Εκατομμύρια Ουκρανοί παραμένουν στους δρόμους της προσφυγιάς...

«Ακόμα και σήμερα φοβάμαι». Η γυναίκα από την Ουκρανία που μίλησε ανώνυμα σε ρεπορτάζ του Associated Press έφυγε από τη Χερσώνα. Ουκρανή αυτή, Ρώσος ο σύζυγός της. Οταν οι Ρώσοι μπήκαν στην πόλη λεηλάτησαν το σπίτι της, απήγαγαν την ίδια και την κόρη της και επί πέντε μέρες τη βασάνιζαν για να «ομολογήσει» ότι καταδίδει τις θέσεις των Ρώσων στρατιωτών. Οταν, παραδόξως, τις άφησαν... και τις δύο ελεύθερες, πακετάρισαν όπως όπως πέντε πράγματα κι έφυγαν. Σήμερα ζουν στην Πολωνία. Η γυναίκα πηγαίνει σε ομάδα ψυχοθεραπείας για πρόσφυγες όπως και η ίδια, ανήμπορη ακόμα να ξεπεράσει την τραυματική εμπειρία που έζησε.

Η 25χρονη Γιούλια Κασπερένκο ήταν πολύ πιο τυχερή. Εργαζόταν στο Κίεβο ως επιμελήτρια κειμένων στα ΜΜΕ. Τον περασμένο Οκτώβριο, όταν οι ρωσικές δυνάμεις σφυροκοπούσαν την ουκρανική πρωτεύουσα, έφυγε από φόβο για το τι θα επακολουθούσε. «Είμαι καλά εδώ, νιώθω σαν στο σπίτι μου», λέει στην Guardian για την οικογένεια που τη φιλοξενεί στη Βρετανία βάσει του κυβερνητικού προγράμματος υποδοχής για τους Ουκρανούς πρόσφυγες, παρ' όλο που η νοσταλγία και η ανησυχία για τη δική της οικογένεια που άφησε πίσω δεν την αφήνουν στιγμή να ησυχάσει.

Αυτές είναι μερικές μόνο από τις μαρτυρίες των εκατομμυρίων ανθρώπων που αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία η οποία προκάλεσε τη μεγαλύτερη έξοδο προσφύγων εξαιτίας πολέμου σε ευρωπαϊκό έδαφος μετά τον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, μεγαλύτερη κι από εκείνη που προκάλεσε ο εμφύλιος στην πρώην Γιουγκοσλαβία. Οι καταγεγραμμένοι πρόσφυγες από την Ουκρανία στην Ευρώπη, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία (ώς τις 21/2/23) της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες (UNHCR), ανέρχονται σε 8.087.952, περίπου το ένα πέμπτο του πληθυσμού της πριν από την ρωσική εισβολή (41 εκατομμύρια), ενώ γύρω στα 7 εκατομμύρια υπολογίζονται οι εσωτερικά εκτοπισμένοι. Στα 4.863.513 είναι εκείνοι που έχουν ενταχθεί στο πρόγραμμα προσωρινής προστασίας της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Στη συντριπτική τους πλειονότητα (γύρω στο 90%) είναι γυναίκες και παιδιά, καθώς απαγορεύεται η έξοδος από τη χώρα για τους περισσότερους άντρες 18-60 χρόνων.

Παραδόξως, η χώρα με τους περισσότερους πρόσφυγες είναι η... Ρωσία, στην οποία βρίσκονται 2.872.630 Ουκρανοί, ως επί το πλείστον ρωσόφωνοι από το ανατολικό τμήμα της χώρας. Στην υπόλοιπη Ευρώπη, η Πολωνία παραμένει από την αρχή του πολέμου μακράν η χώρα με τη μεγαλύτερη συγκέντρωση Ουκρανών προσφύγων: 1.563.386. Aκολουθούν με μεγάλη διαφορά η Γερμανία, η Τσεχία, η Ιταλία, η Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο. Ουκρανοί πρόσφυγες έχουν καταφύγει σε όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, ακόμα και στη μακρινή Ισλανδία (2.239), ενώ στη χώρα μας βρίσκονται 20.955. Εκτός Ευρώπης, πρόσφυγες βρίσκονται επίσης μεταξύ άλλων χωρών στην Τουρκία, την Αίγυπτο, την Ιαπωνία, τη Βραζιλία, την Αυστραλία, στον Καναδά και στις ΗΠΑ όπου, όπως είχε δηλώσει τον περασμένο Δεκέμβριο ο πρόεδρος Τζο Μπάιντεν, η χώρα του είχε υποδεχτεί 221.000 πρόσφυγες. Υπολογίζεται επίσης ότι περίπου 4,5 εκατομμύρια Ουκρανοί που έφυγαν κατά τους πρώτους μήνες του πολέμου έχουν επιστρέψει.

Δύο μέτρα και δύο σταθμά

Η Ευρώπη, με τη μεγάλη γενναιοδωρία που επέδειξε απέναντι στους λευκούς, χριστιανούς πρόσφυγες από την Ουκρανία, σε πλήρη αντιδιαστολή με την επιεικώς εχθρική της στάση απέναντι στις χιλιάδες των δυστυχισμένων από την Αφρική και την Ασία που επίσης προσπαθούν να ξεφύγουν από εμπόλεμες ζώνες, αποτέλεσε στόχο έντονης κριτικής όχι μόνο από οργανώσεις πολιτών, διανοούμενους και μερίδα του Τύπου, αλλά και από μεγάλους διεθνείς οργανισμούς, όπως ο ΟΗΕ, ο Ερυθρός Σταυρός ή ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας.

