του πρωθυπουργού, αντί να αφορούν την ουσία της προετοιμασίας του κράτους, επικεντρώθηκαν στην απόδοση των δασικών πυρκαγιών στην κλιματική αλλαγή.

Οι δασικές πυρκαγιές δηλαδή παρουσιάζονται από τον ίδιο τον πρωθυπουργό σαν θεομηνία, που δικαιολογεί τις όποιες καταστροφές συμβούν.

Εκείνο που θα έπρεπε να έχει γίνει αιτία για την έγκαιρη προετοιμασία του κρατικού μηχανισμού και τη λήψη προληπτικών μέτρων παρουσιάζεται ως άλλοθι για την απραξία του κρατικού μηχανισμού.

Ζήτημα 2ο:

Ο αρμόδιος πρώην υπουργός Στέλιος Πέτσας επιρρίπτει την ευθύνη στην τοπική αυτοδιοίκηση. Παρουσιάζοντας το κράτος να έχει μοιράσει τα κονδύλια και, συνεπώς, να έχει ολοκληρώσει τη δική του ευθύνη. Υπονοώντας ότι ήταν ευθύνη των δήμων να αξιοποιήσουν κατάλληλα τα όποια κρατικά χρήματα.

Ζήτημα 3ο:

Ο πρόεδρος της ΚΕΔΕ, Λάζαρος Κυρίζογλου, ανταπαντά ότι οι δήμοι είχαν την ευθύνη καθαρισμού των δασών, μόνο εντός των διοικητικών τους ορίων, ενώ οι εστίες των πυρκαγιών ήταν στα δάση.

Ζήτημα 4ο:

Η αντιπυρική προστασία της Περιφέρειας Αττικής προκηρύχθηκε κατόπιν εορτής και, συγκεκριμένα, αφού ξέσπασε ο καύσωνας, στις 15/7, με τον σχετικό διαγωνισμό να εκκρεμεί για τις… 20 Ιουλίου.

Ζήτημα 5ο:

Σε όλη αυτή την τραγωδία εξαφανίστηκε η πλέον αρμόδια για την αντιπυρική προστασία δασική υπηρεσία. Αφού το βάρος της διαχείρισης των δασικών πυρκαγιών το σηκώνει εξ ολοκλήρου η Πυρόσβεση.

Από τις σπασμωδικές αντιδράσεις των αρμόδιων προκύπτει αβίαστα ότι καμία δημόσια πολιτική πρόληψης και κανένας έγκαιρος σχεδιασμός αντιπυρικής προστασίας δεν υπήρξε.

Η κυβέρνηση Μητσοτάκη εφαρμόζει παντού την ίδια ξεπερασμένη συνταγή αποτυχίας. Αντί να προλαμβάνει τις αιτίες, μέσω της εφαρμογής δημόσιων πολιτικών, επεμβαίνει εκ των υστέρων, διαχειριζόμενη τις συνέπειες των καταστροφών.

Τα ίδια έκανε και με την ενεργειακή κρίση και γίναμε η πιο ακριβή χώρα της Ευρώπης. Αντί για την εκ των προτέρων κρατική παρέμβαση στις αγορές για τον έλεγχο της κερδοσκοπίας και της αισχροκέρδειας, διαχειρίστηκε εκ των υστέρων τις συνέπειες της ακρίβειας, μοιράζοντας επιδόματα και κουπόνια. Τα ίδια και τώρα με τις δασικές πυρκαγιές, με καταστροφικές και πάλι συνέπειες. Τρέχει εκ των υστέρων να σβήσει τις φωτιές που άναψε η απουσία δημόσιων πολιτικών έγκαιρης πρόληψης και πυροπροστασίας.

Γ. Α. Μυλόπουλος (Καθηγητής ΑΠΘ, Τομέας Υδραυλικής & Τεχνικής Περιβάλλοντος, Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή)

efsyn.gr