Εγκλημα και τιμωρία...

Ο δημόσιος διάλογος σε σχέση με την αυστηροποίηση των ποινών και τη μεγαλύτερη διάρκεια παραμονής στη φυλακή των αμετακλήτως καταδικασθέντων είναι βέβαιο ότι θα αποκτήσει εξαιρετικό ενδιαφέρον το επόμενο διάστημα. Ο προβληματισμός δεν... εξαντλείται στους νομικούς κύκλους , αλλά διαχέεται στους κόλπους της κοινωνίας, αντανακλώντας ανησυχίες και διαφορετικές σταθμίσεις σε σχέση με τη λειτουργία , τις στοχεύσεις και την αποτελεσματικότητα της ποινικής μεταχείρισης στη χώρα μας.

Η ισχύουσα στο ποινικό μας σύστημα πρόβλεψη για υφ όρον απόλυση του καταδικασθέντος, δεν αποτελεί ελληνική πατέντα. Είναι διεθνής θεσμός που ισχύει σε πολλές χώρες της ΕΕ, όπως η Γαλλία, η Γερμανία, η Μεγάλη Βρετανία. Δεν ισχύει όμως παντού. Για παράδειγμα οι κρατούμενοι στην Ολλανδία δεν μπορούν να αποφυλακιστούν παρά μόνο να ζητήσουν να τους απονεμηθεί χάρη. Το ίδιο και στην Ουγγαρία όπου χάρη μπορεί να απονεμηθεί μετά από σαράντα χρόνια κάθειρξη, ενώ στην Πολωνία ο καταδικασμένος πρέπει να εκτίσει τουλάχιστον εικοσιπέντε έτη φυλάκισης. Τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά στις ΗΠΑ, όπου σε ορισμένες πολιτείες εφαρμόζεται ακόμη η θανατική ποινή.

Πρόσφατα το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου με απόφασή του κατά της Ουγγαρίας έκρινε ότι τα ισόβια δεν πρέπει να εκτελούνται θεωρώντας ότι η ολοκληρωτική έκτιση της κάθειρξης, χωρίς να προβλέπεται δυνατότητα μελλοντικής αποφυλάκισης με όρους συνιστά εξευτελιστική μεταχείριση του καταδικασθέντος. Η απόφαση αυτή ήρθε να προστεθεί στην πάγια νομολογία του ΕΔΔΑ που συναρτά την ύπαρξη ελπίδας αποφυλάκισης με τον σωφρονισμό και την ηθική βελτίωση του καταδικασμένου.

Η υφ όρον απόλυση είναι ένας θεσμός που εμπεριέχει το φιλελεύθερο και προοδευτικό πνεύμα του Ευρωπαϊκού νομικού πολιτισμού. Συμπυκνώνει την ευκαιρία που ένα κράτος δικαίου επιφυλάσσει ακόμη και για εκείνους που παρέβησαν τους κανόνες του, επειδή η δημοκρατία δεν εκδικείται , αλλά σωφρονίζει. Η έκτασή της όμως και οι προϋποθέσεις της αντίστοιχα, οφείλουν να λειτουργούν ως ασφαλιστικές δικλείδες που θωρακίζουν την κοινωνία έναντι του εγκλήματος και υπηρετούν το συλλογικό περί δικαίου αίσθημα.

Στην Ελλάδα στη μέγιστη ποινή της ισόβιας κάθειρξης ο καταδικασμένος μπορεί να απολυθεί μετά από δεκαέξι χρόνια έκτιση ποινής. Ανάλογα λειτουργεί ο θεσμός και σε ελαφρύτερες ποινές.

Η πραγματικότητα αυτή δεν είναι χωρίς επιπτώσεις . Η εγκληματικότητα ανατροφοδοτείται από την ατιμωρησία Το μήνυμα που εκπέμπεται λειτουργεί διαβρωτικά στις κοινωνίες και ξυπνά ένστικτα επικίνδυνα. Η παρερμηνεία είναι δεδομένη, καθώς αυτή η ήπια ποινική μεταχείριση μεταφράζεται ως ανοχή απέναντι στο έγκλημα και παραπέμπει σε κράτος ξέφραγο αμπέλι. Την ίδια στιγμή η σκέψη των αδικαίωτων θυμάτων τροφοδοτεί τα πιο πρωτόγονα αντανακλαστικά, νομιμοποιώντας στις συνειδήσεις πολλών ακόμη και πρακτικές αυτοδικίας.

Είναι βέβαιο πως αν πραγματοποιηθεί αυτές τις μέρες μια έρευνα στην κοινή γνώμη με θέμα την επιστροφή της θανατικής ποινής , τα ευρήματα θα μας εκπλήξουν δυσάρεστα. Δεν ήταν τυχαίο ότι η χρυσαυγίτικη προπαγάνδα είχε συμπεριλάβει ανάλογες υποσχέσεις επενδύοντας στον κοινωνικό κανιβαλισμό.

Η επικείμενη τροποποίηση του Ποινικού Κώδικα οφείλει να σταθμίσει με σοβαρότητα μια επικίνδυνη πραγματικότητα που έχει διαμορφωθεί στη χώρα μας. Η σκέψη για αύξηση του ορίου της υφ όρον απόλυσης για εγκλήματα για τα οποία έχει επιβληθεί ισόβια κάθειρξη από δεκαέξι σε δεκαοχτώ χρόνια , μαρτυρά υποεκτίμηση του προβλήματος.

Η δημοκρατία και το κράτος δικαίου δεν εκδικούνται. Οφείλουν να διασφαλίζουν το δικαίωμα στην ελπίδα και την επανένταξη του καταδικασμένου με όρους όμως που αντιστοιχούν στην ποινική, κοινωνική και ηθική απαξία των πράξεων για τις οποίες του επιβλήθηκε η ποινή.

Στην αντίθετη περίπτωση ελλοχεύει ο κίνδυνος της εγγραφής στη συλλογική συνείδηση της κοινωνίας μιας συνθήκης διαλυτικής για την συνοχή , την ανάπτυξη και την πρόοδό της ,που δεν είναι άλλη από το έγκλημα χωρίς τιμωρία…

iefimerida.gr