«Για κάθε παιδί που δολοφονείται...

...υπάρχουν εκατονταπλάσια θύματα κακοποίησης»...

Μιλά στη LiFO ο καθηγητής Παιδοψυχιατρικής στο ΕΚΠΑ, διευθυντής της Παιδοψυχιατρικής Κλινικής στο γενικό νοσοκομείο παίδων «Η Αγία Σοφία» και διευθυντής Σπουδών του μεταπτυχιακού προγράμματος της Ιατρικής Σχολής «Ψυχική Υγεία και Ψυχιατρική Παιδιών & Εφήβων» Γεράσιμος Α. Κολαΐτης.

— Ποιοι λόγοι οδηγούν μια μητέρα να σκοτώσει το παιδί της;

Ο... φόνος είναι η ακραία, θανατηφόρα μορφή κακομεταχείρισης ενός παιδιού, αν δεν πρόκειται για καθαρά εγκληματική ενέργεια. Για κάθε παιδί που δολοφονείται υπάρχουν εκατονταπλάσια θύματα παραμέλησης ή και κακοποίησης. Πίσω από τέτοια περιστατικά βρίσκονται συχνά γονείς ανώριμοι, με προβλήματα κοινωνικοοικονομικά, προσωπικότητας, ψυχικής υγείας, χρήσης ουσιών.

Η προσποιητή ή προκαλούμενη νόσος από τα άτομα φροντίδας (γνωστή και ως «Σύνδρομο Μunchausen δι’ αντιπροσώπου») αφορά συνήθως τα τέκνα τους αλλά και υπερήλικες ή άτομα με αναπηρίες. Έχει σχετιστεί σε ποσοστό περίπου 10% με ανεξήγητους, αφύσικους θανάτους και ιδιαίτερα με πολλαπλούς, αφύσικους θανάτους σε μια οικογένεια (Νόμος Meadow), εκτός από τις περιπτώσεις εκείνες που σχετίζονται με ψυχωτικό breakdown του γονέα την περίοδο του φόνου του παιδιού του.

Ειδικά για θανάτους που συμβαίνουν τον πρώτο χρόνο ζωής του βρέφους δεν είναι εύκολο να ξεχωρίσουμε μεταξύ αιφνίδιου θανάτου (ένα 5-11% είναι καμουφλαρισμένα εγκλήματα), συνδρόμου Μunchausen δι’ αντιπροσώπου και εγκληματικής πράξης.

Τα ΜΜΕ, τα social media και ηλεκτρονικά παιχνίδια που είναι τόσο ελκυστικά για τα παιδιά μας συμβάλλουν σημαντικά στην εξοικείωση με τη βία, τον θάνατο και τη φρίκη. Όμως άλλου είδους εξοικείωση θα έπρεπε να έχουν τα παιδιά μας, ας πούμε με τον θάνατο, π.χ. μέσα από βιωματικά σεμινάρια που θα προσφέρονται στο σχολείο από πραγματικούς γνώστες του αντικειμένου και επιστήμονες, όπως γίνεται στις σκανδιναβικές χώρες.

— Τι είναι αυτό που χρειάζεται να κάνουμε ως κοινωνία;

Σε κάθε περίπτωση χρειάζεται γνώση, εγρήγορση, διεπιστημονική προσέγγιση και συνεργασία μεταξύ ειδικών διαφόρων υπηρεσιών (ιατρικών, ψυχιατρικών, κοινωνικών, σχολικών κ.λπ.) για την προστασία των παιδιών.

Το κράτος έχει υποχρέωση να υποστηρίζει, πρακτικά και συναισθηματικά, ιδιαίτερα τις οικογένειες που βρίσκονται σε κίνδυνο, προκειμένου να είναι σε θέση να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των παιδιών τους και να αποτρέπονται οι επιπτώσεις στην ποιότητα ζωής των θυμάτων, στη σωματική και ψυχική τους υγεία, ή και η μετάδοση της κακομεταχείρισης στις επόμενες γενιές.

 

— Ποιο είναι το δικό σας σχόλιο πάνω σε αυτή την τραγική υπόθεση;

Τοξικοί γονείς ανέκαθεν υπήρχαν, υπάρχουν και θα υπάρχουν. Προβληματίζομαι έντονα αναφορικά με τις (μη) αντιδράσεις των υπηρεσιών. Κρίνοντας, πρωτίστως εκ του αποτελέσματος, αλλά και πολλών, δυστυχώς εκ των υστέρων, ομολογιών περί υποψιών, οι υπηρεσίες φαίνεται πως απέτυχαν, και σε επίπεδο διασύνδεσης και συνεργασίας μεταξύ τους.

Προβληματίζομαι επίσης με τη συντεχνιακή, ψυχρή, ανεύθυνη και χωρίς ίχνος σκεπτικισμού και ενοχής αναφορά επαγγελματιών στα σοβαρά λάθη και τις παραλείψεις, που χαρακτηρίζουν ως αβλεψίες ή αστοχίες. Είναι δηλαδή κάτι σαν αστοχία υλικού; Έγινε στραβή στη βάρδια; Παράπλευρες απώλειες;

Στην πράξη, συχνά υπάρχει απουσία πραγματικού νοιαξίματος και επαγγελματισμού, οι πολλοί δεν θέλουν να «μπλέκουν», πολύ περισσότερο να βγάζουν το φίδι από την τρύπα. Αναφορικά δε με τις συλλογικές αντιδράσεις, θεωρώ ανώφελο εκ των υστέρων να ξορκίζουμε το κακό, να αναθεματίζουμε και να γινόμαστε λαλίστατοι, υπερκριτικοί, δηλώνοντας όλοι «σοκαρισμένοι». Mα δεν ξέρουμε σε τι κόσμο ζούμε;

Όλα τα παιδιατρικά νοσοκομεία της χώρας διαθέτουν εδώ και δεκαετίες παιδοψυχιατρικά τμήματα ή κλινικές, καθώς και κοινωνικές υπηρεσίες, ο ρόλος των οποίων είναι να παρέχουν συμβουλευτικές διασυνδετικές (διεθνώς «consultation liaison») υπηρεσίες στις παιδιατρικές και άλλες κλινικές και τμήματά τους.

Για να διαβάσετε ολόκληρη την συνέντευξη, πατήστε ΕΔΩ...