Μπέρδεψαν την αριστεία με τη ληστεία...

Παντογνώστη θεωρούσαμε τον Πάτση στα πρώτα μαθητικά χρόνια μας. Και ασφαλώς ήταν. Επρόκειτο για το πρόσωπο που συμβόλιζε το Γκουγκλ της εποχής. Οι δάσκαλοι στο Δημοτικό συνιστούσαν σε γονείς και κηδεμόνες να μας εφοδιάσουν με την έγκριτη εγκυκλοπαίδειά του και μας ταλαιπωρούσαν συχνά με ασκήσεις, η... απάντηση των οποίων κρυβόταν σε μια απ’ τις χιλιάδες σελίδες της. 

Για τον εργατόκοσμο του Γαλατσίου, όπου μεγάλωσα, ολοκλήρωσα την εγκύκλιο εκπαίδευση και ζω αδιαλείπτως ίσαμε σήμερα, η απόκτηση των 24 τόμων της φάνταζε απλησίαστη πολυτέλεια. Πολλώ δε μάλλον η 36τομη αναθεωρημένη της εκδοχή που κυκλοφορούσε ταυτόχρονα.

Αφενός κόστιζε ένα κάρο λεφτά, που περίσσευαν σε ελάχιστους. Οι απλόχωρες σε ελεύθερους χώρους κι ανοιχτή καρδιά μονοκατοικίες μας, αφετέρου, δεν διέθεταν ευμεγέθεις βιβλιοθήκες, ικανές να τη χωρέσουν. Βολευόμασταν, έτσι, με φθηνές εκδόσεις, απαρτιζόμενες από μετρημένα στα δάχτυλα τους ενός χεριού εγχειρίδια. Οι περισσότερο ευκατάστατοι και φιλομαθείς αγόραζαν την πολυπόθητη σειρά σε τεύχη, που πωλούνταν σε προσιτή τιμή στα περίπτερα, αλλά σχεδόν κανείς δεν είχε την υπομονή να τη συγκεντρώσει ολόκληρη. 

Ο Χάρης Πάτσης, που κατά σατανική σύμπτωση πεθαίνει πλήρης ημερών –παρά τρία εκατό– τέτοιες μέρες το 2010, καταγόταν από το Θεσπρωτικό Πρέβεζας.

Παρακολουθεί μαθήματα στο Διδασκαλείο Ιωαννίνων, προτού φοιτήσει, κατά την περίοδο της Κατοχής, στο πανεπιστήμιο. Από το 1946, οπότε αξιώνεται να χρισθεί πτυχιούχος, ασχολείται με τις εκπαιδευτικές εκδόσεις. Μεταφράζει στη δημοτική τα Απαντα των Αρχαίων Ελλήνων Συγγραφέων (106 τόμοι) και τυπώνει λίγο αργότερα τη Μεγάλη Εγκυκλοπαίδεια των Νέων, που εξελίσσεται οσημέραι στη θρυλική Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια. Το ίδιο διάστημα, γράφει δεκάδες σχολικά βιβλία, με τα οποία μεγαλώνουν γενιές και γενιές μαθητών. 

Κύκνειο άσμα του αποτελεί το πόνημα «Το μέλλον του σοσιαλισμού», που τυπώνεται στα βαθιά του γεράματα. Στις αρχές του ’60, κατασκευάζει ιδίαις δαπάναις καλλιμάρμαρο, υπερσύγχρονο εκπαιδευτήριο, το οποίο δωρίζει στη γενέτειρά του. Παραδίδεται στις 8 Νοεμβρίου 1964, παρουσία σύσσωμου του υπουργικού συμβουλίου, στον τότε πρωθυπουργό Γεώργιο Παπανδρέου, επιφορτισμένο επιπροσθέτως με καθήκοντα υπουργού Παιδείας.

Αμέσως μετά το κόψιμο της κορδέλας και τις συνακόλουθες παράτες, ο Γέρος τού απονέμει το «Α΄ Χρυσούν Μετάλ­λιον Παιδείας», που με περισσή γαλαντομία καθιερώνει για... Χάρη του Πάτση. Συμβαίνει, όμως, και στις καλύτερες οικογένειες. Αργά ή γρήγορα, φτάνει η ώρα που αμαυρώνονται και τα λαμπρότερα ονόματα, έστω από αχαρακτήριστους συνεπίθετους, αν όχι από αχάριστους επιγόνους. Ο ανεκδιήγητος Ανδρέας Πάτσης, βουλευτής Γρεβενών και γνήσιος εκφραστής των ηθικών αξιών της Νου Δου, επιδεικνύει εκ διαμέτρου διαφορετική κρυφή... χάρη.

Σε κραυγαλέα αντίθεση με τον ένδοξο συνεπώνυμό του, συστήνεται στο πανελλήνιο μέσω της οθόνης –δεν άφησε κανάλι για κανάλι ο αθεόφοβος– παριστάνοντας πως δεν γνωρίζει το παραμικρό περί της ταμπακέρας και του απαγορευμένου περιεχομένου της. Καμώνεται, καίτοι νομικός, πως έχει πλήρη άγνοια των νόμων. Δεν είχε ιδέα πως δεν επιτρεπόταν να μετάσχει σε εξωχώριες εταιρείες. 

Δεν του πέρασε καν απ’ τον νου ότι δεν συνάδει με την εικόνα του εθνοσωτήρα η αγορά «κόκκινων» δανείων μπιρ παρά. Ταΐστηκε αδρά με κρατικό χρήμα. «Δεν είμαι δα κι ο Πάπας», απολογήθηκε στο γυαλί. «Θα είμαι πάντα ο Ανδρέας που ξέρατε», διαβεβαιώνει τους ψηφοφόρους του. Αλίμονό μας!...

Δημήτρης Νανούρης

efsyn.gr