Ο «ασταθής» Μίκης και ο «νεοεποχίτης» Ελύτης...

Παντελής Μπουκάλας

Για να μιμηθώ τον Οδυσσέα Ελύτη, που μαζί με τον Μίκη Θεοδωράκη βρέθηκε στο στόχαστρο του Γραφείου επί των Αιρέσεων και των Παραθρησκειών της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς, «κάθε θρησκεία και οι αιρέσεις της», αλλά και «κάθε θρησκεία και η Ιερή Εξέτασή της». 

Είτε για θεολογικού περιεχομένου θρησκεία πρόκειται είτε για ιδεολογικού. Ο... χριστιανισμός έχει τις δικές του αιρέσεις και υποδιαιρέσεις, ο μουσουλμανισμός επίσης (κι ας τον θεωρούμε εμείς μονολιθικό), ο βουδισμός, ο ινδουισμός, ο ιουδαϊσμός, ο σοσιαλισμός, ο φιλελευθερισμός, ο κομμουνισμός. Κάθε -ισμός διχάζεται μια, δυο, είκοσι φορές. Κι ό,τι έμοιαζε ποτάμι, μοιράζεται σε ρυάκια. 

Το εκάστοτε κυρίαρχο ιερατείο, κάθε θρησκείας, πρεσβεύει και κηρύσσει ότι το ποιος είναι ο θεολογικά ορθός και ποιος ο αιρετικός το κρίνουν οι ουρανοί. Οι «διαφωτισμένοι» αυτού του κόσμου επιμένουν ότι όλα είναι ζήτημα πλειοψηφίας – περιστασιακής και αναιρέσιμης. Μία ψήφος περισσότερη από δω, μία λιγότερη από κει, σε κάποια Ιερή Σύνοδο ή κομματική ολομέλεια, κρίνουν ποιος κερδίζει τον τίτλο του ορθοδόξου και ποιος στιγματίζεται σαν αιρετικός, «και κατ’ αυτήν την πίστιν απηλλοτριωμένος» κατά τον Μέγα Βασίλειο. Ποιος είναι ο ιδιοκτήτης της αυθεντικότητας και ποιος ο ανίερος αμφισβητίας του καθιερωμένου δόγματος.

Αν οι μάχες αυτές κρίνονταν με μόνο όπλο τον λόγο και τον διάλογο, όσο βίαιο, το πνευματικό όφελος δεν θα ήταν ασήμαντο. Πολύ συχνά όμως η σύγκρουση καταλήγει σε ανελέητη δίωξη εις βάρος όσων κηρύσσονται αντιορθόδοξοι, αντικανονικοί, αιρετικοί, ρεφορμιστές, ρεβιζιονιστές, αρειανιστές, παυλικιανιστές, τροτσκιστές κ.ο.κ. Ο «εσωτερικός άλλος», ο μέχρι λίγο πριν σύντροφος ή εν Θεώ αδελφός, αντιμετωπίζεται εξίσου βίαια με τον «εξωτερικό άλλο», τον αλλόθρησκος. 

Θα μπορούσε να ’ταν αλλιώς; Μάλλον δεν είναι ανθρωπίνως δυνατό – γιατί όλ’ αυτά αφορούν τον άνθρωπο, όχι τα αμέτοχα ουράνια. Αν ο περιλάλητος «χρυσούς αιών» αμαυρώθηκε από την ενίοτε θανάσιμη δίωξη των «ασεβών», του Σωκράτη, του Αναξαγόρα, του Πρωταγόρα, του Ευριπίδη, δεν θα μπορούσαμε να περιμένουμε τίποτε καλύτερο από εποχές που επινόησαν εκκλησιαστικά δικαστήρια σαν την Ιερή Εξέταση.

Ιερή Εξέταση δεν υπάρχει σήμερα. Το ιεροεξεταστικό πνεύμα πάντως, το πνεύμα του Θωμά Τορκουεμάδα και των ομοίων του, δεν έχει εκλείψει. Εστω και σε ηπιότερη μορφή, φαινομενικά διαλλακτική, κραδαίνει σαν όπλο την ιδιόκτητη «μία και μοναδική αλήθεια», εξαπολύει αφορισμούς (βλέπε Αμβρόσιο) ή κοινοποιεί –διά του «ecclesiaonline»– καταδίκες μουσουργών και ποιητών, με έναν φετφά που φέρει τον τίτλο «Γραφείο Αιρέσεων Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς για Μίκη Θεοδωράκη: Παράδοξα φαινόμενα ειδωλοποιήσεως και αποθεώσεως ανθρώπων».

Γραφείο Αιρέσεων… Για να φωτιστώ ποιοι είναι σήμερα οι αιρετικοί, που αντικατέστησαν όσους ασπάζονταν κάποτε τον γνωστικισμό, τον δοκητισμό, τον νεστοριανισμό, τον μονοερνεργητισμό, τον μονοφυσιτισμό, τον νικολαϊτισμό, τους εικονομάχους, τους Βογόμιλους και πολλούς άλλους ποικίλων διαιρέσεων και υποδιαιρέσεων, κατέφυγα στον επίσημο ιστότοπο της Εκκλησίας της Ελλάδος, το ecclesia.gr. 

Και είδα και έφριξα. Οχι δέκα και είκοσι αλλά, όπως γνωστοποιεί η Συνοδική Επιτροπή επί των Αιρέσεων, εκεί έξω κι εδώ ανάμεσά μας κυκλοφορούν 74 «ομάδες ασυμβίβαστες με την ορθόδοξη πίστη», σύμφωνα με τον κατάλογο που «καταρτίστηκε από την Ε΄ Συνδιάσκεψη εντεταλμένων για θέματα αιρέσεων και παραθρησκείας (Ναύπακτος, 13-18.5.1993)». Δειγματοληπτικά: Διεθνής Αδελφότης Επαγγελματιών του Πλήρους Ευαγγελίου, Αρχέγονη Ορθόδοξη Εκκλησία, Διεθνής Εκκλησία του Τετραγωνικού Ευαγγελίου, Η Αποκαταλλαγή των Πάντων, Κίνηση Μαραναθά, Εικονογραφημένη Διεθνής Φιλολογία, Σταυροφορία Παγκοσμίου Λογοτεχνίας, Αντβεντιστές της Εβδόμης Ημέρας. Και βέβαια οι παραδοσιακοί «εχθροί», οι Μορμόνοι και οι Μάρτυρες του Ιεχωβά.

Το 1993 όμως είναι πολύ πίσω. Αναζήτησα λοιπόν κάποιον ενημερωμένο κατάλογο αιρέσεων. Και τον βρήκα στο «ecclesiaonline», καταρτισμένο από τον κ. Γιώργο Λακαφώση, με στοιχεία έως τον Οκτώβριο του 2016. Και είδα και ξαναέφριξα. Τώρα κατονομάζονται 23 αιρέσεις, άλλες διεθνούς βεληνεκούς και άλλες περιφερειακά γκρουπούσκουλα ή και άδειοι τίτλοι. Σημειώνω κάποια ονόματα για να ’χουμε το νου μας: Αδελφότητα Εσσαίων, Αδελφότητα του Λευκού Χιτώνα, Αθηναίων Εταιρεία για την Επιστήμη και τη Ανάπτυξη του Ανθρώπου, Ακαδημία Ρατζ Γιόγκα, Ανωτάτη Εποχή Προβλέψεων Σωμάτων ο Πύθιος Απόλλων, Βιβλιοπωλείο Εσωτερικού Κάρμα, Γιαμαγκίσι Αγροτική ΕΠΕ, Γκον-Πο Τσακ (βουδιστές), Διεθνής Ενωση για τη Συνείδηση του Κρίσνα, Εκκλησία της Σατανιστικής Απελευθέρωσης, Ελληνική Πυθαγόρεια Φιλοσοφική Εταιρεία, Ελληνικόν Ειδύλλιον (Σελιανίτικα Αιγίου), Ενωση Ερευνητών Μεταφυσικών Φαινομένων με Μέντιουμ «Ο Αγιος Νεκτάριος», Θιβετανικό Κέντρο Αυτοσυγκέντρωσης, Κέντρο Σωματικής και Πνευματικής Ασκησης Θεραπευτικό Ταό, Κέντρο Τρίχρονης Απομόνωσης – Κάρμα Ρικ Ντρολ Λινγκ, Μουν – Σταυροφορία για τον Xναν κόσμο, Ντο-Ναγκ Ζουνγκ-Τζουγκ Λινγκ (βουδιστές), Σύλλογος Προσκυνητών Ακτίστου Φωτός «Αγιος Πατάπιος» (Ομακόειον), Τάγμα της Κίρκης, του Αίματος και του Σκύλου, Τάγμα της Νεκροκεφαλής και των Οστών, Το Ενσόφιον της Ενανθρωπότητος, Φυσιοθεραπευτικό Κέντρο Πρωτοποριακής Ερευνας Σέραπις… Πανικός.

Και τώρα; Τώρα πρέπει να προστεθούν δύο αιρεσιάρχες λίαν επικίνδυνοι: 424ος ο Μίκης Θεοδωράκης και 425ος ο Οδυσσέας Ελύτης. Διότι, όπως απεφάνθη –δίκην τεχνοκριτικού– το Γραφείο Αιρέσεων της Ιεράς Μητροπόλεως Πειραιώς, «ο μακαρίτης καλλιτέχνης υπήρξε μια σπάνια ιδιοφυία στο χώρο της μουσικής», έπεσε όμως σε βαριά αμαρτήματα, και μάλιστα εξακολουθητικώς: «Ωστόσο ένα κατά τη γνώμη μας αρνητικό στοιχείο στις μουσικές του συνθέσεις ήταν το γεγονός ότι τα έργα που μελοποίησε ήταν, κατά κανόνα, έργα μαρξιστών ποιητών και νεοεποχιτών. Αναφέρουμε εδώ τα ποιήματα του Οδυσσέα Ελύτη, τα οποία εκφράζουν τις αρχές της “Νέας Εποχής” και δυστυχώς του Νεοπαγανισμού». 

Σαν να του την είχαν φυλαγμένη του Ελύτη οι καλοί χριστιανοί. Σου λέει, εντάξει οι μαρξιστές, ξέρουμε το ανθελληνικό ποιόν τους. Αλλά και ο νομπελίστας μας; Δεν θ’ άντεξαν φαίνεται τις ασεβείς αγιοποιήσεις που επιχείρησε ο Ελύτης: «Βοηθός και σκέπη μας αϊ-Κανάρη! / Βοηθός και σκέπη μας αϊ-Μιαούλη! / Βοηθός και σκέπη μας άγια-Μαντώ» («Αξιον Εστί»). «Ποίηση ω Αγία μου – συγχώρεσέ με» («Μαρία Νεφέλη»). 

«Κάτι πρέπει να γίνεται του αγίου Ηρακλείτου ανήμερα» («Δυτικά της λύπης»). Δεν άντεξαν τη νεοπαγανιστική εικόνα στα «Ρω του έρωτα»: «Η Παναγιά το πέλαγο / κρατούσε στην ποδιά της, / τη Σίκινο, την Αμοργό / και τ’ άλλα τα παιδιά της». Δεν άντεξαν, πολύ περισσότερο, τη «σύμπτωση» του αγαπημένου κοριτσιού με την Παναγία, στην ίδια συλλογή: «Μα ’χει τον ήλιο φορεσιά / τα κύματα περπατηξιά / η μικρή μου η Παναγιά». Και σίγουρα δεν θ’ άντεξαν το καταδικαστικό πόρισμα του «Αντιφωνητή» στη «Μαρία Νεφέλη»: «Κάθε καιρός και η Ιερή του Εξέταση»...

Καθημερινή