Σε ένα πιεστικό σκηνικό για την Κύπρο ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης προετοιμάζεται για την άτυπη διάσκεψη «5+1» στα τέλη του Απρίλη. Η ανασυγκρότηση του διαπραγματευτικού πλαισίου, όπως το άφησε στο Γκραν Μοντανά το 2017, αποδεικνύεται... εξαιρετικά δύσκολη και οι πιθανότητες να σπάσει το αδιέξοδο πενιχρές. Η πιο κρίσιμη παράμετρος για την ελληνοκυπριακή πλευρά είναι η αποκατάσταση της αξιοπιστίας της ενώπιον του ΟΗΕ και το βάρος των απαντήσεων πέφτει πρώτα στον Ν. Αναστασιάδη να ξεκαθαρίσει τις θέσεις του στην πολιτική ισότητα.
Από την άλλη, η τουρκική διπλωματία νιώθει πολύ άνετα στο Κυπριακό, εκμεταλλεύεται τις αντιφάσεις της Λευκωσίας και πυκνώνει τις διαβουλεύσεις της με τα πιο ισχυρά κέντρα στην Ε.Ε. Ο Ταγίπ Ερντογάν αποκαθιστά τους διαύλους επικοινωνίας με τον Μακρόν και διατηρεί ανοιχτή γραμμή με τη Μέρκελ. Ο ΥΠΕΞ Μ. Τσαβούσογλου επίσης βελτιώνει τις θέσεις και την εικόνα της Τουρκίας στις πλείστες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες για τη «θετική ατζέντα» εν όψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου στις 25 Μαρτίου. Ξανά μέσα σε λίγους μήνες, η Λευκωσία και η Αθήνα θα εκπλαγούν για την ατμόσφαιρα έναντι της Τουρκίας.
«Αρκούντως δημιουργικός…»
Ο Κύπριος πρόεδρος είχε κι αυτός τηλεδιάσκεψη (4/3) με τη Γερμανίδα καγκελάριο Ανγκελα Μέρκελ: «Είχα την ευκαιρία να της επαναλάβω την αποφασιστικότητα μου, έτσι ώστε να είμαι αρκούντως δημιουργικός κατά την παρουσία στην πενταμερή άτυπη διάσκεψη…».
Ρητορικά ο Κύπριος πρόεδρος προβάλλει μια σθεναρή στάση έναντι της Τουρκίας, κάνοντας υποδείξεις και παρακλήσεις προς τη Μέρκελ να διαβιβάσουν μηνύματα προς την Τουρκία για το Βαρώσι, την ΑΟΖ, τις μεταναστευτικές ροές κ.ο.κ. Στην πραγματικότητα το αντίθετο συμβαίνει. Η Μέρκελ παροτρύνει τον Ν. Αναστασιάδη να κάνει κινήσεις ουσίας.
Ο ύπατος εκπρόσωπος Ζοζέπ Μπορέλ επιθυμεί να βγει από την ατζέντα η λογική των κυρώσεων. Το ζητούμενο για αυτούς –όπως εκφράζεται πλέον από μια ισχυρή πλειοψηφία των «27»– είναι να προσφέρουν μεν στήριξη στην προσπάθεια του ΟΗΕ, χωρίς όμως να βραχυκυκλώνονται τα ευρωπαϊκά συμφέροντα και οι συζητήσεις για την Τουρκία. Σε αυτό συμφωνεί και η νέα αμερικανική κυβέρνηση Τζο Μπάιντεν.
Κανείς δεν γνωρίζει τι σκέφτεται ο Κύπριος πρόεδρος και κατά πόσο η Ανγκελα Μέρκελ είναι ικανοποιημένη από τη δέσμευση του συνομιλητή της να είναι «αρκούντως δημιουργικός». Πιο σίγουρο είναι πως οι άνθρωποι που σπεύδουν τώρα να δώσουν χείρα βοηθείας στον Κύπριο πρόεδρο, όπως ο μετριοπαθής και έμπειρος τέως ΥΠΕΞ Ι. Κασουλίδης, αγωνιούν γιατί χρειάζεται μεγάλη προσπάθεια «για να επανέλθουν τα πράγματα στον ορθό δρόμο».
Σε συνέντευξη στο «Φόρουμ Πολιτών» του ΟΠΕΚ (3/3 - WEBTV «Πολίτης»), ο Ι. Κασουλίδης είπε ότι «όλα πρέπει να συμμαζευτούν» ενώπιον του γενικού γραμματέα, ώστε να μετρήσουν αυτά που κατατίθενται στο τραπέζι κι όχι όσα λέχθηκαν (εννοεί και από τον Ν. Αναστασιάδη): «Στο Γκραν Μοντανά ο πρόεδρος κατέθεσε γραπτώς τις θέσεις του που συνιστούν πλήρη αποδοχή της πολιτικής ισότητας και περιλαμβάνουν, πρώτον, αποδοχή της εκ περιτροπής προεδρίας και, δεύτερον, αποδοχή της θετικής τουρκοκυπριακής ψήφου για να σχηματίζεται πλειοψηφία λήψης απόφασης…». Πρόσθεσε δε ότι αυτό πρέπει να κάνει ο Κύπριος πρόεδρος, με την ελπίδα να πιεστεί η τουρκική πλευρά στις προηγούμενες δεσμεύσεις της, λ.χ. στον χάρτη για το εδαφικό που κατέθεσε ο Μ. Ακιντζί.
Συμψηφισμός ευθυνών
Το περιβάλλον γίνεται πιο ασφυκτικό, αντιστρόφως ανάλογο με αυτό που φαίνεται ότι ο ίδιος ο πρόεδρος Ν. Αναστασιάδης και οι έμπιστοι συνεργάτες του υπολόγιζαν ροκανίζοντας τον χρόνο. Πίστεψαν ότι μετά τον παραμερισμό του Μ. Ακιντζί, μια δική τους στροφή θα ήταν αρκετή για να εκθέσουν την τουρκική πλευρά ως αδιάλλακτη τώρα που αξιώνει «κυριαρχική ισότητα» και «δύο κράτη». Αυτό αποδεικνύεται ένας επιπόλαιος υπολογισμός και ήδη έχει διαψευστεί. Ούτε η προβολή της θέσης της Τουρκίας για «κυριαρχική ισότητα», ούτε η πρόδηλη απόκλιση από την Ομοσπονδία του Ερσίν Τατάρ, ούτε οι ενέργειες στο Βαρώσι θεωρούνται από τον ΟΗΕ ικανοί λόγοι για να μετακυλήσει την ευθύνη αποκλειστικά στην τουρκική πλευρά. Πιο πιθανόν στο μυαλό του Αντόνιο Γκουτέρες είναι να συμψηφιστούν η τωρινή στάση της τουρκικής πλευράς με τις σοβαρές ευθύνες του Ν. Αναστασιάδη όλη την προηγούμενη περίοδο.
Ελλειψη αξιοπιστίας
Η έλλειψη αξιοπιστίας είναι το πιο αδύναμο σημείο για τον ηγέτη της ελληνοκυπριακής πλευράς. Ο Αντόνιο Γκουτέρες, απουσία άλλων επιλογών, θα προτιμήσει να συντηρεί τη διαδικασία για να αποφεύγονται εντάσεις, με την ελπίδα ότι θα αλλάξουν οι δυναμικές αλλά και οι πρωταγωνιστές. Παραδόξως, αυτό φαίνεται να προτιμά και η Τουρκία για δικούς της λόγους που σχετίζονται με την πρόοδο της «θετικής ατζέντας». Η επεξεργασία ενός συνολικού πακέτου (κριτήρια, νομοθεσίες, ανθρώπινα δικαιώματα κ.ο.κ.) στο μυαλό των επιτελών του Ερντογάν σχετίζεται με το επόμενο εκλογικό ραντεβού του το 2023. Ισως, κατά βάθος και ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης να αναζητεί και αυτός χρόνο. Να προχωρήσουν οι διερευνητικές επαφές για τις διαφορές στις θαλάσσιες ζώνες, ώστε να εξελιχθούν χρονικά σε μια ενδεχόμενη δεύτερη πρωθυπουργία.
