Ο φασισμός του μέλλοντος κρύβεται σε ένα Tesla...

«Μόλις είχα προφέρει αυτές τις λέξεις, όταν γύρισα το αυτοκίνητό μου με τη φρενίτιδα ενός σκύλου που προσπαθεί να δαγκώσει την ουρά του και εκεί, ξαφνικά, δύο ποδηλάτες έρχονταν προς μένα, κουνώντας τις γροθιές τους που ταλαντεύονταν σαν... δύο εξίσου πειστικά αλλά παρόλα αυτά αντιφατικά επιχειρήματα. Το ηλίθιο δίλημμα τους εμπόδισε το δρόμο μου – Γαμώτο! Ωχ! … σταμάτησα απότομα και με απέχθεια κύλησα σε μια τάφρο με τους τροχούς μου στον αέρα …».

Το παραπάνω απόσπασμα βρίσκεται στο Μανιφέστο του Φουτουρισμού του ποιητή Φιλίπο Τομάζο Μαρινέττι. Δημοσιεύτηκε πρώτη φορά στην εφημερίδα Le Figaro το Φεβρουάριο του 1909. Εξιστορεί με έναν εκκεντρικό τρόπο τη συνάντησή του με δύο ποδηλάτες την ώρα που οδηγούσε με ιλιγγιώδη ταχύτητα το καινούργιο του Fiat και τη μανούβρα που έκανε για να τους αποφύγει καταλήγοντας σε ένα χαντάκι. Η σύγκρουση αποτελεί ένα σύμβολο γι’ αυτόν. Το παλιό (τα ποδήλατα) πρέπει να δώσει τη θέση του στο καινούριο (το Fiat). Επιχειρώντας να αποδώσει αλληγορικά το συμβάν συνέγραψε μαζί με μια μερίδα Ιταλών καλλιτεχνών τις 11 διακηρύξεις που θα αποτελέσουν το δόγμα του Φουτουρισμού. 

 

Μετά από την αλληγορία του, ο Μαρινέττι επιλέγει να κατασκευάσει εννοιολογικά το κίνημά του απαριθμώντας όλες τις αρχές του. «Ταχύτητα», «Κίνδυνος», «Ενέργεια», «Φόβος», «Επιθετικότητα» και «Δράση». Η ένατη ρήτρα του είναι πιθανώς η πιο αμφιλεγόμενη και η πλέον ξεκάθαρα φασιστική: «Θα δοξάσουμε τον πόλεμο –τη μόνη υγιεινή του κόσμου– τον μιλιταρισμό, τον πατριωτισμό, την καταστροφική χειρονομία των φορέων της ελευθερίας, [και] τις όμορφες ιδέες για τις οποίες αξίζει να πεθάνουμε».

Διάφοροι κριτικοί ισχυρίζονται ότι το πραγματικό νόημα του «πολέμου» στο μανιφέστο του Μαρινέττι είναι η πολιτιστική επανάσταση, όπως αποδεικνύεται από την επιδίωξή του να «καταστρέψει τα μουσεία, τις βιβλιοθήκες, [και] τις ακαδημίες κάθε είδους», παρά κάποιον εχθρό ή μια κυβέρνηση. Ωστόσο, αυτό έρχεται σε σύγκρουση με το γεγονός ότι ο Μαρινέττι και άλλοι Φουτουριστές εντάχθηκαν στη μοναδική στρατιωτική εθελοντική ομάδα στην Ιταλία. Ο ζωγράφος Ουμπέρτο Μποτσιόνι μάλιστα πέθανε σε μια εκπαίδευση του τάγματος. Ανεξάρτητα από το αν οι Φουτουριστές ανέμεναν πλήρως τα αποτελέσματα των μεταγενέστερων πολέμων, ο ιμπεριαλιστικός αλυτρωτισμός που προήγαγαν συμπίπτει αρκετά με αυτόν των φασιστών.  

 

Οι Φουτουριστές επιδίωκαν την υποκατάσταση της τέχνης σε μια νέα επαναστατική πράξη. Ο Μαρινέττι είχε καταλάβει από νωρίς ότι η συγγραφή βιβλίων και μανιφέστων δεν ήταν αρκετή για να συγκεντρώσει ένα αρκετά ευρύ κοινό. Έτσι διοργάνωνε τις Serenata Futurista, βραδιές που συνδύαζαν την τέχνη, τις διαλέξεις, τις ποιητικές ερμηνείες και το θέατρο. Με την ιδιότητα του στρατιώτη μάλιστα μπορούσε να ταξιδεύει όλη την Ιταλία προπαγανδίζοντας το δόγμα του. Κατάφερε έτσι να διαποτίσει τον λαό με ένα πρωτοφασιστικό συναίσθημα, κάνοντάς τους πιο πρόθυμους να δεχτούν και μάλιστα να στηρίξουν τον Μουσολίνι κατά την άνοδό του στην εξουσία. 

Το 1918, ο Μαρινέττι βοήθησε στη δημιουργία του Φουτουριστικού Πολιτικού Κόμματος. Το κόμμα θα σχηματίσει συνασπισμό με τους Φασιστές τον επόμενο χρόνο για να σχηματιστεί το Φασιστικό Κόμμα. Ο Μαρινέττι θα εκλεγεί στην Κεντρική Επιτροπή. Όταν η Ιταλία θα δηλώσει ουδετερότητα στις αρχές του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Μαρινέττι και ο Μουσολίνι θα συνεργαστούν σε παρεμβατικές επιχειρήσεις. Ο πρώτος θα «ανέβαζε» προκλητικές παραστάσεις σε χώρους όπου ο δεύτερος θα μετέφερε τις ομιλίες του. Το 1920, ο Μαρινέττι θα παραιτηθεί από το φουτουριστικό κόμμα. Είχε αρχίσει η διάσπασή του λόγω της έντασης με τα σοσιαλιστικά μέλη. Αιτία, οι ολοένα και πιο αντισοσιαλιστικές πολιτικές του Μουσολίνι. Τελικά οι σχέσεις τους θα οξυνθούν. Στις βιογραφίες τους, ο Μαρινέττι χαρακτηρίζει τον Μουσολίνι ως «αγαπητό παλιό φίλο από τις πρώτες φασιστικές μάχες» ενώ ο τελευταίος τον αποκαλεί «μεγαλομανή».

Για να διαβάσετε ολόκληρο το κείμενο της Δήμητρας Μπέη, πατήστε ΕΔΩ...