«Ο ένας στους 50 πρόσφυγες ή μετανάστες που επιχειρεί να περάσει στην Ευρώπη από τη Μεσόγειο πεθαίνει ή εξαφανίζεται, ενώ τα παιδιά έρχονται αντιμέτωπα με τη βία και απάνθρωπες συνθήκες κατά την άφιξή τους», ανέφερε στην τελευταία έκθεσή της η οργάνωση Save the Children (Σώστε τα Παιδιά), τονίζοντας παράλληλα την τρομακτική διαφορά στην υποδοχή που επιφύλαξε η Ευρώπη απέναντι στους Ουκρανούς πρόσφυγες συγκριτικά με όλους τους άλλους. «Δεν χρειάζεται να γίνονται έτσι τα πράγματα. Το καλωσόρισμα προς τις οικογένειες των Ουκρανών αποδεικνύει ότι οι ευρωπαϊκές χώρες μπορούν να συνεργαστούν για να προστατεύσουν τα βασανισμένα κι ευάλωτα παιδιά που δραπετεύουν από τον πόλεμο», δήλωσε ο Ντάνιελ Γκόροβαν, διευθυντικό στέλεχος της οργάνωσης και συγγραφέας της έκθεσης.

Η Ευρώπη, βέβαια, στην πρόσφατη σύνοδο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, επικύρωσε για μια ακόμη φορά την πρόθεσή της να είναι μια ήπειρος-φρούριο απέναντι στους ανεπιθύμητους. Με δεδομένο όμως το γεγονός ότι συμπληρώνεται ένας χρόνος από την έναρξη του πολέμου χωρίς να διαφαίνεται κάποιο ορατό τέρμα στον ορίζοντα, το αμέσως επόμενο ερώτημα που τίθεται είναι πόση διάρκεια θα έχει η «αγάπη» της για τους πρόσφυγες από την Ουκρανία.

Ουκρανοί για πάντα καλοδεχούμενοι;

Μάρτιος 2022: ομάδα ορφανών παιδιών από την Ουκρανία αναχωρεί από το αεροδρόμιο της Βαρσοβίας με προορισμό το Ηνωμένο Βασίλειο 

AP Photo/Pawel Kuczynski

Toυς τελευταίους μήνες, αρκετά άρθρα στον διεθνή Τύπο κάνουν λόγο για ίχνη «κόπωσης» απέναντι στους Ουκρανούς πρόσφυγες, ειδικά στις χώρες που φιλοξενούν μεγάλο αριθμό εξ αυτών. Πόσο μάλλον όταν η ίδια η Ευρώπη πλήττεται από κρίση πληθωρισμού κι εκατομμύρια άνθρωποι δυσκολεύονται ολοένα περισσότερο να τα βγάλουν πέρα εξαιτίας της ακρίβειας και της ήδη προϋπάρχουσας στεγαστικής κρίσης η οποία γίνεται όλο και χειρότερη. Ηδη έχουν ξεκινήσει διαφόρων ειδών περικοπές στην κρατική «γενναιοδωρία».

«Τον Σεπτέμβριο, 12 από τα 16 κρατίδια της Γερμανίας -που συνολικά έχουν υποδεχτεί κάτω από 1 εκατομμύριο Ουκρανούς πρόσφυγες- ανέφεραν ότι είχαν φτάσει στα όριά τους σε ό,τι αφορά τη στέγη και την εκπαίδευση που μπορούν να προσφέρουν», έγραφε το αμερικανικό περιοδικό ΤΙΜΕ.

«Την 1η Νοεμβρίου, η Αυστρία περιόρισε τις δωρεάν μετακινήσεις με το τρένο μόνο στους νεοφερμένους στη χώρα Ουκρανούς. Στη Βρετανία, λήγει προσεχώς η προθεσμία για περίπου το ένα τρίτο όσων βρήκαν στέγη βάσει του κυβερνητικού προγράμματος "σπίτια για την Ουκρανία", χωρίς ξεκάθαρο σχέδιο για τη συνέχεια. Η δε Πολωνία πρόσφατα απαίτησε από όσους Ουκρανούς βρίσκονται στη χώρα για πάνω από 120 μέρες να συμμετέχουν στα έξοδα στέγασής τους».

«Σε αρκετές ευρωπαϊκές χώρες είναι ολοένα μεγαλύτερη η αίσθηση ότι οι κυβερνήσεις φέρονται στους Ουκρανούς πρόσφυγες καλύτερα από ό,τι στους δικούς τους πολίτες», έγραφε πρόσφατα η ευρωπαϊκή ενημερωτική ιστοσελίδα Vox αναφέροντας, μεταξύ άλλων, πως και οι Ουκρανοί μπαίνουν πια στο στόχαστρο της άκρας Δεξιάς, ειδικά σε χώρες όπως Τσεχία, η Σλοβακία και η Πολωνία.

Με δεδομένο ότι δεν διαφαίνεται φως στην άκρη του τούνελ και με τον φόβο μιας νέας γενικευμένης επίθεσης των ρωσικών δυνάμεων που αναπόφευκτα θα προκαλέσει ένα νέο προσφυγικό κύμα, πόσος χρόνος χρειάζεται ακόμα ώσπου οι πρόσφυγες από την Ουκρανία να αρχίσουν κι αυτοί να «σκουραίνουν» στα μάτια των υπόλοιπων Ευρωπαίων και να γίνονται κι αυτοί ανεπιθύμητοι ξένοι;

Κορίνα Βασιλοπούλου

efsyn.gr