Ρίσκο Μητσοτάκη ή αναγκαστική κίνηση;...

 Μέχρι την Τετάρτη το ερώτημα δεν ήταν αν θα γίνουν πρόωρες εκλογές τον Σεπτέμβριο, αλλά ποια θα είναι η ακριβής ημερομηνία τους. Ήταν τόσο ισχυρή η πεποίθηση ότι πάμε σε κάλπες, ώστε δεν έγινε πιστευτή η δήλωση του πρωθυπουργού στη Βουλή ότι η κυβέρνηση θα εξαντλήσει τη θητεία της, μολονότι ήταν κατηγορηματική κι έγινε δύο φόρες. Στο... πολιτικοδημοσιογραφικό σύμπλεγμα ήταν κυρίαρχη η αντίληψη ότι ο πρωθυπουργός δεν εννοούσε αυτά που δήλωσε. Χρειάστηκε να γίνει οργανωμένη κυβερνητική διαρροή την Τετάρτη το βράδυ και να βγει ο ίδιος ο κ. Μητσοτάκης στον ΣΚΑΪ την Πέμπτη για να ξεκαθαρίσει με ακόμα πιο κατηγορηματικό τρόπο ότι οι κάλπες θα στηθούν στο τέλος της τετραετίας.

Οι τρεις λόγοι

Τρεις είναι οι λόγοι που εξηγούν τη βεβαιότητα σχετικά με την πρόωρη προσφυγή στις κάλπες.

Ο πρώτος λόγος είναι ότι η ίδια η κυβέρνηση έστελνε συνεχώς μηνύματα τις προηγούμενες εβδομάδες ότι οι πρόωρες εκλογές έχουν «κλειδώσει». Στις 15 Ιουνίου ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωνε στη ΕΡΤ: «Πάντα μπορεί να συντρέχουν κάποιοι λόγοι για πρόωρες εκλογές. Δεν θα ήθελα σε καμία περίπτωση η συζήτηση για πρόωρες εκλογές να αντικατασταθεί από πρόωρη πόλωση, ένταση και διαρκή τοξικότητα, που θα διαρκέσει δέκα μήνες. Αυτό θα ήταν κακό για τη χώρα. Αλλά αυτό δεν εξαρτάται από εμάς, εξαρτάται πρωτίστως από την αντιπολίτευση». Την ίδια στιγμή, υπουργοί, βουλευτές και πολιτευτές είχαν ξεκινήσει κανονικές προεκλογικές εκστρατείες με περιοδείες στις εκλογικές περιφέρειές τους, συγκεντρώσεις σε σπίτια και φωτογραφίσεις για φυλλάδια.

Η οικονομία

Ο δεύτερος λόγος που εξηγεί τη βεβαιότητα για τις πρόωρες εκλογές είναι η κατάσταση της οικονομίας. Εν μέσω του πολέμου στην Ουκρανία, της έκρηξης των τιμών στην Ενέργεια και των δυσλειτουργιών στις εφοδιαστικές αλυσίδες, η παγκόσμια οικονομία έχει μπει σε μια φάση που θυμίζει αρκετά τον στασιμοπληθωρισμό (μεγάλος πληθωρισμός, ισχνή ανάπτυξη) της δεκαετίας του ’70. Στην Ελλάδα ο πληθωρισμός έτρεχε με 12,3% τον Ιούνιο, ενώ το κόστος των κυβερνητικών μέτρων για την ακρίβεια έχει ανέλθει στα 7,7 δισεκατομμύρια ευρώ -περισσότερες από 4 μονάδες του ΑΕΠ. Οι μέχρι τώρα ενδείξεις είναι ότι οι τιμές της Ενέργειας θα συνεχίσουν να τραβάνε την ανηφόρα.

Το ερώτημα είναι λοιπόν για πόσο θα αντέχει ο κρατικός προϋπολογισμός το σημερινό ύψος των επιδοτήσεων, οι οποίες έτσι κι αλλιώς δεν έχουν εμποδίσει την πτώση της αγοραστικής δύναμης των μισθωτών κατά 10%. Λογικά στο προϋπολογισμό του 2023 θα πρέπει να περιμένουμε έναν πρώτο γύρο περιοριστικών πολιτικών. Πολιτικών δηλαδή που προκαλούν (ευλόγως) κοινωνική δυσαρέσκεια.

Η δυσαρέσκεια

Η δυσαρέσκεια των πολιτών για την κυβερνητική πολιτική έτσι κι αλλιώς διογκώνεται -δεν θα μπορούσε να είναι διαφορετικά με το σημερινό κύμα ακρίβειας. Στις Τάσεις της MRB το 62,2% δηλώνει δυσαρεστημένο με τις κυβερνητικές επιδόσεις. Η διαφορά μεταξύ ΝΔ και ΣΥΡΙΖΑ είναι 7,2% ενώ ήταν 10,1% πριν 6 μήνες και 12,9% πριν ένα χρόνο.

Η κοινή πολιτική λογική λέει ότι όταν έχεις ένα καθαρό, πλην συρρικνούμενο, προβάδισμα και βρίσκεσαι μπροστά σε μια δύσκολη συγκυρία, πρέπει να πας σε εκλογές για να μην μπεις σε περιπέτειες αργότερα. Δεν φαντάζομαι ότι υπήρξε έστω κι ένας δημοσκόπος, εκλογολόγος κι επικοινωνιολόγος που να μη συμβούλεψε τον πρωθυπουργό να πάει σε κάλπες τον Σεπτέμβρη. Ο τρίτος λόγος λοιπόν που εξηγεί τη βεβαιότητα για τις πρόωρες εκλογές είναι οι εκτιμήσεις που προκύπτουν από τις δημοσκοπήσεις.

Η απόφαση του Κυριάκου

Η απόφαση του Κυριάκου Μητσοτάκη να μην πάει τελικά σε πρόωρες εκλογές προκάλεσε γενική έκπληξη. Αρκετοί μίλησαν για άλμα στο κενό, για μια τελείως λανθασμένη απόφαση που απορρέει από την ενδημική νόσο της εξουσίας: την αλαζονεία.

Ενδεχομένως, η απόφαση του πρωθυπουργού να οφείλεται σε τρεις παράγοντες:

Πρώτον, στην πεποίθηση ότι η Νέα Δημοκρατία θα κερδίσει οποτεδήποτε και αν γίνουν οι εκλογές. Το «οι συριζαίοι είναι πελάτες» ακούγεται πολύ στο νεοδημοκρατικό στρατόπεδο. Βεβαίως στο παρελθόν όσοι θεώρησαν του αντιπάλους τους «πελάτες», στο τέλος ηττήθηκαν.

Δεύτερον, στην εκτίμηση ή την πληροφόρηση ότι από το φθινόπωρο θα έχουμε κάποιες θετικές εξελίξεις είτε στο μέτωπο του πολέμου είτε σε αυτό της διαχείρισης της Ενέργειας στην Ευρώπη.

Τρίτον, στην κρίση ότι η εικόνα της αξιοπιστίας είναι το πλέον πολύτιμο στοιχείο του πολιτικού ενεργητικού του κ. Μητσοτάκη. Επομένως, από τη στιγμή που είχε στο παρελθόν δεσμευτεί για την ολοκλήρωση της τετραετίας, η κωλοτούμπα θα του προξενούσε σοβαρή ζημιά στο προφίλ του.

Τα ελληνοτουρκικά

Ο ίδιος ο πρωθυπουργός στη συνέντευξή του στον ΣΚΑΪ επικαλέστηκε τα ελληνοτουρκικά ως αιτία της απόφασής του να μην πάει σε πρόωρες εκλογές. Μεταξύ άλλων, ο κ. Μητσοτάκης αναρωτήθηκε: «Εάν το φθινόπωρο είναι όντως εκρηκτικό, είναι σώφρον να εκχωρήσουμε την αρμοδιότητα της διακυβέρνησης για κάποιες εβδομάδες σε μια υπηρεσιακή κυβέρνηση;»

Είναι μάλλον πρώτη φορά που πρωθυπουργός επικαλείται «εθνικό θέμα» για να μην πάει σε εκλογές. Σε όλη τη Μεταπολίτευση έχει γίνει επανειλημμένα κατάχρηση του άρθρου 41 του συντάγματος περί πρόωρης «ανανέωση της λαϊκής εντολής για την αντιμετώπιση εθνικού θέματος εξαιρετικής σημασίας». Οι πολιτικές σκοπιμότητες του εκάστοτε κυβερνητικού κόμματος συνήθως ενδύονται τον μανδύα της επείγουσας εθνικής αναγκαιότητας.

Είναι προσχηματική (από την ανάποδη αυτή τη φορά) η επίκληση του ελληνοτουρκικών που κάνει ο πρωθυπουργός; Το μέλλον θα δείξει. Το σίγουρο είναι ότι από την κυβέρνηση εκπέμπεται ανησυχία για τις εξελίξεις. Η Τουρκία έχει ήδη ανακοινώσει ότι τον Αύγουστο θα βγει στη Μεσόγειο το σκάφος Αμπντουλαχαμίντ Χαν, προκειμένου να κάνει έρευνες για αέριο. Το ερώτημα είναι αν αυτές οι έρευνες θα δημιουργήσουν τους όρους μιας κρίσης. Επιπλέον, υπάρχει μια ορισμένη φημολογία για το Κυπριακό, η οποία από τη φύση της δεν μπορεί να διασταυρωθεί. Στο πεδίο αυτό το ερώτημα είναι αν ο Ερντογάν στην επέτειο της εισβολής στις 20 Ιουλίου θα κάνει κάποιες κινήσεις στην κατεύθυνση της προσάρτησης στην Τουρκία της λεγόμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου», όπως το να αναλάβει η τουρκική αστυνομία τα καθήκοντα της αστυνόμευσης.

Τις επόμενες μέρες η εικόνα θα ξεκαθαρίσει και θα διαπιστώσουμε αν ο πρωθυπουργός πήρε ένα μεγάλο πολιτικό ρίσκο ή αναγκάστηκε από τα πράγματα να μην προχωρήσει σε πρόωρες εκλογές.

Γιάννης Αλμπάνης

news247.gr