Χώρα εν καμίνω...

Ποια είναι η παγκόσμια ματιά γύρω από την κλιματική αλλαγή; Η παγκόσμια θερμοκρασία της επιφάνειας της Γης το 2017 αυξήθηκε κατά 0,9 βαθμούς Κελσίου σε σχέση με τις μέσες θερμοκρασίες μεταξύ 1951 και 1980. Επιπλέον, 17 από τις 18 θερμότερες περιόδους από το 1880 έως το 2017 έχουν εκδηλωθεί από το 2001 και μετά. Με την ανθρωπογενή κλιματική αλλαγή έρχονται και οι καιρικές ανωμαλίες που μπορούν να επηρεάσουν δραστικά τη ζωή των πληθυσμών μιας περιοχής. Οι ακραίες αλλαγές στην παγκόσμια θερμοκρασία εκθέτουν τους ανθρώπους σε κίνδυνο καταστροφών. Τέτοιες... καταστροφές στον πλανήτη είναι η ανάφλεξη πυρκαγιών. Εδώ είμαστε και εμείς, ως χώρα εν καμίνω.

Στην εποχή μας όπως και σε περασμένες εποχές άλλοι είναι μέσα στη φωτιά κι άλλοι χειροκροτούνε. | Τάκης Σινόπουλος, «Ο καιόμενος»

Η ματιά στα χθεσινά πρωτοσέλιδα της χώρας είναι σχετικά αποκαλυπτική: «Σκληρές μάχες στα πύρινα μέτωπα», «Τρόμος από τις αναζωπυρώσεις», «Εφιάλτης χωρίς τέλος», «Ρεσιτάλ ανικανότητας», «Η Ελλάδα μετατρέπεται σε έρημο (προειδοποιούν οι επιστήμονες)», «Μόνο ο λαός μπορεί να σώσει τον λαό», «Πρόστιμα της πλάκας για τους εμπρηστές» κοκ. Βεβαίως δεν έλειψαν τα «Τρέλες με τις πόζες της Βανδή» που «Ο τόπος καίγεται κι αυτή δροσίζεται», ούτε και οι προφητείες του Ιωήλ, «πριν έρθει εκείνη η φοβερή μέρα του Κυρίου…». Το «Μανιφέστο», λ.χ., ενδιαφέρεται για το κατά πόσο «Ηττήθηκαν οι ιδέες της Αριστεράς». Το χθεσινό πρωτοσέλιδο της «Εφ.Συν.» ήταν από τα πιο περιεκτικά εφόσον μιλούσε για τα συνήθη αντανακλαστικά της κυβέρνησης Μητσοτάκη: «Την ώρα που η χώρα καίγεται, αυτοί ψάχνουν πού να φορτώσουν τις ευθύνες».

Ανεξάρτητα από την αταξία μπροστά στην καταστροφή, ανεξάρτητα από την αυταπάρνηση και ευαισθησία που δείχνουν όσοι και όσες εμπλέκονται με την κατάσβεση των πυρκαγιών και, κυρίως, ανεξάρτητα από τους κομπασμούς και τις ανέξοδες εξαγγελίες των πολιτικών σχεδιαστών, το μότο -με κάθε κόστος- σε ένα πετσοκομμένο εθνικό και σε ένα χαοτικό παγκόσμιο πλαίσιο είναι η κυριαρχία των αιτιάσεων μιας ολοένα και πιο περιορισμένης οικονομικοπολιτικής ομάδας. Για πολλοστή φορά, στο όνομα της σταθερότητας ή και της ανάπτυξης, η κυβέρνηση δείχνει να κάνει ό,τι μπορεί (και ό,τι δεν μπορεί ή δεν θέλει), υπονομεύοντας τελικά το περιεχόμενο της σταθερότητας και της ανάπτυξης: το φυσικό και ανθρώπινο κεφάλαιο.

