Έχει μια θέση στον Παράδεισο;...

Το ερώτημα του τίτλου είναι προφανώς ρητορικό και παραπέμπει σε θεωρίες εσχατολογικού χαρακτήρα, που υπό κανονικές... συνθήκες θα πρέπει να αποφεύγονται στην πολιτική. Πλην όμως η περίπτωση του Αλέξη Τσίπρα είναι ιδιαίτερη και σίγουρα δεν έχει προηγούμενο στην μεταπολιτευτική ιστορία. Λατρεύτηκε ως ένας νέος μεσσίας της Αριστεράς και μισήθηκε σαν το απόλυτο κακό, που είχε ως στόχο να καταστρέψει τη χώρα.

Ο Αλέξης Τσίπρας ήταν ένας άνθρωπος δημιούργημα της εποχής του. Ακόμα κι αν ο Αλέκος Αλαβάνος δεν του έδινε το δαχτυλίδι της διαδοχής στον ΣΥΡΙΖΑ, κάποιος άλλος Τσίπρας θα εξέφραζε αυτό που υπήρξε ήδη κοινωνικά μετά το 2010. Η χώρα τότε χρεοκόπησε και όπως συμβαίνει σε όλες τις χρεωκοπίες το μάρμαρο πληρώνεται από δικαίους και αδίκους. Ο Αλέξης Τσίπρας μπορεί στην τελευταία προεκλογική περίοδο να χρησιμοποίησε τον Κώστα Βάρναλη και να εμφάνισε το κόμμα του ως το ώριμο τέκνο της ανάγκης, ο ίδιος όμως στην αρχή της πολιτικής του απογείωσης ήταν ώριμο τέκνο της οργής.

Ο απερχόμενος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ ήξερε να μιλά στο κοινό. Βρήκε από την αρχή τους κώδικες επικοινωνίας, μίλησε γι αυτό που είδε να φουντώνει στην ελληνική κοινωνία, έδωσε στον κόσμο, αυτό που του έλειπε στην προεκλογική εκστρατεία του Μαΐου και ήταν αργά να διορθωθεί σ’ αυτήν του Ιουνίου: Το θετικό αφήγημα. Το σύνθημά του ήταν η «Ελπίδα» και μ’ αυτό ταυτίστηκε και ένας κόσμος που μπορεί ποτέ στον παρελθόν να μην ψήφισε κόμμα της Αριστεράς.

Το κοινό χαρακτηριστικό, ίσως και η βασική αδυναμία, του Αλέξη Τσίπρα ήταν τα αφηγήματα που δημιουργούσε για τον ίδιο και το μέλλον του κόμματός του, ανεξάρτητα αν αυτά είχαν υπαρκτό αποτύπωμα. Το 2015 πίστεψε ότι μια σκληρή στάση απέναντι στους δανειστές θα δημιουργούσε ένα ντόμινο πανευρωπαϊκών εξελίξεων, θα κινητοποιούσε όλες τις δυνάμεις της αριστεράς, ίσως και της σοσιαλδημοκρατίας, που θα ανέτρεπαν τις επιλογές του κατεστημένου των Βρυξελλών. Ίσως σ’ αυτή τη βεβαιότητα να συντέλεσε και το γεγονός ότι παρόμοια κοινωνική αναταραχή υπήρξε και στην Ισπανία και στην Πορτογαλία. Πλην όμως τα όπλα του κατεστημένου είναι σαφώς πιο ισχυρά και αυτό ένας πολιτικός, ακόμα και άπειρος, πρέπει να το γνωρίζει. Μετά την μεταστροφή – ή για άλλους «κωλοτούμπα»- έφερε σε πέρας ένα μνημόνιο, κάτι που δεν κατάφεραν οι προκάτοχοί του. Ήταν εντός στόχων και εντός χρονοδιαγραμμάτων.

