Το κόστος της αμφιθυμίας για το Κέντρο...

Ο ΣΥΡΙΖΑ έκλεψε τον όρο ακραίο Κέντρο από τον Εμανουέλ Μακρόν (που τον επινόησε ο Γάλλος ιστορικός Πιερ Σερνά το 2005) προσπαθώντας να λοιδορήσει τους... «αριστερούς του Μητσοτάκη». Η θεωρία του Αλέξη Τσίπρα ήταν ότι μια μικρή ομάδα από αριβίστες με παρελθόν στην ανανεωτική Αριστερά κάνουν μεγάλη φασαρία στα social media και γίνονται «γενίτσαροι» του Κυρ. Μητσοτάκη για ιδιοτελείς λόγους. Ανεξάρτητα από το αν μεταξύ των εκτός Ν.Δ. υποστηρικτών του Κυρ. Μητσοτάκη υπάρχουν και τυχοδιώκτες που φανατίζονται υπερβολικά, οι αριθμοί δείχνουν ότι ο νικητής των εκλογών της 21ης Μαΐου είναι ο απόλυτος κυρίαρχος στο Κέντρο.

Το 40,6% όσων αυτοπροσδιορίζονται ως κεντρώοι (περίπου 20% του συνόλου των ψηφοφόρων) ψήφισε Ν.Δ., σύμφωνα με το exit poll. Οπως εξηγεί ο Γ. Αράπογλου της Pulse, είναι οι πολίτες που συχνά καταγράφονται στις δημοσκοπήσεις ως αναποφάσιστοι, μετακινούνται, διαμορφώνουν την απόφασή τους με ορθολογικά κριτήρια και δεν δεσμεύονται από δογματισμούς. Ο εκλογικός θρίαμβος Μητσοτάκη οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σε αυτό το κοινό, που δεν προέρχεται από τα σπλάχνα της παράταξής του και πείστηκε κυρίως από τον ίδιο προσωπικά.

Η ανάλυση που έγινε στην Κουμουνδούρου (υπό τον Κ. Πουλάκη) για την απώλεια των περίπου 12 μονάδων του ΣΥΡΙΖΑ, από τις εκλογές του 2019 μέχρι τις εκλογές του 2023, δείχνει ότι 4,5 μονάδες έφυγαν προς τα δεξιά, προς το ΠΑΣΟΚ 3 και άλλες 3 προς τα αριστερά. Αυτή είναι μια κατά προσέγγιση ανάλυση, γιατί προϋποθέτει ότι ψήφισε όλο το 31,5% του 2019, αλλά είναι ενδεικτική ως προς τη φαινομενικά παράδοξη μετακίνηση από τον ΣΥΡΙΖΑ στη Ν.Δ.

«Συνώνυμο του φόβου»

Ο πρώην γενικός γραμματέας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (επί κυβέρνησης Τσίπρα) Κωστής Παπαϊωάννου, προσπαθώντας να ερμηνεύσει αυτό το φαινόμενο, κατέληξε ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ υποτίμησε την έννοια της κανονικότητας σε μια κοινωνία με πολύ χαμηλές προσδοκίες μετά μια δεκαετία μεγάλης κόπωσης». Ο ΣΥΡΙΖΑ, σημειώνει, «έγινε συνώνυμο του φόβου επιστροφής στη μη κανονικότητα». Αναγνωρίζει τη μεγάλη απήχηση του Κυρ. Μητσοτάκη στον χώρο του Κέντρου, υπογραμμίζοντας ότι «έχει καταφέρει να μιλάει ταυτόχρονα σε πολλά ακροατήρια, να έχει την αποδοχή του doer, σε τέτοιο βαθμό ώστε να του συγχωρούνται μεγάλα θεσμικά ατοπήματα». Για τον Κ. Παπαϊωάννου, «η επιθυμία που κυριαρχεί στο Κέντρο είναι να μην ξαναγυρίσουμε πίσω, να πάμε παραπέρα, να ζήσουμε μια ήρεμη περίοδο κι ας σερνόμαστε με την κοιλιά στο χώμα». Το exit poll έδειξε ότι το 20% των ψηφοφόρων έκανε την επιλογή του πάνω από την κάλπη ή λίγο πριν, δηλαδή 1.200.000 πολίτες πήραν την απόφασή τους στο παρά πέντε και η προτίμησή τους στη Ν.Δ. ήταν σαρωτική.

Στις εκλογές του 2019 ήταν πιο προφανής η ερμηνεία για την κυριαρχία του Κυρ. Μητσοτάκη στο Κέντρο: το αντι-ΣΥΡΙΖΑ μέτωπο βρισκόταν στην ακμή του και τα όρια Κεντροδεξιάς / Κεντροαριστεράς ξεθώριασαν. Ο Κυρ. Μητσοτάκης έδωσε πολιτική έκφραση στο κίνημα «Μένουμε Ευρώπη» που διαμορφώθηκε γύρω από το τραύμα του δημοψηφίσματος του 2015, όταν τέθηκε σε κίνδυνο ο γεωπολιτικός προσανατολισμός της χώρας, δηλαδή η ίδια η εθνική υπόσταση και η οντολογική μας ασφάλεια στην πρώτη ταχύτητα του πρώτου κόσμου.

Τέσσερα χρόνια μετά, με το σκάνδαλο των υποκλοπών χωρίς κάθαρση, την τραγωδία των Τεμπών νωπή και τον μεταρρυθμιστικό οίστρο της κυβέρνησης περιορισμένο, δεν είναι τόσο προφανής η εξήγηση της κυριαρχίας του Κυρ. Μητσοτάκη σε ολόκληρο τον χώρο του Κέντρου, μέχρι τις παρυφές της Αριστεράς.

Ο Δημήτρης Χριστόπουλος, καθηγητής Πολιτειολογίας στο Πάντειο και μέλος της ομάδας επιστημόνων – τεχνοκρατών που λειτουργούσε σαν think tank του Αλέξη Τσίπρα, δεν θεωρεί ότι πρόκειται τόσο για επιτυχία του προέδρου της Ν.Δ., όσο για αποτυχία του προέδρου του ΣΥΡΙΖΑ: «Οταν προσποιείσαι ότι είσαι κάτι που δεν είσαι, δεν πείθεις. Οταν παριστάνεις τον κεντρώο, ο κόσμος του Κέντρου δεν πείθεται, γιατί δεν είσαι αυθεντικός, και οι δικοί σου δεν εμπνέονται». Κατά τη γνώμη του, «το έλλειμμα αξιοπιστίας του Αλ. Τσίπρα δημιουργεί ανασφάλεια στον νοικοκυραίο που έχει ανάγκη την προβλεψιμότητα».

«Η αλλαγή ήταν εγκληματικό σύνθημα», συνεχίζει. «Ο Αλ. Τσίπρας δεν είναι κανονικός αστός πολιτικός, υπό την έννοια ότι δεν ανταποκρίνεται σε αυτό το πρότυπο, ούτε ταξικά ούτε προγραμματικά. Εγγυάται εναλλακτικά αυτά που εγγυάται ο Μητσοτάκης ορθόδοξα», καταλήγει. Αποψη του Δ. Χριστοπούλου είναι ότι «ο Κυριάκος Μητσοτάκης μπόρεσε να κάνει κεντρομόλο στρατηγική γιατί είχε κυριαρχήσει στη Δεξιά. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν είχε κυριαρχήσει στην Αριστερά και επομένως με κάθε κίνηση που έκανε προς το Κέντρο είχε απώλειες».

Για τον αν. καθηγητή Πολιτικής Συμπεριφοράς στο ΠΑΜΑΚ Γ. Κωνσταντινίδη, έχει σημασία ότι «ο ΣΥΡΙΖΑ το 2015 δεν ψηφίστηκε ως αριστερό αλλά ως αντιμνημονιακό κόμμα και γι’ αυτό ένα κομμάτι των ψηφοφόρων του δεν ήταν δεμένοι με ιδεολογική άγκυρα, επομένως θα μπορούσαν απενοχοποιημένα να επιλέξουν Ν.Δ.». Από την άλλη, πιστεύει, δεν είναι εύκολο να δώσουμε έναν ακριβή ορισμό στον κεντρώο, που μπορεί να είναι απολιτίκ και να προσδιορίζεται με το «ούτε – ούτε».

