Χωρίς ενημέρωση της αντιπολίτευσης και χωρίς προεκλογικές δεσμεύσεις για τα ελληνοτουρκικά, αλλά κυρίως με τους πολίτες... να γνωρίζουν καλά ότι βλέπει την εξωτερική πολιτική και ειδικά τις σχέσεις με την Τουρκία ως «διπλωματία ΙΧ», η φράση του Κυριάκου Μητσοτάκη στη συνέντευξη που έσπευσε να παραχωρήσει με την επιστροφή του από το Βίλνιους για τη συνάντηση με τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι αποκαλυπτική σε σημείο ανατριχιαστικής ευκρίνειας, απαντώντας για το ενδεχόμενο απομείωσης της εθνικής κυριαρχίας.
«Αυτό είναι μια σχετική έννοια, αλλά πρέπει να σας πω ότι οποιαδήποτε συμφωνία αυτού του τύπου μπορεί ενδεχομένως, ναι, να συνεπάγεται και κάποιες υποχωρήσεις από κάποιες θέσεις οι οποίες μπορούν να αποτελούν την αφετηρία μιας διαπραγμάτευσης». Μέσα σε μόλις 36 λέξεις ο Κυρ. Μητσοτάκης προδιέγραψε την τακτική του απέναντι στην Τουρκία, μπαίνοντας στο ζουμί των προθέσεών του. Είναι κάτι παραπάνω από προφανές πως όταν δύο μέρη κάθονται στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων εκκινούν από τις κόκκινες γραμμές τους και κινούνται πέριξ των θέσεών τους. Με μόνη δημόσια δέσμευση από πλευράς Ερντογάν τη γενικόλογη «μη χρήση» των F-16 σε ελληνικούς στόχους δύσκολα μπορεί να θεωρηθεί προσώρας ότι ο Τούρκος πρόεδρος έχει καταθέσει αντίστοιχες δεσμεύσεις με τον Ελληνα πρωθυπουργό.
Την ώρα δε που ο ίδιος ο Κυρ. Μητσοτάκης προαναγγέλλει είσοδο στον «πυρήνα της μίας διαφοράς», την οποία λίγες ημέρες νωρίτερα για πρώτη φορά χαρακτήρισε «γεωπολιτική», αποσυνδέοντάς την από το διεθνές δίκαιο –πλέον το τοποθετεί στον δεύτερο ρόλο της «βάσης συζήτησης» ή του «γνώμονα»–, η «τολμηρή ατζέντα» που δηλώνει διατεθειμένος να ανοίξει μοιάζει απειλητική για τα συμφέροντα της χώρας. Γίνεται απειλητικότερη δεδομένης της «offshore» πολιτικής ηγεσίας του υπουργείου Εξωτερικών και της παράδοσής της στην υφυπουργό Αλεξάνδρα Παπαδοπούλου, που προαλείφεται για αντικαταστάτρια του υπό αναχώρηση Γιώργου Γεραπετρίτη.
Η χρήση του όρου «θαλάσσιες ζώνες» και η ανάγκη καθορισμού τους που επέβαλε στον δημόσιο διάλογο τα προηγού-μενα χρόνια και παγίωσε μετά τη συνάντηση της περασμένης εβδομάδας, μετατρέποντας τη «μία και μόνη διαφορά» της ΑΟΖ και της υφαλοκρηπίδας σε μια ευρύχωρη έννοια που περιλαμβάνει έως και τα θαλάσσια σύνορα, αποκαλύπτουν ότι η ατζέντα διευρύνεται πέρα από τις παραδοσιακές κόκκινες γραμμές της εθνικής πολιτικής.
Πώς φτάσαμε στον «πυρήνα της μίας διαφοράς»
Η προηγούμενη φορά που συναντήθηκαν οι δύο ηγέτες ήταν πριν από 16 μήνες στον Βόσπορο, τον Μάρτιο του 2022. Η συνάντηση είχε ανακοινωθεί «εκτάκτως» και εσπευσμένα, χωρίς να ανακοινωθεί το περιεχόμενό της και με ορίζοντα τις εκλογές στις δύο χώρες. Οι κυβερνητικές πηγές τότε, ως άλλοι… εκπρόσωποι του ΝΑΤΟ, μετρούσαν κέρδη από μια πιθανή «ρυμούλκηση» της Τουρκίας προς τη Δύση για το ουκρανικό, από μια προσέγγιση σε οικονομικά και άλλα ζητήματα και από ένα εκλογικό πάγωμα των εντάσεων. Βέβαια, ακολούθησε το πανδαιμόνιο της ομιλίας Μητσοτάκη στο Κογκρέσο και το «Μητσοτάκης γιοκ» του Ερντογάν.