Η δεύτερη φορά που ο απερχόμενος πρόεδρος του ΣΥΡΙΖΑ δημιούργησε ένα αφήγημα το οποίο είχε βάσει μόνο ως άσκηση επί χάρτου ήταν η πεποίθησή του ότι οι δυνάμεις της κεντροαριστεράς και της αριστεράς θα ανταποκριθούν θετικά στην έκκλησή του για μετεκλογική συνεργασία. Πλην όμως, αν και σ’ αυτή τη ρότα κινήθηκε σε όλη την προεκλογική περίοδο, κανείς εκ των «προσκεκλημένων» δεν δήλωσε θετικός απέναντι στην πρόσκληση. Και επειδή συνεταιρισμός, χωρίς συνεταίρους δε γίνεται το αφήγημα κατέρρευσε.

Η πρώτη πτώση του αφηγήματος δεν κόστισε σε δημοφιλία στον Αλέξη Τσίπρα. Κέρδισε άνετα τις εκλογές του Σεπτεμβρίου του 2015, ενώ ακόμα και μετά την κυβερνητική του θητεία η ήττα στις εκλογές του 2019 επιβεβαίωσε την κυριαρχία του στον χώρο. Ο Αλέξης Τσίπρας είτε νικητής, είτε ηττημένος έμοιαζε αλώβητος. Και φιλοδοξούσε να επανέλθει εκμεταλλευόμενος την κυβερνητική φθορά. Ταυτοχρόνως έκανε το περίφημο «άνοιγμα» δημιουργώντας εντός ΣΥΡΙΖΑ την «Προοδευτική Συμμαχία» και εκεί υπήρξε η μεγαλύτερη αλλαγή στη φυσιογνωμία του κόμματος. Εντάχθηκαν εκεί φίλοι, αλλά και πρώην εχθροί, παλιοί σημιτικοί και παπανδρεϊκοί, καραμανλικοί, κάποιοι που «ξέμειναν» μετά την έξοδο Καμμένου από τη Βουλή, δίνοντας την αίσθηση του «χίλιοι καλοί χωράνε», αλλά αυτό μάλλον θόλωσε, παρά ξεδιάλυνε, το πολιτικό στίγμα. Υπήρξε μια διάχυτη αμηχανία, που εκδηλώθηκε με διάφορους τρόπους, ένας εκ των οποίων άγγιξε τα όρια του γκροτέσκο. Η υιοθέτηση συνθημάτων και πολιτικού λόγου του Ανδρέα Παπανδρέου ήταν μάλλον ατυχής επιλογή για το πολιτικό στίγμα ενός κόμματος το 2023. Και οι δύο βαριές εκλογικές ήττες το επιβεβαίωσαν.

Ήταν αφελής, φιλόδοξος ή αιθεροβάμων ο Αλέξης Τσίπρας; Μπορεί να ήταν όλα αυτά, ανάλογα με την πολιτική ανάγνωση που κάνει κάποιος για το αποτύπωμά του, αλλά σίγουρα δεν είναι ασήμαντος. Ήταν ο πρώτος ηγέτης της Αριστεράς που οδήγησε το κόμμα του στην εξουσία, ήταν αυτός που επί χρόνια έθετε την ατζέντα στο πολιτικό σκηνικό, παραμένει ακόμα και μετά την παραίτηση του το σημαντικότερο πρόσωπο στο χώρο, που θα συνεχίσει να παίζει σημαίνοντα ρόλο. Αγαπήθηκε και μισήθηκε όσο λίγοι στην αντιπολίτευση και αυτό δεν συμβαίνει από ανθρώπους που περνούν απαρατήρητοι.

Ο Αλέξης Τσίπρας για άλλους έχει μια θέση στον Παράδεισο της πολιτικής ιστορίας, για άλλους μια θέση στην Κόλαση. Το τι πραγματικά θα συμβεί θα το καταγράψει ο ιστορικός του μέλλοντος. Ο οποίος σίγουρα θα γνωρίζει ότι στην πολιτική Κόλαση και Παράδεισος έχουν κοινή είσοδο...

Δημήτρης Σούλτας

cnn.gr