Οι μεταλλάξεις της «εθνικής ασφάλειας»...

Τέσσερα σημαντικά γεγονότα συνέβησαν το περασμένο καλοκαίρι, ενώ ο επιμελητής της στήλης βρισκόταν (ή ετοιμαζόταν να φύγει) σε διακοπές: η αποκάλυψη της παρακολούθησης του αρχηγού του ΚΙΝ.ΑΛΛ. από την ΕΥΠ των Κοντολέοντος-Μητσοτάκη· η ρητή άρνηση της κυβέρνησης να περιορίσει τα υπερκέρδη των παρόχων ηλεκτρικής ενέργειας, που κερδοσκοπούν ασύστολα πάνω στην... κρίση εφοδιασμού με φυσικό αέριο· η καταστροφική διαχείριση της μεγάλης πυρκαγιάς στην Πεντέλη, με τον ανεκδιήγητο Κυριάκο να συγχαίρει δημόσια, κατόπιν εορτής, όσους πολίτες αψήφησαν τις κυβερνητικές εντολές κι έσωσαν τα σπίτια τους· η εγκληματική, τέλος, «απώθηση» των Σύρων προσφύγων που εξορίστηκαν στην παραμεθόρια νησίδα του Εβρου, με αποτέλεσμα τον θάνατο ενός πεντάχρονου κοριτσιού.

Με τη σκέψη σε όλα αυτά, η στήλη επιλέγει να ασχοληθεί σήμερα με μια καθοριστική τομή που επήλθε τις τελευταίες εβδομάδες στον επίσημο κρατικό λόγο σε σχέση με την ιστορικά φορτισμένη έννοια της «εθνικής ασφάλειας»· τα χαρακτηριστικά και το εύρος, δηλαδή, του «εσωτερικού εχθρού» που θεωρείται νόμιμος προληπτικός στόχος των υπηρεσιών ασφαλείας. Τομή που ισοδυναμεί με ακύρωση των δημοκρατικών κεκτημένων της Μεταπολίτευσης και θεσμική επάνοδο στις μαύρες μέρες της μετεμφυλιακής «επιτηρούμενης δημοκρατίας».

Η Ασφάλεια πάνω απ’ τη Δημοκρατία

Το περιεχόμενο αυτής της τομής εκτέθηκε πανηγυρικά από τον ίδιο τον πρωθυπουργό, στο τηλεοπτικό διάγγελμά του της 8ης Αυγούστου και κατά τις ομιλίες του στη Βουλή στις 26/8. Και στις δύο περιπτώσεις ο Κυριάκος Μητσοτάκης υπερασπίστηκε πλήρως το δικαίωμα της ΕΥΠ να παρακολουθεί προληπτικά οποιονδήποτε πολίτη στο όνομα της εθνικής ασφάλειας, θέτοντας ρητά και κατηγορηματικά τα λαγωνικά της μυστικής υπηρεσίας (με τις δικές τους προτεραιότητες κι αντιλήψεις) πάνω από τις δημοκρατικές ελευθερίες και τους εκλεγμένους «εκπροσώπους του έθνους» (όπως είναι, κατά το Σύνταγμα, οι βουλευτές): «Οι υπηρεσίες πρέπει να έχουν τη δυνατότητα, ναι, να παρακολουθούν οποιονδήποτε κρίνουν. […] Θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στην υπηρεσία, εφόσον χρειάζεται, να μπορεί να παρακολουθεί και έναν βουλευτή, να μην απαγορεύονται όλες οι παρακολουθήσεις βουλευτών. […] Ολοι είμαστε ίσοι απέναντι στον νόμο και σίγουρα αυτό δεν εξαιρεί ούτε τους τριακόσιους βουλευτές, όταν πρόκειται για κρίσιμα ζητήματα εθνικής ασφάλειας» (26/8).

Τη σημασία αυτής της (πρωτοφανούς στα μεταπολιτευτικά χρονικά) ιεράρχησης ξεκαθάρισε η ταυτόχρονη διεύρυνση –από τα πρωθυπουργικά χείλη– της έννοιας της «εθνικής ασφάλειας», ώστε να περιλαμβάνει πολύ περισσότερα από το καθολικά αποδεκτό μίνιμουμ (δηλαδή την προστασία της ειρήνης και ακεραιότητας της χώρας). Ούτε λίγο ούτε πολύ, ο κ. Μητσοτάκης αναγόρευσε «εσωτερικό εχθρό» κάθε Ελληνα πολίτη που αρνείται να αποδεχθεί τη φασίζουσα στοχοποίηση των απόκληρων μεταναστών και προσφύγων ως του κατεξοχήν εθνικού εχθρού, αποκλίνοντας από τα χουντικά πρότυπα του πάλαι ποτέ ΛΑΟΣ: «Η υπηρεσία αυτή» (η ΕΥΠ), διακήρυξε ο πρωθυπουργός στις 8/8, «είναι επιφορτισμένη με την εθνική ασφάλεια και την προστασία της πατρίδας από γεωπολιτικές κινήσεις, αλλά και από ασύμμετρες και υβριδικές απειλές. […] Υπάρχουν πολλοί εχθροί της πατρίδας που καραδοκούν και θα ήθελαν μία αδύναμη Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών. Και αν κάποιες σκοτεινές δυνάμεις εκτός Ελλάδας απεργάζονται οποιοδήποτε σχέδιο αποσταθεροποίησης της χώρας, να ξέρουν ότι η Ελλάδα είναι και ισχυρή και θεσμικά θωρακισμένη».

Ακόμη σαφέστερος υπήρξε κατά την αγόρευσή του στη Βουλή: «Στον Εβρο μεθοδεύεται ήδη ένα νέο κύμα εισβολής, αυτήν τη φορά με δήθεν ανθρωπιστικό προσωπείο. Αναρωτιέμαι, κυρίες και κύριοι συνάδελφοι, αν σε αυτήν τη συγκυρία είναι δυνατόν να μην έχουμε όλοι μαζί μια κοινή στάση. […] Η Ελλάδα της ανθρωπιάς σώζει χιλιάδες ζωές, η Ελλάδα της Ευρώπης καθημερινά αποτρέπει εκατοντάδες παράνομες εισόδους στην ήπειρό μας. […] Είναι απαράδεκτη οποιαδήποτε άλλη κουβέντα και είναι ακόμα πιο απαράδεκτο ελληνικά στόματα να αναμασούν τουρκικά επιχειρήματα. Διαβάστε μόνο τα λόγια σας, τα λόγια του ΣΥΡΙΖΑ, τα οποία έγιναν τίτλοι στον τουρκικό Τύπο».

Πρόκειται ουσιαστικά για επαναφορά του παλιού, δοκιμασμένου θεωρήματος περί προστασίας της Ελλάδας των εθνικοφρόνων από τον «σλαβοκίνητο διεθνή κομμουνισμό», τα εγχώρια «όργανά» του και τους ανεύθυνους ή ιδιοτελείς ντόπιους «συνοδοιπόρους» τους, «απειλή» που δικαιολογούσε προδικτατορικά τη βίαιη προληπτική καταστολή ακόμη και της αξιωματικής αντιπολίτευσης· προσαρμοσμένου βέβαια στην τωρινή συγκυρία, με τα «μουσουλμανικά στίφη» να έχουν πάρει τη θέση των πάλαι ποτέ «σλαβοκομμουνιστών». Εγκαταλείπεται έτσι η μεταπολιτευτική παρακαταθήκη της ταύτισης του έθνους με τον λαό και τη δημοκρατία, προς όφελος μιας πανηγυρικά διακηρυγμένης ασυδοσίας των μηχανισμών του βαθέος κράτους.

Αξίζει, ως εκ τούτου, να δούμε αναλυτικότερα το παρελθόν αυτής της προβληματικής εννοιολόγησης, όπως αποτυπώθηκε στα επίσημα κι ανεπίσημα ντοκουμέντα του μετεμφυλιακού κράτους των εθνικοφρόνων που ο φιλελεύθερος Κυριάκος επιχειρεί να ανασυστήσει σαν νέα κανονικότητα.

Από τη ΓΔΕΑ στην ΥΠΕΑ

Για την «εθνική ασφάλεια», ως έννοια στρεφόμενη πρωτίστως κατά του εσωτερικού εχθρού, δεν χρειάζεται να πάμε πίσω στο ολοκληρωτικό «Νέον Κράτος» της 4ης Αυγούστου, στον δωσιλογισμό της Κατοχής ή στα χρόνια του Εμφυλίου – εποχές αντικειμενικά έκρυθμες, η σύγκριση με τις οποίες δεν επιδέχεται καμία απολύτως αναλογία με το σήμερα. Σε συνθήκες κοινοβουλευτισμού, αντίστοιχες των σημερινών, οι απαρχές της εντοπίζονται το 1958, όταν η ΕΔΑ αναδείχτηκε από τις κάλπες της 11ης Μαΐου αξιωματική αντιπολίτευση και ο «εθνάρχης» Καραμανλής πέρασε στην αντεπίθεση, κινητοποιώντας τους μηχανισμούς του βαθέος κράτους κι ανασυγκροτώντας το παρακράτος.

Στις 10/11/1958 ιδρύθηκε έτσι μια αυτοτελής Γενική Διεύθυνσις Εθνικής Ασφαλείας (ΓΔΕΑ), υπαγόμενη «απ’ ευθείας εις τον Υπουργόν των Εσωτερικών», με αρμοδιότητα να «διαχειρίζεται ενιαίως πάντα τα θέματα Εθνικής Ασφαλείας καθ’ άπασαν την επικράτειαν» (Ν.Δ. 3914, άρθρο 5§1-2). Επανδρωμένη με προσωπικό των σωμάτων ασφαλείας κι αποσπάσεις από τον στρατό και την ΚΥΠ (άρθρο 5§3), απέκτησε «Κοινόν Αρχείον Εθνικής Ασφαλείας, αρμοδιότητος Χωροφυλακής και Αστυνομίας Πόλεων» (άρθρο 5§2) – τους πασίγνωστους φακέλους κοινωνικών φρονημάτων, βάσει των οποίων εκδίδονταν τα αντίστοιχα πιστοποιητικά νομιμοφροσύνης που ήταν απαραίτητα για την άσκηση ουκ ολίγων δικαιωμάτων των πολιτών στις σχέσεις τους με το Δημόσιο.

Η λειτουργία της ΓΔΕΑ ρυθμιζόταν με υπουργικές αποφάσεις, «διά την ισχύν των οποίων δεν απαιτείται δημοσίευσις εις την Εφημερίδαν της Κυβερνήσεως» (άρθρο 5§4). Περιττό να τονίσουμε πως η προστασία της «εθνικής ασφάλειας» από τη ΓΔΕΑ αφορούσε αποκλειστικά και μόνο τον εσωτερικό εχθρό, καθώς για τον εξωτερικό υπήρχε ήδη η ΚΥΠ.

Τη μακροημέρευση αυτής της αντίληψης περί εθνικής ασφάλειας και μετά τη φυγή του Καραμανλή στο εξωτερικό, το καλοκαίρι του 1963, πιστοποιούν δεκάδες εκθέσεις της ΓΔΕΑ της περιόδου 1964-1967 που φυλάσσονται στο Αρχείο Βασιλικών Ανακτόρων, στα ΓΑΚ. Τον Απρίλιο του 1965, λ.χ., ο επικεφαλής της, υποστράτηγος Αριστείδης Βλάχος, περιόδευσε επί δεκαήμερο σε εννιά νομούς της Δυτικής Ελλάδας για ενημέρωση «επί των προβλημάτων Εθνικής Ασφαλείας κατά περιοχάς» και παροχή οδηγιών στους υφισταμένους του.

Για να διαβάσετε ολόκληρο το κείμενο του Τάσου Κωστόπουλου, πατήστε ΕΔΩ...