Το εξαήμερο μπλοκάρισμα του καναλιού του Σουέζ από το πλοίο «Ever Given» μας υπενθυμίζει ότι το κανάλι, αν και τρομερά σημαντικό για το παγκόσμιο εμπόριο, είναι και πολύ ευάλωτο.
Από την ολοκλήρωσή του το 1869, συμβολίζει την παγκόσμια διασυνδεσιμότητα. Αλλά... έχει επίσης επιδείξει πώς οι φόβοι, οι αντιπαλότητες και οι συμφορήσεις έχουν απειλήσει να εμποδίσουν αυτήν τη συνδεσιμότητα. Η στενότητά του έχει δημιουργήσει περιοδικούς πανικούς και νευρώσεις στις χώρες που βασίζονται σε αυτό περισσότερο — κάτι που συχνά σήμαινε τη Βρετανία.
Το 1882, η Βρετανία εισέβαλλε και κατέλαβε την Αίγυπτο, λόγω του άγχους της να διασφαλίσει τον αυτοκρατορικό σύνδεσμό της με την Ινδία, που φάνταζε να απειλείται από την Αιγυπτιακή αναταραχή. Τα στρατεύματά της δεν έφυγαν παρά μόνο το 1956, έπειτα από το φιάσκο της κρίσης του Σουέζ εκείνη τη χρονιά.
Αν και το κανάλι έφτασε να έχει τεράστια συμβολική σημασία για τους Βρετανούς, είναι απλοϊκό να το δούμε ως τον μοναδικό κινητήριο μοχλό του Βρετανικού ιμπεριαλισμού. Ήταν μονάχα το τρίτο στάδιο των μεταφορικών διαρρυθμίσεων που σφυρηλατήθηκαν στην Αίγυπτο κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα: για να δημιουργήσουν αποτελεσματική επικοινωνία με την Ινδία, οι Βρετανοί επιχειρηματίες, με τη βοήθεια του κράτους, κατασκεύασαν συνδέσεις μέσω ποταμού και δρόμων μεταξύ της Αλεξάνδρειας και του Σουέζ τη δεκαετία του 1830, κι έπειτα σιδηροδρομική σύνδεση τη δεκαετία του 1850. Από το 1840, αυτοί οι σύνδεσμοι είχαν ατμόπλοια της «P&O» (Peninsular & Oriental Steam Navigation Company) και στις δύο πλευρές τους.
Το 1854, αξία 6,4 εκατομμυρίων λιρών μεταφέρθηκε μέσω της Αιγύπτου, όπως και σχεδόν 4.000 επιβάτες. Το 1851, το Βασιλικό Ναυτικό έστειλε δύο πολεμικά πλοία στην Αλεξάνδρεια για να δώσουν «ηθική στήριξη» στον αντιβασιλέα της Αιγύπτου και στην αποδοχή του για τον σιδηρόδρομο, στον οποίο ήταν αντίθετος ο κατ’ όνομα επικυρίαρχός του, ο σουλτάνος της Οθωμανικής αυτοκρατορίας.
Το 1855, ο Λόρδος Κλάρεντον, ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών, έκανε ξεκάθαρο στον σουλτάνο, τον αντιβασιλέα και τον Γάλλο αυτοκράτορα Ναπολέοντα Γ’, πως αν και η Βρετανία δεν αποζητούσε κάποιο εδαφικό πλεονέκτημα στην Αίγυπτο, εντούτοις επέμενε σε μία «δίοδο, ελεύθερη και άθικτη». Η σημασία της για τη Βρετανία είναι εμφανής από το γεγονός ότι το 1857, 5.000 στρατιώτες στάλθηκαν στην Αίγυπτο για να καταπνίξουν την Ινδική ανταρσία.
Τη δεκαετία του 1850, ακόμα και ο Ναπολέων Γ’ αποδεχόταν την πρωτοκαθεδρία της Βρετανίας στην Αίγυπτο, λόγω των πλοίων της στη Μεσόγειο και την Ερυθρά Θάλασσα. Το ίδιο έκαναν και διαδοχικοί Αιγύπτιοι αντιβασιλείς.
Μολονότι λοιπόν το κανάλι έγινε γρήγορα η σημαντικότερη από τις Αιγυπτιακές μεταφορικές διαρρυθμίσεις, η ύπαρξή του απλά επιβεβαίωνε το ήδη ξεκάθαρο. Όταν η Οθωμανική αυτοκρατορία θα κατέρρεε, η Βρετανία θα σταματούσε την προσπάθεια οποιασδήποτε άλλης δύναμης να ελέγξει την Αίγυπτο.
Ισχύς ή εμπόριο;
Στα τέλη της δεκαετίας του 1850, ο τότε πρωθυπουργός της Βρετανίας Λόρδος Πάλμερστον, αντιτάχθηκε στην κατασκευή του καναλιού. Όχι τόσο επειδή φοβόταν ότι αυτό θα μπορούσε να ελεγχθεί κάποτε από τη Γαλλία (αν και κάποιοι λίγοι φοβόντουσαν ακριβώς αυτό). Αντίθετα πίστευε ότι η ύπαρξη του καναλιού θα δημιουργούσε μια νέα πηγή εντάσεων μεταξύ των Ευρωπαϊκών δυνάμεων και θα έθετε ξανά το ζήτημα της ακεραιότητας της Οθωμανικής αυτοκρατορίας, που η ήττα των Ρώσων στον πόλεμο της Κριμαίας έμοιαζε να είχε τακτοποιήσει.
Για να διαβάσετε ολόκληρο το κείμενο, πατήστε ΕΔΩ...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου