Γιατί αυξάνεται η αδιαφορία των πολιτών για την πολιτική;...

ΤΑ ΥΨΗΛΑ ΠΟΣΟΣΤΑ ΑΠΟΧΗΣ στις πρόσφατες γαλλικές εκλογές άνοιξαν και πάλι τη συζήτηση για τις αιτίες αυτού του φαινομένου. Η αυξημένη αποχή των πολιτών από τις εκλογικές αναμετρήσεις έχει απασχολήσει και τη χώρα μας, αφού στις τελευταίες εθνικές εκλογές καταγράφηκε μεγάλο ποσοστό, ενώ στις ευρωεκλογές της 26ης Μαΐου 2019 το 41,31% των εγγεγραμμένων ψηφοφόρων δεν προσήλθε στις κάλπες.

Η αποχή αποτελεί... παθογένεια του πολιτικού συστήματος και πλέον έχει εξελιχθεί σε ένα σημαντικό πρόβλημα για τις σύγχρονες δημοκρατίες, καθώς η μη άσκηση του δικαιώματος του εκλέγειν επηρεάζει σημαντικά τα πολιτικά δρώμενα. Οι ψηφοφόροι απορρίπτουν το πολιτικό σύστημα, απαξιώνοντας ταυτόχρονα συλλήβδην τα κόμματα, κι αυτό είναι το επίκεντρο πολλών συζητήσεων, προβληματισμού και ανησυχίας. Είναι ξεκάθαρο ότι με τη συμπεριφορά αυτή ευνοούνται η δηµαγωγία, η πόλωση, η διαίρεσης της κοινωνίας, οι πελατειακές σχέσεις, ο νεποτισμός και, φυσικά, τα κομματικά άκρα.

Ποιοι είναι οι λόγοι, λοιπόν, που οδηγούν τους πολίτες στην ιδιωτεία και στην πολιτική αδιαφορία; Ποιες είναι οι αιτίες που το 40% του εκλογικού σώματος δεν προσέρχεται στις κάλπες; Και τι σηματοδοτεί αυτό για τα πολιτικά συστήματα και τις κοινωνίες; 

Η αποχή ήρθε για να μείνει; 

Αριστείδης Χατζής

Καθηγητής Φιλοσοφίας Δικαίου & Θεωρίας Θεσμών στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και διευθυντής Ερευνών στο Κέντρο Φιλελεύθερων Μελετών (ΚΕΦίΜ)

 Όταν μιλάμε για τη δημοκρατία κάνουμε συστηματικά δύο λάθη. Ξεκινώ από το πρώτο. Περιφρονούμε μία από τις επιλογές που το σύστημα προσφέρει. Ας υποθέσουμε ότι έχουμε μια εκλογή μεταξύ της Α και της Β. Πόσες και ποιες είναι οι εναλλακτικές της/του ψηφοφόρου; Αν απαντήσετε μόνο τρεις, κάνετε λάθος.

Ας δούμε πόσες είναι στην πραγματικότητα: (α) ψηφίζω την Α, (β) ψηφίζω τη Β, (γ) ρίχνω λευκό ή άκυρο για να δείξω ενεργά ότι απορρίπτω και τις δύο υποψήφιες. Αλλά υπάρχει και μια τέταρτη επιλογή, να απέχω από τη διαδικασία. Απέχω γιατί απορρίπτω τη διαδικασία, ή δεν με ενδιαφέρει, ή εκείνη την ημέρα έχω κάτι καλύτερο να κάνω κ.λπ.

Συνήθως οι πολιτικοποιημένοι πολίτες αγανακτούν με αυτή την τέταρτη εναλλακτική και θεωρούν ότι δεν πρέπει να είναι διαθέσιμη. Έτσι, βλέπουν το δικαίωμα της ψήφου ως μια υποχρέωση. Αλλά αν η άσκηση ενός δικαιώματος είναι υποχρεωτική, παραμένει δικαίωμα; Δεν εμπεριέχει η έννοια του δικαιώματος και την ελευθερία να μην το ασκήσεις;

Νομίζω πως δύσκολα μπορεί να επιχειρηματολογήσει κανείς το 2022 υπέρ της υποχρεωτικής ψήφου, ιδιαίτερα αν η υποχρέωση δεν είναι συμβολική αλλά νομική και συνοδεύεται από απειλή κυρώσεων. Όμως μπορεί να ισχυριστεί κανείς, και το ακούμε συχνά, πως η ψήφος είναι μια πολιτική ή ηθική υποχρέωση. Δεν θα διαφωνήσω, αλλά θα πρέπει να έχουμε υπόψη μας το δεύτερο λάθος που γίνεται συστηματικά: η δημοκρατία δεν συνδέεται ιστορικά πάντοτε με μεγάλα ποσοστά συμμετοχής.

Για να διαβασετε ολόκληρο το κείμενο, πατήστε ΕΔΩ...

πηγη Lifo