Ετσι ο διάλογος περιορίζεται γύρω από το αν οι πυρκαγιές είναι απότοκα της κλιματικής αλλαγής ή σκόπιμες δράσεις σκοτεινών συμφερόντων που θέλουν να εκμεταλλευτούν τον δημόσιο πλούτο. Εν τέλει, φταίνε οι δήμαρχοι που δεν ξεχορταριάζουν τη χώρα που καίγεται· που φτωχαίνει, καθώς καίγεται. Και όπως φτωχαίνει, φτύνει στα μούτρα τη νέα γενιά, ακόμα και τ’ αγέννητα. Οι απολογισμοί της καταστροφής παίρνουν τον δρόμο τους και η επωδός, πανομοιότυπη της προηγούμενης: οι μικροεπαγγελματίες, μικροϊδιοκτήτες, νοικοκυριά χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος να μην μπορούν να επουλώσουν τα τραύματά τους και οι πλουσιότεροι και ισχυρότεροι να τα καταφέρνουν καλύτερα. Το ίδιο γίνεται σε παγκόσμιο επίπεδο μεταξύ των χωρών.

Προφανώς, μετά τις πυρκαγιές του 2021 στην Εύβοια και την υπόλοιπη Ελλάδα, η αντίδραση ήταν η δημιουργία του υπουργείου Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας που, υποτίθεται, θα αναβάθμιζε τη φιλοσοφία, τη δομή και την οργάνωση του κρατικού μηχανισμού. Ομως, παρά τις πρωθυπουργικές διαβεβαιώσεις ότι «το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας πατάει καλά στα πόδια του», η χώρα συνεχίζει να καίγεται.

Και θα καίγεται κάθε φορά, γιατί η πρόληψη είναι ακόμα ζητούμενο. Γιατί, ναι μεν η κλιματική κρίση δημιουργεί προϋποθέσεις για καταστροφικά φυσικά φαινόμενα, αλλά η κλιματική κρίση δεν είναι η υπεύθυνη για τα καταστροφικά φαινόμενα και τη διαχείρισή τους. Οπως πολύ σωστά ειπώθηκε, «τις φωτιές δεν τις βάζει η κλιματική κρίση».

Και τα αποτελέσματα δεν είναι μόνο το υλικό κόστος της κατάσβεσής τους και η επιβάρυνση του προϋπολογισμού, αλλά το πλήγμα στη δημόσια υγεία και το τίμημα που πληρώνουν τα θύματά τους που σε λίγες ώρες χάνουν σπίτια, επιχειρήσεις, κατοικίδια, οικογενειακά κειμήλια και συναισθηματικά αντικείμενα που έχουν πολύ μεγαλύτερη αξία για αυτούς από ό,τι για τις ασφαλιστικές εταιρείες.

Ομως, μια κυβέρνηση που λειτουργεί σαν οικογενειακή επιχείρηση, που κομπάζει αθροίζοντας αεροπλάνα πυρόσβεσης, που σε κάθε περίπτωση κραυγάζει «προσφορά και ζήτηση» και που μόνο μέλημά της είναι το cost-cutting ως προϋπόθεση εκσυγχρονισμού, κουμάντου και παραγωγικότητας, δεν μπορεί να κάνει πολλά. Ο homo demens ξερνάει την απορία, χλευάζει την ανημπόρια στους στίχους του Σινόπουλου: «Η χώρα εδώ είναι σκοτεινή. Και δύσκολη. Φοβάμαι. Ξένη φωτιά μην την ανακατεύεις…» (Συλλογή Ι. 1951-1964, Ερμής, 1990) ή και του Κωστή Παλαμά: «… σαν ένα νεκροκάντηλο στα μάτια μου αχνοπαίζει / όλα πολέμια κρύα βιβλία, κοντύλια και χαρτιά. Με καίει κακιά φωτιά» (Κακή φωτιά, 1908).

Θανάσης Βασιλείου

efsyn.gr