Κρατικές επιχορηγήσεις με ιδιωτικό... μαγείρεμα...

 Πριν από λίγες ημέρες ανακοινώθηκαν οι επιχορηγήσεις του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού (ΥΠΠΟΑ) σε «Θεατρικές Εκδηλώσεις 2022, Θεατρικές Παραγωγές 2022-2023, Θεατρικά Φεστιβάλ 2022 και Θεατρικές Περιοδείες 2022». Το συνολικό ποσό που θα κατανεμηθεί σε όλα τα παραπάνω είναι... μόλις 1.400.000 ευρώ, τα οποία θα διανεμηθούν σε 90 φορείς, από τους 204 που κατέθεσαν πρόταση.

Τα ποσά ξεκινούν από τις 10.000 ευρώ και δεν ξεπερνούν τις 25.000 ανά φορέα. Ουσιαστικά, κόπηκαν: 46% από τις επιχορηγήσεις στις Αστικές Μη Κερδοσκοπικές Εταιρείες (ΑΜΚΕ) θεάτρου (1.200.000 ευρώ λιγότερα φέτος), 60% από τις επιχορηγήσεις στις ΑΜΚΕ χορού, ενώ σταματάει εντελώς το πρόγραμμα σε άλλου τύπου φορείς. Την ίδια στιγμή, το ΥΠΠΟΑ ανακοινώνει τεράστια ποσά στήριξης με τη μορφή επιχορήγησης σε αναστήλωση/ανακαίνιση ανά περιφερειακό μουσείο. Αυτό φυσικά είναι καλοδεχούμενο και ορθό και καλώς δίνεται, ωστόσο είναι απολύτως δυσανάλογο όσον αφορά το πλήθος των εργαζομένων καθώς και τα παραγόμενα (άρα και φορολογούμενα) έσοδα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι πως θα δοθούν 18 εκατ. ευρώ σε μνημεία και μουσειακές δομές στην Αργολίδα και 15 εκατ. για «έργα πολιτισμού» στη Μεσσηνία (αλήθεια, ποιο κόμμα βγαίνει σταθερά πρώτο στη Μεσσηνία;). Ολα δε τα παραπάνω απλώς ανακοινώνονται από το ΥΠΠΟΑ, δίχως κανέναν διάλογο με τους φορείς.

Οσο για το... κερασάκι στην τούρτα των επιχορηγήσεων, αυτό δεν είναι άλλο από την ίδια τη Γνωμοδοτική Επιτροπή Θεάτρου που αποφάσισε γι’ αυτές. Την Επιτροπή αποτελούν οι: δρ Αννα Σταυρακοπούλου (αναπληρώτρια καθηγήτρια Θεατρολογίας, ΑΠΘ), δρ Αμαλία Κοντογιάννη (δρ Θεατρολογίας / προϊσταμένη του Τμήματος Καλλιτεχνικού Εργου και Δραματολογίου του ΚΘΒΕ), Νίκος Ορφανός (ηθοποιός, σκηνοθέτης, καλλιτεχνικός διευθυντής ΔΗΠΕΘΕ Ρούμελης), Γαβριέλλα-Πηνελόπη Τριανταφύλλη (διευθύντρια Προγραμματισμού και Παραγωγής, Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος), Ελενα Πέγκα (συγγραφέας, σκηνοθέτις), Τώνης Λυκουρέσης (σκηνοθέτης), Σοφία Παντουβάκη (αναπληρώτρια καθηγήτρια Ενδυματολογίας, Aalto University και σκηνογράφος), Μάριος Κωστάκης (προϊστάμενος της Γενικής Διεύθυνσης Σύγχρονου Πολιτισμού του ΥΠΠΟΑ).

Ιδιωτικό ίδρυμα και κρατικό χρήμα

Αλήθεια, τι το σκανδαλωδώς «περίεργο» υπάρχει στα παραπάνω ονόματα; Αλήθεια, γιατί είναι μία εκπρόσωπος ιδιωτικού Ιδρύματος μέσα στην Επιτροπή που αποφασίζει πού και πώς θα κατανεμηθεί κρατικό χρήμα; Γιατί βλέπουμε το όνομα της διευθύντριας προγραμματισμού και παραγωγής του Νιάρχος (ΚΠΙΣΝ) ανάμεσα στους ανθρώπους της Επιτροπής; Αποτελεί ή όχι αυτό πρόκληση; Κανονικά, αν θυμηθούμε τα όσα έλεγε το ΥΠΠΟΑ περί ανεξαρτησίας της εν λόγω επιτροπής, ούτε άνθρωπος του υπουργείου θα έπρεπε να είναι μέσα σε αυτή (και είναι!). Αλλά, το να συναποφασίζει ιδιωτικό ίδρυμα για κρατικές επιχορηγήσεις και μάλιστα τόσο άμεσα και θεσμικά, αυτό πράγματι είναι και πρωτοφανές. Αναρωτιόμαστε μήπως έπαιξε κάποιο ρόλο το ότι ο ίδιος ο υφυπουργός Πολιτισμού, Ν. Γιατρομανωλάκης, ακριβώς πριν αναλάβει τη θέση αυτή, ήταν διευθυντής Marketing και Επικοινωνίας στο Κέντρο Πολιτισμού Ιδρυμα Σταύρος Νιάρχος. Αλήθεια, με ποια κριτήρια αποφασίστηκε το ποιοι θα μετέχουν στην Επιτροπή;

Οι αντιδράσεις

Τα ερωτήματα αυξάνονται, όπως και οι αντιδράσεις από φορείς, σωματεία, καλλιτέχνες και πολίτες. Κατ’ αρχάς, ποσά ύψους 10, 15, 20, ακόμα και 25.000 ευρώ ποια ακριβώς εργασιακά δικαιώματα εξασφαλίζουν, ποια ποιότητα παραστάσεων, πόσοι ηθοποιοί μπορούν να υπάρχουν ανά παράσταση και ποιες δυνατότητες δίνουν για αξιόλογες παραγωγές; Οταν μάλιστα στο ποσό αυτό εντάσσονται τα θεατρικά φεστιβάλ και οι περιοδείες παραστάσεων. «Ενώ από τη μία το υπουργείο ευαγγελίζεται υγιείς συνθήκες και καταπολέμηση της μαύρης εργασίας, στην ουσία την προάγει αφού καμία παραγωγή δεν μπορεί να βγει με αυτά τα ποσά των 10-15.000 ευρώ», έγραψε στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ο γνωστός ηθοποιός και σκηνοθέτης Αργύρης Ξάφης. «Δεν έχει καταλάβει [το ΥΠΠΟΑ] ότι τόσα χρόνια για να αντεπεξέλθουμε έχουμε κάνει βασικό τρόπο ύπαρξης την αλληλεγγύη; Οτι πολλοί μέσα στα χρόνια έχουμε φάει και κοιμηθεί στα σπίτια φίλων για να τα καταφέρουμε; Και πως αυτό μας έχει ενώσει; Και γι’ αυτό είμαστε ο πρώτος κλάδος που απαιτεί με τόση ένταση την κάθαρση από οτιδήποτε μισαλλόδοξο και βίαιο; Ποιος άλλος έχει τολμήσει μια τόσο βαθιά αλλαγή και κάθαρση;» διερωτάται ο ίδιος.

Μάλιστα, για ακόμα μία φορά, «προλαβαίνει» τα τυχόν κακόβουλα σχόλια, λέγοντας πως μπορεί το δικό τους θεατρικό σχήμα «Επτάρχεια» να μην έλαβε επιχορήγηση, ωστόσο αυτό το θεωρεί δίκαιο καθώς είχε επιχορηγηθεί για δύο συνεχόμενες χρονιές. Από την άλλη, είναι δυνατόν να μην μπορούν να ασκήσουν κριτική οι καλλιτέχνες, επιχορηγούμενοι ή μη, μόνο και μόνο από τον «φόβο» πως μπορεί να μη λάβουν κρατική βοήθεια; Μια βοήθεια η οποία είναι απολύτως απαραίτητη για να υπάρξουν δεκάδες θεατρικά σχήματα και, εν τέλει, αποτελεί και ευθύνη του ίδιου του κράτους, ως βασικού υποστηρικτή του Πολιτισμού. Θεωρητικά έστω.

Γιατί πρακτικά, είναι στ’ αλήθεια εξαιρετικά δύσκολο να στηθεί η οποιαδήποτε παραγωγή (πόσο μάλλον να γίνει κάποιο θεατρικό φεστιβάλ ή περιοδεία) με τα ποσά αυτά. Θυμίζουμε πως μόνο για το πρόγραμμα του θεσμού «Ολη η Ελλάδα ένας Πολιτισμός», που θέσπισε η παρούσα κυβέρνηση, η πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ αποφάσισε να δοθούν 1.800.000 ευρώ – περισσότερα δηλαδή από το τελικό ποσό των φετινών επιχορηγήσεων. Εν τέλει, τα χρήματα αυτά αποτελούν για το ΥΠΠΟΑ πραγματική στήριξη του κλάδου, σοβαρή επένδυση της πολιτείας στη ζωντανή, σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία ή απλώς «ψίχουλα» για τα οποία και συναποφασίζει ιδιωτικό ίδρυμα και, παρότι λίγα, αποτελούν ενδεχομένως μοχλό πιέσεων; (Ολοι θυμόμαστε τι συνέβη όταν η κ. Μενδώνη είχε κάνει έναν εκβιαστικό υπαινιγμό για τον Φοίβο Δεληβοριά που συμμετείχε ως συνθέτης σε παράσταση ενταγμένη στο Φεστιβάλ Επιδαύρου και πώς ο ίδιος είχε αποσυρθεί από την παραγωγή, ως άμεση απάντηση στο σχόλιο της υπουργού που ουσιαστικά του έστελνε το μήνυμα «αφού σου δίνουμε δουλειά, πώς τολμάς να μας κρίνεις;»)

«Οι θεατρικές επιχορηγήσεις του ΥΠΠΟΑ για το 2022-2023, μειωμένες κατά 46%, αποτελούν άλλη μία απόδειξη πως το υπουργικό δίδυμο Μενδώνη - Γιατρομανωλάκη δεν έχει την παραμικρή επαφή με τα ζητήματα θεατρικών παραγωγών. Προφανώς δεν θεωρεί πρόβλημα την αδυναμία κάλυψης των ανελαστικών εξόδων μιας θεατρικής παραγωγής, που πάλι θα γίνουν εκ των ενόντων, αφού τα ποσά που δόθηκαν δεν επαρκούν ούτε για την κάλυψη των ασφαλιστικών εισφορών των εργαζομένων μιας παράστασης!» σχολιάζει το ΣΕΗ, συμπληρώνοντας πως «προφανώς το Υπ. Πολιτισμού βρίσκει λύσεις στα προβλήματα χρηματοδότησης μόνο για τα ζητήματα που το αφορούν και τα κατανοεί, όπως τα 15 εκατ. που θα δοθούν για “έργα πολιτισμού” στη Μεσσηνία».

Νόρα Ράλλη

Efsyn.gr