Πολλοί κεντροαριστεροί μπορούν να γυρίσουν στο ΠΑΣΟΚ, είναι ανοιχτό αυτό το στοίχημα για τον Ν. Ανδρουλάκη, κατά τον Γ. Κωνσταντινίδη. Κατά την άποψή του, ο ΣΥΡΙΖΑ δεν ωρίμασε την τελευταία τετραετία: «Κινήθηκε με προγραμματική ανασφάλεια, αμφιθυμία απέναντι στη σχολή Πολάκη και στη σχολή Χουλιαράκη, και επιθετικότητα που έμοιαζε εμμονική και που ταίριαζε στις πλατείες των “Αγανακτισμένων”».

«Τρομοκρατήθηκαν»

Ο Δημήτρης Κατσαντώνης, πρόεδρος και δ/νων σύμβουλος της εταιρείας ερευνών και επικοινωνίας To the Point (με έδρα τη Θεσσαλονίκη), εκτιμά ότι αυτοί που έφυγαν από τον ΣΥΡΙΖΑ για τη Ν.Δ. είναι κυρίως οι ελεύθεροι επαγγελματίες που τρομοκρατήθηκαν με την αναπάντεχη προαναγγελία του Γ. Κατρούγκαλου για αύξηση των ασφαλιστικών εισφορών. Εβλεπε εδώ και καιρό ότι «ο Κυρ. Μητσοτάκης έγινε ένα πολύ οικείο πρόσωπο για τους κεντροαριστερούς, με δεδομένη και την ελλιπή ανάπτυξη του ΠΑΣΟΚ». Και εκτιμά ότι «αυτός ο κόσμος είναι του Μητσοτάκη, όχι της Ν.Δ.», πρόκειται δηλαδή για προσωπικό του επίτευγμα. Εξάλλου, η πρωτιά του Κυρ. Πιερρακάκη στην Α΄ Αθηνών και του Μ. Χρυσοχοΐδη στον Δυτικό Τομέα Αθηνών δείχνει πόσο διαφορετική είναι η Ν.Δ. του Κυρ. Μητσοτάκη από την προηγούμενη, την καραμανλική.

Γι’ αυτό και οι επιθέσεις που δέχθηκε ο Διονύσης Σαββόπουλος (π.χ. από την Ελενα Ακρίτα και τον Παύλο Πολάκη) επειδή τάχθηκε υπέρ μιας αυτοδύναμης Ν.Δ. προκάλεσαν τόσο αρνητική εντύπωση, ακόμη και στον Γαβριήλ Σακελλαρίδη, επικεφαλής του Eteron (Ινστιτούτο για την Ερευνα και την Κοινωνική Αλλαγή), που υπήρξε ο πρώτος κυβερνητικός εκπρόσωπος στην κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ – ΑΝΕΛ.

Για τον Γ. Σακελλαρίδη, «το Κέντρο ως πολιτικός χώρος είναι τεχνητός, με την έννοια ότι εκεί μπορούν να συνυπάρχουν άνθρωποι με φιλελεύθερες απόψεις στα οικονομικά και αριστερές στα θέματα δικαιωμάτων». Κατά τη γνώμη του, το «κλειδί» της επιτυχίας του Κυρ. Μητσοτάκη σε αυτόν τον χώρο είναι η αξιοπιστία. «Υπάρχει δυσαρέσκεια για την ακρίβεια, για τις υποκλοπές, για υποθέσεις διαφθοράς, αλλά οι προτάσεις τού απέναντι χώρου δεν θεωρήθηκαν αξιόπιστες». Και η συγκρότηση της αξιοπιστίας, όπως επισημαίνει, είναι μακρά διαδικασία και σίγουρα δεν μπορεί να γίνει σε ένα μήνα, δηλαδή μέχρι τις επόμενες εκλογές...

Αγγελική Σπανού

Η Καθημερινή