Διχασμός...

...και χαλαρές ταυτότητες...

Τώρα τελευταία, μια μομφή που εκτοξεύεται ολοένα και πιο συχνά είναι ότι κάποιοι σπέρνουν τον διχασμό. Αν το καλοσκεφτούμε όμως, η ταυτότητά μας αναγκαστικά προκύπτει από μια άρνηση: οι πλούσιοι δεν είναι φτωχοί, οι...

γέροι δεν είναι νέοι, ο Αθηναίος δεν είναι Θεσσαλονικιός κοκ. Ετσι λειτουργεί η γλώσσα. Το ίδιο ισχύει, κατά μείζονα λόγο, και στην πολιτική. Η ένταξή μας σε μια παράταξη κατ’ ανάγκη λειτουργεί διχαστικά επειδή δηλώνει την αντίθεσή μας σε όσους επέλεξαν μια άλλη. Αυτό γινόταν πάντα, αυτό θα γίνεται και στο μέλλον.

Κάτι όμως έχει αλλάξει. Οι διχασμοί του 20ού αιώνα, πρώτα εκείνος μεταξύ Βενιζελικών και Βασιλικών, και ακόμα περισσότερο η σύγκρουση δεξιών και αριστερών που κατέληξε στον Εμφύλιο, ήταν ξεκάθαροι. Μολονότι τσακωνόμαστε συνεχώς, και με το πάθος που ευτυχώς ή δυστυχώς μας διακρίνει, όλοι ξέραμε γιατί. Οταν κάποιος έλεγε ότι είναι δεξιός ή αριστερός μπορούσαμε με αρκετά μεγάλη ακρίβεια να μαντέψουμε τη γνώμη του για τα μεγάλα και τα σημαντικά.

Οι πρώτες ρωγμές στο μονολιθικό δίπολο εμφανίστηκαν με το Μακεδονικό. Στο αχανές στρατόπεδο των Μακεδονομάχων βρέθηκαν και άνθρωποι που αυτοπροσδιορίζονταν ως αριστεροί, στο δε αντίπαλο, ορισμένοι πολιτικά συντηρητικοί και πολλοί αριστεροί αντιτάχθηκαν στην εθνικιστική παράκρουση. Με τα μνημόνια το τοπίο έγινε ακόμα πιο θολό. Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν δίστασε να συγκυβερνήσει με τη σκληρή Δεξιά των ΑΝ.ΕΛΛ. του Καμμένου, στο δημοψήφισμα αριστεροί και δεξιοί συστεγάστηκαν και στις δύο πλευρές του διλήμματος, ενώ με την πανδημία, οι ανεμβολίαστοι αρνητές και εκείνοι που πιστεύουν στα εμβόλια, δεν ανήκουν αποκλειστικά στη Δεξιά ή στην Αριστερά.

Αν τα παραπάνω αληθεύουν, δεν είναι μόνο δύσκολο να κατατάξουμε τους ανθρώπους στη μία ή την άλλη κατηγορία με την ευκολία που είχαμε κάποτε· είναι ακόμα πιο δύσκολο να συμφωνήσουμε τι σημαίνει Δεξιά και Αριστερά σήμερα. Διότι ακόμα κι αν υποθέσουμε ότι ξέρουμε τι εστί δεξιός και αριστερός στα επιμέρους ζητήματα, πού κατατάσσουμε εκείνους οι οποίοι, υιοθετώντας τη λογική του Mix n' Match, συνδυάζουν επιλογές που σύμφωνα με την ισχύουσα λογική είναι αντιφατικές; Για παράδειγμα, σε ποιον πολιτικό χώρο ανήκει ο αριστερός «αγανακτισμένος» της πλατείας που αρνείται να εμβολιαστεί; Γιατί είναι δεξιός αυτός που τάχθηκε υπέρ του «ναι» στο δημοψήφισμα και σήμερα καταγγέλλει τον ανορθολογισμό των ακροδεξιών και των παπάδων; Είναι αριστερός όποιος, απηχώντας τις απόψεις ορισμένων ριζοσπαστών και ανατροπέων όπως ο Αγκάμπεν στην Ιταλία, ισχυρίζεται ότι ο κορονοϊός είναι ένα εφεύρημα του βαθέος κατεστημένου για να μας μαντρώσει στα σπίτια μας; Πώς αντιδρούμε όταν οι οπαδοί του Τραμπ διαλαλούν ότι δεν πρόκειται να φορέσουν μάσκα επειδή το σώμα τους είναι δικό τους και το κάνουν ό,τι θέλουν;

Με όλα αυτά δεν υπαινίσσομαι ότι οι έννοιες της Δεξιάς και της Αριστεράς είναι παρωχημένες και άρα περιττές. Απλώς νομίζω ότι πρέπει να τις ξανασκεφτούμε για να διαβάσουμε τη σημερινή κατάσταση. Νομίζω επίσης ότι η Νέα Δημοκρατία μάλλον έχει επίγνωση του προβλήματος και θα έλεγα ότι οι επιδόσεις της είναι καλύτερες, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι θα πετύχει τον στόχο της. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης πασχίζει μεν να προλάβει διαρροές προς την άκρα Δεξιά με διάφορες υπουργοποιήσεις, αλλά ταυτόχρονα δεν βροντοφωνάζει τα ιδεολογικά του πιστεύω, και μερικές φορές μάλιστα τα παραβιάζει (λ.χ. οι επιτάξεις των ιδιωτικών γιατρών), ή δυσαρεστεί τις ηλικιακές ομάδες που τον ευνοούν, επιδεικνύοντας έναν πραγματισμό, ο οποίος επικεντρώνει την προσοχή σε υπαρκτά και συγκεκριμένα προβλήματα. Πάνω απ’ όλα όμως, επικαλείται την επιστήμη και τον ορθό λόγο για να πλήξει τους αρνητές που τελικά είναι περισσότεροι απ’ ό,τι υπολογίζαμε. Και ως προς αυτό έχει απόλυτα δίκιο.

Δεν ισχύει κάτι ανάλογο για τον ΣΥΡΙΖΑ. Οπως ο Μπόμπος στο γνωστό ανέκδοτο που πάντα σκεφτόταν το ίδιο πράγμα ό,τι κι αν του έλεγαν, έτσι ο Αλέξης Τσίπρας και η ηγετική ομάδα του κόμματος έχουν πάρει θέσεις μάχης στα μαρμαρένια αλώνια, επιμένοντας ότι ένας είναι ο εχθρός, ο νεοφιλελευθερισμός. Ο οποίος όντως είναι σε βάθος χρόνου. Σήμερα όμως η αντιμετώπιση της πανδημίας απαιτεί σοβαρότητα, ευθύνη, αξιοπιστία και καθαρές κουβέντες. Οχι συνεχή, προβλέψιμη γκρίνια και ασάφειες που θα μπορούσαν να ερμηνευτούν ως προσπάθειες να ψαρέψει στα θολά νερά των πάσης φύσεως δυσαρεστημένων.

Δεν είμαστε πια αυτοί που ήμασταν όταν μας βρήκε η πανδημία, γιατί αντιμετωπίζουμε καταστάσεις και προβλήματα όχι μόνο πρωτόγνωρα αλλά, μέχρι πριν από σχεδόν δύο χρόνια, κυριολεκτικά αδιανόητα. Οι παλιές συνταγές δεν πιάνουν. Για να το πω ξανά, θα ήταν μέγα λάθος να θεωρήσουμε ξεπερασμένες τις έννοιες της Αριστεράς και της Δεξιάς. Θα ήταν όμως ακόμα μεγαλύτερο λάθος να τις χρησιμοποιούμε όπως τις ξέραμε κάποτε.

Γιώργος Γιαννουλόπουλος

efsyn.gr