Ο κ. Μητσοτάκης δηλώνει τυχοδιώκτης...

Δημήτρης Ψαρράς

Παρέμεινε ασχολίαστη η κατάληξη της ομιλίας του πρωθυπουργού στη ΔΕΘ, κατά την οποία ο κ. Μητσοτάκης απήγγειλε μια φράση την οποία απέδωσε στον Γιώργο Θεοτοκά. «Κλείνω», είπε ο κ. Μητσοτάκης, «με τα λόγια ενός φιλελεύθερου διανοούμενου, του Γιώργου Θεοτοκά, γραμμένα το 1936. Λόγια που αποδεικνύουν ότι όσα συμβαίνουν τώρα στην πατρίδα μας, αποτελούν ζητούμενο πολλών δεκαετιών και πολλών γενεών Ελλήνων.

Διαβάζω: “Μας βοηθά η χειραφέτηση από κάθε φανατισμό. Σκοπός της πολιτικής μας δεν είναι να... δικαιολογήσουμε καμία θεωρία. Αλλά να μανουβράρουμε το ελληνικό καράβι με ασφάλεια ανάμεσα από υφάλους. Ξέρουμε τι πρέπει να γίνεται κάθε στιγμή και τι να προετοιμάζεται για την επόμενη στιγμή”».

Είναι γνωστό το σύμπλεγμα του κ. πρωθυπουργού να εμφανίζεται ως στοχαστής με βαθιά μόρφωση, κάτι που βέβαια απέχει πολύ από την πραγματικότητα. Αρκούμαι να θυμίσω ότι η μοναδική επιστημονική εργασία του, που προβάλλει ο ίδιος μέχρι σήμερα ως το «έργο ζωής» του, είναι μια πολύ χαμηλής ποιότητας φοιτητική εργασία, στην οποία δεν δίστασε να πλαστογραφήσει ακόμα και την ιδρυτική διακήρυξη της Ν.Δ. ή και την ιστορική ομιλία του Κωνσταντίνου Καραμανλή για τις αμερικανικές βάσεις στη Ελλάδα (βλ. Δημήτρης Ψαρράς, «Μια καριέρα. Η πολιτική διαδρομή του Κυρ. Μητσοτάκη», εκδ. Νήσος, Αθήνα 2022, σ. 66-67).

Αλλά πού βρήκε αυτή τη φράση του Θεοτοκά ο κ. πρωθυπουργός; Ας μην την αναζητήσει κανείς στα πολιτικά κείμενα του σημαντικού λογοτέχνη και στοχαστή. Για την ακρίβεια δεν υπάρχει αυτούσια πουθενά στο έργο του. Πρόκειται για παράφραση μιας παραγράφου που περιλαμβάνεται στο εμβληματικό μυθιστόρημα του «Αργώ».

Δεν μας εκπλήσσει ασφαλώς η ευκολία του κ. Μητσοτάκη να εμφανίζει εντός εισαγωγικών ένα αυθαίρετα παραποιημένο κείμενο. Αλλωστε και μια από τις πρώτες ομιλίες του στη Βουλή μετά την ανάληψη της πρωθυπουργίας συνοδευόταν με μια χοντρή κοτσάνα, τη χρήση δηλαδή μιας φράσης του Αλέξανδρου Σούτσου από το 1848, με απόλυτη διαστρέβλωση του νοήματός της («Ο πρωθυπουργός κ. Πονηρίδης», «Εφ.Συν.», 10.8.2019). Αλλά εδώ κρύβεται μια άλλη αποκάλυψη.

Οι φράσεις που επικαλέστηκε ο κ. Μητσοτάκης αποδίδονται από τον Θεοτοκά σε έναν από τους βασικούς ήρωες του μυθιστορήματός του. Αντιγράφω από την πρώτη οριστική έκδοση: «Ο Παύλος Σκινάς δεν ήταν αναρμόδιος για έναν τέτοιο ρόλο. Στην κατανόησή του των προβλημάτων του ΧΧού αιώνα τον βοηθούσε πολύ το σοσιαλιστικό παρελθόν του […] Τον βοηθούσε όμως εξίσου κι η πλέρια χειραφέτηση του πνεύματός του από κάθε δογματική προκατάληψη, από κάθε σχολακιστικισμό και φανατισμό. […] Ο μεγάλος σκοπός της πολιτικής του δεν ήτανε να δικαιολογήσει καμία θεωρία, αλλά να μανουβράρει το ελληνικό καράβι με όσο το δυνατό περισσότερη ασφάλεια μες στη μεταβατική αυτή εποχή, προχωρώντας χωρίς νέες καταστροφές, ανάμεσα από υφάλους κι από σίφουνες, προς καινούργιες και άδηλες ακόμα μορφές κοινωνικής και πολιτικής ζωής. Ηξερε τι πρέπει να γίνεται σε κάθε στιγμή και τι πρέπει να προετοιμάζεται για την επόμενη στιγμή» (Γιώργος Θεοτοκάς, «Αργώ», εκδ. Πυρσός, Αθήνα 1936, σ. 324-325).

Ο κ. Μητσοτάκης, επομένως, δεν ταυτίστηκε στη ΔΕΘ με τον Θεοτοκά, αλλά με τον Παύλο Σκινά. Κι αυτή η ταύτιση αποτελεί μια πλήρη ομολογία για το πώς αντιλαμβάνεται ο ίδιος τον εαυτό του. Ο Σκινάς, σύμφωνα με το επίμετρο της Κατερίνας Μουστακάτου στην πιο πρόσφατη επανέκδοση του μυθιστορήματος, ενσάρκωνε στο πρόσωπό του την «αγωνία του ανικανοποίητου, συνδυασμένη με τη φιλοδοξία». Η καθηγήτρια Αγγέλα Καστρινάκη παρατηρεί ότι «η φυσιογνωμία του μυθιστορηματικού Παύλου Σκινά φαίνεται ότι διαπλάθεται, σε ορισμένες πτυχές της, με βάση την αντιφατική μορφή τού [σ.σ. και δικτάτορα] Γεωργίου Κονδύλη» («Οι περιπέτειες της ενότητας», Αθήνα 1995, σ. 200).

Ο ίδιος ο Θεοτοκάς τον παρουσιάζει ως απόλυτο καιροσκόπο: «Ο Σκινάς δε σκοτιζότανε καθόλου για τα προσχήματα. Εκμεταλλευότανε όλες τις περιστάσεις, χωρίς καμιά συστολή, για να κανονίζει τις δουλειές του και να αυξάνει τη δύναμή του. […] Στη Βουλή ακολούθησε πιστά το Βενιζέλο, όσο τον έβλεπε παντοδύναμο. Στα 1915 όμως ήτανε βασιλικός επίτροπος, πρόεδρος επιστράτων και φίλος της γερμανικής πρεσβείας. […] Την ίδια εποχή έγραφε φλογερά άρθρα εναντίον του “προδότη” Βενιζέλου» (σ. 70-71). Και παρακάτω: «Είχε γλύψει τόσα πολλά πόδια στη ζωή του, αρχίζοντας από Βενιζέλους και βασιλιάδες και φτάνοντας ώς τον τελευταίο νεόπλουτο εφοπλιστή!» (σ. 188) «Η μορφή του ανάδινε την πιο αδιάλλακτη εγωπάθεια» (σ. 189).

Ως προς τον τρόπο πολιτικής αναρρίχησης του Σκινά, ο Θεοτοκάς περιγράφει: «Η μέθοδός του ήταν απλή. Σοσιαλιστική δημοκοπία για να γίνει γνωστός, να κάνει ένα όνομα. Κατόπι συστηματική εκμετάλλευση των συμφερόντων και της φιλίας των πλουσίων και των δυνατών της ημέρας για να ανεβεί, για να φτάσει» (σ. 192).

Εκεί που θα ταυτίστηκε απολύτως με τον Σκινά ο κ. Μητσοτάκης είναι βέβαια η άποψή του για τον Τύπο: «Πρέπει, έλεγε, να μεταρρυθμίσουμε το νόμο περί Τύπου, να τους χώσουμε όλους μέσα, τους παλιοκερατάδες!».

Αθελά του, ο κ. πρωθυπουργός, με την κατακλείδα της ομιλίας του στη ΔΕΘ ομολόγησε όσα μάταια επιχειρούν να κρύψουν οι ιλουστρασιόν τρόφιμοι της «Λίστας Πέτσα»...

efsyn.gr