Σχεδόν ένα χρόνο νωρίτερα, τον Ιούνιο του 2021, Μητσοτάκης και Ερντογάν συναντήθηκαν για τρίτη φορά από την εκλογή του πρώτου, με το Μέγαρο Μαξίμου να αποτιμά οφέλη στην «αποκατάσταση διαύλων επικοινωνίας». Και πάλι χωρίς ιδιαίτερες λεπτομέρειες για το περιεχόμενο των συνομιλιών, αλλά και χωρίς λέξη για σειρά επικίνδυνων συμβάν-των. Προηγήθηκαν τον Απρίλιο του 2021 η κατάρρευση των συζητήσεων για το κυπριακό, τον Οκτώβριο του 2020 το τουρκικό «χτύπημα» στα Βαρώσια, ενώ έξι μήνες νωρίτερα, παραμονές της πανδημίας, η λεγόμενη «επιχείρηση εισβο-λής» στον Εβρο με την εργαλειοποίηση μεταναστών. Στο ενδιάμεσο οι βόλτες του «Οruc Reis» στο Αιγαίο δεν προκά-λεσαν ελληνικές αντιδράσεις. Στην «κατ’ ιδίαν» συνάντησή τους με μόνους παρόντες τον εξ απορρήτων σύμβουλο του Ερντογάν Ιμπραήμ Καλίν και τη διπλωματική σύμβουλο του Μητσοτάκη Ελένη Σουρανή καλλιεργήθηκε η επικοινωνία της «ανάπτυξης προσωπικής επαφής» του Ελληνα πρωθυπουργού με τον Τούρκο πρόεδρο.
Οι δύο προηγούμενες συναντήσεις τους ήταν μία με το καλημέρα της εκλογής Μητσοτάκη τον Σεπτέμβριο του 2019 στη Νέα Υόρκη –θεωρήθηκε «γνωριμίας»– και μία στο Λονδίνο, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, με το κλίμα να περιγράφεται βαρύ και τα μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης παγωμένα. Σε αυτές τις συναντήσεις απουσίαζαν τόσο οι αναφορές στην τουρκική επιθετικότητα όσο και στο ζήτημα του κυπριακού, ενώ η ενημέρωση πολιτών και κομμάτων ερχόταν με το σταγονόμετρο. Ποιος ξεχνά άλλωστε τη μυστική συνάντηση Σουρανή – Καλίν στο Βερολίνο, στο μέσο του «καυτού» καλοκαιριού του 2020; Ο Νίκος Δένδιας αναμφίβολα το θυμάται καλά.
Το παράρτημα της τολμηρής ατζέντας
Ακόμη ένα πολυεπίπεδο σημείο που θα πρέπει να συνυπολογιστεί στη συνολική τακτική του Κυρ. Μητσοτάκη έναντι της Τουρκίας είναι τα ζητήματα που έχει αφήσει ο ίδιος εκτός στις έως σήμερα συζητήσεις. Τα δύο τελευταία «χτυπήματα» της Τουρκίας που έμειναν χωρίς απάντηση ήταν αφενός το Turkaegean, αφετέρου το ναυάγιο του αγωγού EastMed, για τον οποίο τόσο διπλωματικό κεφάλαιο σπατάλησε η Αθήνα τα προηγούμενα χρόνια. Επίσης, το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο που συντέλεσε σε επί της ουσίας αλλαγή συνόρων σε περιοχές εθνικής κυριαρχίας και κυριαρχικών δικαιωμάτων.
Παράλληλα, στην αθόρυβη απόσυρση οπλισμού και εξοπλισμών από νησιά του Αιγαίου με αφορμή την «αποστολή στρατιωτικής βοήθειας στην Ουκρανία» θα πρέπει να προστεθούν τόσο τα τετελεσμένα στα Βαρώσια και η εγκατάλειψη της Κύπρου όσο και το πλήγμα στη Συνθήκη του Μοντρέ για τα στενά, με ό,τι απειλή αυτό συνεπάγεται για τη Συνθήκη της Λωζάννης αλλά και την απειλή πολέμου επάνω από την Κρήτη.
Η σιωπή Σαμαρά (και των συν αυτώ)
Παρότι η κυβέρνηση εκπέμπει το σήμα «έχουμε ακόμη δρόμο», η αγωνία του Κυρ. Μητσοτάκη να σπεύσει σε ουσιαστικές συζητήσεις και σε προαναγγελία «υποχωρήσεων» προτού καλά καλά συμπληρώσει τρεις εβδομάδες νέας κυβερνητικής θητείας επιβεβαιώνει ότι οι εξελίξεις είναι κάτι παραπάνω από δρομολογημένες. Το πώς θα υποδεχτεί το εσωτερικό της ΝΔ την υποχωρητική ατζέντα Μητσοτάκη είναι κρίσιμο, ενώ ακόμη πιο σημαντική είναι η αντίδραση του Αντώνη Σαμαρά. Την Παρασκευή φρόντισε μέσω διαρροών να ρίξει μια πρώτη τροχιοδεικτική βολή στον Κυρ. Μητσοτάκη: «Χώρα που διακηρύσσει ότι είναι έτοιμη να κάνει παραχωρήσεις σε επεκτατιστή γείτονα δεν πρόκειται να τη στηρίξουν άλλες χώρες τις περιοχής που έχουν ανοιχτούς λογαριασμούς με τον ίδιο επεκτατιστή γείτονα. Η Τουρκία απλώς κερδίζει χρόνο. Ενώ εμείς χάνουμε πραγματικούς ή δυνητικούς συμμάχους»...
Μηνάς Κωνσταντίνου
documentonews.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου