Επιστρέφει στη στρατηγική έντασης...

Κρίσιμος για την πορεία των εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο και τις σχέσεις με την Τουρκία θα είναι ο Σεπτέμβριος, καθώς τα ανοιχτά ζητήματα στις σχέσεις Αθήνας - Αγκυρας και το Κυπριακό θα συζητηθούν εκ νέου σε Ε.Ε. και ΟΗΕ, υπό το πρίσμα των αδιάκοπων τουρκικών προκλήσεων. Οι... γραμμές επικοινωνίας που είχαν ανοίξει σε πολιτικό, διπλωματικό και στρατιωτικό επίπεδο έχουν ατονήσει αισθητά, αν και δεν έχει συμπληρωθεί δίμηνο από τη συνάντηση Μητσοτάκη - Ερντογάν στη Σύνοδο του ΝΑΤΟ, με την τουρκική ηγεσία να επιστρέφει βήμα βήμα στη στρατηγική της έντασης.

Το πιο ανησυχητικό στοιχείο μετά την τουρκική πρόκληση στην Αμμόχωστο που προκάλεσε διεθνή κατακραυγή, είναι η επιθετική συμπεριφορά έναντι του ΟΗΕ και της Ε.Ε., για τις παρεμβάσεις τους να μην προχωρήσει στο άνοιγμα της περίκλειστης πόλης. Στην προεδρική δήλωση του Συμβουλίου Ασφαλείας, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών απάντησε ότι δεν έχει καμία σημασία, ενώ προς την Ε.Ε. για τη δήλωση Μπορέλ τόνισε ότι δεν μπορεί να παίξει ρόλο στο Κυπριακό.

Σε ανάλογο ύφος επανήλθε, χθες, για να σχολιάσει το νέο ψήφισμα του Σ.Α. του ΟΗΕ (2687/21), που παρατείνει τη θητεία της ειρηνευτικής δύναμης στην Κύπρο για τους έξι επόμενους μήνες, επαναλαμβάνει την καταδίκη της μονομερούς τουρκικής ενέργειας στην Αμμόχωστο και ζητεί την ανεμπόδιστη κίνηση της δύναμης (UNFICYP) στην περίκλειστη περιοχή. Η πρώτη αντίδραση στο ψήφισμα εκδηλώθηκε από τη διοίκηση Τατάρ, που το χαρακτήρισε ανυπόστατο.

Στη συνέχεια του ΥΠΕΞ της Τουρκίας, πέρα από «ανυπόστατο και ανάξιο λόγου», χαρακτήρισε το ψήφισμα αντίθετο προς τους κανόνες και τις αρχές του ΟΗΕ, προσθέτοντας ότι «αναμένουμε από τον ΟΗΕ να διορθώσει αυτήν την κατάσταση και να συνάψει συμφωνία με τις τουρκοκυπριακές αρχές το συντομότερο, έτσι ώστε να μην αμφισβητηθεί η παρουσία της UNFICYP στην επικράτεια της “ΤΔΒΚ”».

Ο γ.γ. του ΟΗΕ, Α. Γκουτέρες, έχει βολιδοσκοπήσει τον πρόεδρο της Κυπριακής Δημοκρατίας Ν. Αναστασιάδη και τον Τουρκοκύπριο ηγέτη Ε. Τατάρ για νέο γύρο επαφών τον Σεπτέμβριο, με στόχο την επανεκκίνηση των συνομιλιών. Η Λευκωσία έχει απαντήσει θετικά με υπόμνημα προτάσεων για ΜΟΕ, όμως από την τουρκοκυπριακή πλευρά τα μηνύματα είναι αρνητικά. Πέρα από την επιμονή στο άνοιγμα της Αμμοχώστου, ο Ε. Τατάρ με δηλώσεις τόνισε ότι, εάν δεν πάρει κυριαρχική αναγνώριση από τον ΟΗΕ, θα αναγνωριστεί από φιλικές χώρες. Ανέφερε ακόμη ότι είναι σε συζητήσεις με τη Βρετανία για απευθείας αεροπορική σύνδεση, ισχυρισμός που, αν επιβεβαιωθεί, εκθέτει το Λονδίνο.

Τον προβληματισμό της Αθήνας για την απαξιωτική συμπεριφορά της Αγκυρας προς τη διεθνή κοινότητα εντείνει και η επιθετική ρητορική της έναντι της Ε.Ε., τη στιγμή μάλιστα που έχει γίνει γνωστό από τη δήλωση Μπορέλ ότι στο Συμβούλιο Εξωτερικών, στις αρχές Σεπτεμβρίου, θα τεθεί και πάλι θέμα κυρώσεων, εάν έως τότε δεν ανακληθεί το άνοιγμα της Αμμοχώστου. Αθήνα και Λευκωσία συντονίζουν τις επόμενες διπλωματικές κινήσεις τους, παρά το γεγονός ότι το Βερολίνο και οι χώρες που στοιχίζονται με τη γερμανική πολιτική επιμένουν με κάθε τρόπο να μπλοκάρουν τη διαδικασία.

Το επόμενο προγραμματισμένο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο 21-22 Σεπτεμβρίου θα είναι το τελευταίο της Α. Μέρκελ, καθώς στις 26 Σεπτεμβρίου διεξάγονται οι ομοσπονδιακές εκλογές στη Γερμανία. Ωστόσο, θα παραμείνει στη θέση της μέχρι τον σχηματισμό κυβέρνησης, κάτι που δεν αποκλείεται να διαρκέσει μήνες, όπως συνέβη και άλλες φορές, όμως στην προκειμένη περίπτωση η καγκελάριος, λόγω της αποχώρησής της, θα έχει υπηρεσιακό ρόλο και η Ε.Ε. μπορεί να βρεθεί σε πλήρη αδυναμία λήψης αποφάσεων.

Η Αθήνα αξιολογεί όλα τα ενδεχόμενα και σε συνεργασία με τη Λευκωσία κινείται προκειμένου να δοθεί από την Ε.Ε., μέσα στον Σεπτέμβριο, ένα ισχυρό μήνυμα προς την Αγκυρα, με την έγκριση πρόσθετου καταλόγου μέτρων, στο πλαίσιο των αποφάσεων που είχαν ληφθεί στα Ευρωπαϊκά Συμβούλια από τον περασμένο Οκτώβριο μέχρι και τον Μάρτιο. Δεδομένου ότι το άνοιγμα της Αμμοχώστου που έχουν ανακοινώσει επισήμως Ερντογάν και Τατάρ παράγει ήδη αποτελέσματα, για την κυβέρνηση Αναστασιάδη είναι μονόδρομος να ζητήσει αναστολή της τελωνειακής ένωσης και περιοριστικά μέτρα κατά προσώπων (νομικών και φυσικών), ενώ παράλληλα εξετάζεται η δυνατότητα μονομερούς ακύρωσης των ταξιδιωτικών εγγράφων της Κυπριακής Δημοκρατίας σε Τουρκοκύπριους αξιωματούχους.

Παράλληλα με το νέο διπλωματικό μαραθώνιο στην Ε.Ε., η Αθήνα εντείνει τις προσπάθειες για την ενίσχυση των περιφερειακών σχημάτων συνεργασίας σε Ανατολική Μεσόγειο και Μέση Ανατολή. Σε συνάντηση του Ν. Δένδια με την αντιπρόεδρο της κυβέρνησης του Λιβάνου και υπουργό Εξωτερικών και Αμυνας, Ζ. Ακάρ, συζητήθηκαν οι εξελίξεις στην περιοχή και η ενίσχυση των διμερών σχέσεων. Ο υπουργός αναφέρθηκε και στην τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Τούρκο ομόλογό του Μ. Τσαβούσογλου για τις πυρκαγιές στην Αττάλεια και τόνισε ότι έπειτα από συνεννόηση με τον Κ. Μητσοτάκη διαβίβασε την ετοιμότητα της Ελλάδας να βοηθήσει με όποιον τρόπο μπορεί.

Αναμένοντας και τις επόμενες ενέργειες της Τουρκίας στα ελληνοτουρκικά, η Αθήνα σπεύδει να διαμηνύσει προς κάθε κατεύθυνση ότι δεν πρόκειται να ανταποκριθεί στις καινοφανείς αξιώσεις της Αγκυρας για αποστρατιωτικοποίηση των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου και συζήτηση για το καθεστώς τους. Οι συνεχείς αναφορές του Ν. Δένδια στο γεγονός ότι η Τουρκία είναι η μόνη χώρα που δεν αναγνωρίζει το διεθνές δίκαιο της θάλασσας (UNCLOS) δίνει το στίγμα των θέσεων της Ελλάδας στον επόμενο γύρο των διερευνητικών επαφών και πολιτικών διαβουλεύσεων, οψέποτε οριστεί από το τουρκικό ΥΠΕΞ, αλλά και στο πεδίο της πολιτικής αντιπαράθεσης με την τουρκική ηγεσία.

Η κύρωση της διεθνούς σύμβασης από την Τουρκία, καθώς και η ανάκληση του casus belli, θέματα που περιλαμβάνονται στο ευρωπαϊκό κεκτημένο, επισημαίνονται ως βασικές προϋποθέσεις για τη διευθέτηση υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ.

Μπάμπης Αγρολάμπος

efsyn.gr