Στο ενδιάμεσο, όμως, η τουρκική διπλωματία πιέζει αφόρητα τον πιο αδύναμο κρίκο –την Κύπρο– εκεί όπου μπορεί να αποδείξει την ισχύ της. Η Αγκυρα απορρίπτει την αντικατάσταση της Συνθήκης Εγγυήσεως, περιλαμβανομένου του μονομερούς δικαιώματος επέμβασης, προτού περάσουν τουλάχιστον 10 χρόνια. Στο Γκραν Μοντανά, η ομάδα Γκουτέρες είχε επεξεργαστεί μια νέα συνθήκη ασφάλειας για άμεση εφαρμογή. Με δημόσια παραδοχή του Ν. Αναστασιάδη «δεν υπήρξε χρόνος να συζητηθεί λόγω της… έντασης που προκλήθηκε στο τραπέζι». Τώρα θα κληθεί να χειριστεί μια πολύπλοκη κατάσταση, για την οποία φέρει σοβαρές ευθύνες.
Διαλυμένο εσωτερικό
Το διχαστικό σκηνικό που παρουσιάζει το εσωτερικό μέτωπο στην Κύπρο δεν έχει προηγούμενο. Η κυβέρνηση Ν. Αναστασιάδη συντηρεί μια εθνικιστική ρητορεία που θέλγει τους μόνιμους συμμάχους της – μια σειρά από μικρά κόμματα.
Αντιθέτως, ο πρόεδρος του ΔΗΣΥ, Αβέρωφ Νεοφύτου, ύστερα από 4 χρόνια σύμπλευσης, επανέρχεται στην «κληριδική» σχολή. Ασκεί έμμεση κριτική για τους χειρισμούς στην εξωτερική πολιτική: «Βρισκόμαστε στο και πέντε του Κυπριακού με κίνδυνο αντί της επανένωσης να χάνουμε και την ΑΟΖ, να χάνουμε και τα Βαρώσια» (11/11/2020). Τώρα ευθυγραμμίζεται με το αντιπολιτευόμενο ΑΚΕΛ: «Τον καλωσορίσω στις διαχρονικές θέσεις του ΑΚΕΛ για τη λύση του Κυπριακού, με βάση τις θέσεις που διατυπώνει τελευταία», είπε (4/3) ο γενικός γραμματέας του ΑΚΕΛ Αντρος Κυπριανού.
«Μας ενώνει ένα κοινό όραμα κι ένας κοινός στόχος: να δούμε την πατρίδα μας επανενωμένη», ανταπάντησε ο Νεοφύτου. Πέρα από τα γενικόλογα, όμως, δεν υπάρχει απάντηση από το Προεδρικό σε γραπτές εισηγήσεις του ΑΚΕΛ για πολύ συγκεκριμένους κρίσιμους χειρισμούς στην άτυπη διάσκεψη. Ούτε είναι βέβαιο πως ο Αβ. Νεοφύτου επηρεάζει τον πυρήνα των σκέψεων του προέδρου. Πιο σίγουρο είναι πως το κυβερνητικό κόμμα ΔΗΣΥ και ο Αβ. Νεοφύτου έχουν μεγάλη ανάγκη εν όψει βουλευτικών τον Μάιο να πείσουν μια αξιοσημείωτη μερίδα υποστηρικτών τους που τηρούν αποχή και αποδοκιμάζουν τις πολιτικές και τους τακτικισμούς Αναστασιάδη.
Κυριάκος Πιερίδης
Το άρθρο αναδημοσιεύεται στην εφημερίδα «Πολίτης» της Κύπρου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου