Για μία win win σχέση...

«Το κλειδί για την πετυχημένη ηγεσία σήμερα είναι η επιρροή, όχι η εξουσία» (Ken Blanchard)

Για πολλά χρόνια στο διεθνή δημόσιο λόγο μάλλον είχε επικρατήσει ένα είδος αναφορών που εστίαζαν στο μονοπώλιο των όψιμων φιλελεύθερων θριαμβολογιών. Στο... σήμερα τα πράγματα μοιάζουν, και είναι..., κάπως διαφορετικά. Διαμορφώνεται στις συνειδήσεις των περισσοτέρων ένα πεδίο προβληματισμού που έχει ως βασικό συστατικό την αντίθεση: αντίθεση ανάμεσα στις φιλελεύθερες δημοκρατίες και στις μη φιλελεύθερες δυνάμεις, ανάμεσα στους θιασώτες του ατλαντισμού και σε αυτούς του ευρασιατισμού, ανάμεσα στις λεγόμενες θαλάσσιες και στις λεγόμενες ηπειρωτικές δυνάμεις. Μέσα σε αυτό το πεδίο οι αναλυτές αναζητούν με μεγάλη αγωνία τα βασικά χαρακτηριστικά γνωρίσματα που (θα) διέπουν τις σχέσεις του συμπλέγματος ΗΠΑ, Κίνας και Ρωσίας.

Οι ΗΠΑ, και πιο συγκεκριμένα η νέα ηγεσία τους υπό τον Τζο Μπάιντεν, οφείλουν να προσδιορίσουν τη θέση τους σε αυτό το πολύ κομβικό ζήτημα. Και κυρίως να διαλέξουν τα μέσα, τα σημεία, και την ένταση της αναπτυσσόμενης στο άμεσο μέλλον δράσης τους. Η πολιτική Τραμπ ήταν συγκεκριμένη, αλλά σε λίγο καιρό θα αποτελεί παρελθόν. Ο Τραμπ, αν θέλουμε να το περιγράψουμε κάπως απλοϊκά και πρόχειρα, «πέταγε διαρκώς το γάντι» στους Κινέζους, ενώ επέδειξε μία πιο διαλλακτική αντιμετώπιση απέναντι στους Ρώσους. Η εν γένει στάση του αμερικανικού κράτους σε αυτά τα ζητήματα έχει μεγάλη σημασία καθώς αφορά στο πρίσμα της λειτουργίας του σε ολόκληρο το σύστημα των (ολοένα και πιο τεταμένων τα τελευταία χρόνια) διεθνών σχέσεων. Το διάχυτο περίπλοκο που εύκολα εντοπίζεται στις εξελίξεις κάνει ακόμα πιο δύσκολο το σχετικό γρίφο και απαιτεί πολύ προσεγμένες κινήσεις από όλες τις πλευρές. Είναι δύσκολο να καταλάβει κάποιος πότε η εκάστοτε συγκυρία ευνοεί την τακτική του «ψόφιου κοριού», πότε την ήπια καταγραφή θέσεων και πότε την επιθετικότητα...

Δεν είναι λίγοι, άλλωστε, αυτοί που πιστεύουν πως οι σύγχρονες διεθνείς σχέσεις προσδιορίζονται από μία άκρως σύνθετη υφή: η σχετικότητα της δυναμικής μπορεί να φέρνει μία χώρα σε θέση ισχύος σε κάποιους τομείς και σε θέση αδυναμίας σε κάποιους άλλους. Αυτό συμβαίνει και με τις τρεις μεγάλες δυνάμεις που μελετάμε στο συγκεκριμένο κείμενο. Αυτόματα, μία τέτοια κατάσταση υποχρεώνει στην υιοθέτηση μίας περισσότερο ανοιχτής σε διάφορες ερμηνείες τακτικής, όπου κάποιοι ελιγμοί μπορεί τη μία στιγμή να είναι ταιριαστοί με την κεντρική ιδέα του γενικού ιδεολογικού στίγματος και κάποιες άλλες στιγμές να είναι ακόμα και κάπως απομακρυσμένοι... 

Η σύγχρονη πολιτική τάξη που ηγεμονεύει στη Λαϊκή Δημοκρατία της Κίνας φαίνεται να πιστεύει πως οι διεθνείς σχέσεις καθορίζονται πάνω από όλα από τη ρευστότητα των καιρών που διανύουμε. Έτσι, προτείνεται μία διαφορετική σύνδεση που τουλάχιστον σε θεωρητικό επίπεδο δίνει έμφαση στη συνεργατικότητα και στην αμοιβαιότητα. Για μία win win σχέση. Ανάμεσα σε ποιους; Μα, ανάμεσα σε εκείνους που έχουν μία παρεμφερή συναντίληψη και επιθυμούν να βρίσκουν λύσεις στα διάφορα προβλήματα πιο πέρα από την παραδοσιακή λογική της επιτηδευμένης όξυνσης των αντιθέσεων. Όμως, η πλούσια εμπειρία του εφαρμοσμένου έχει αποδείξει πως αν μία πλευρά κάνει «καλά τη δουλειά της» σε έναν ή περισσότερους τομείς, τότε αυτόματα δημιουργεί ενόχληση σε μία άλλη και η αντιπαράθεση μοιάζει αναπόφευκτη. Τότε, το μόνο ρεαλιστικό ζητούμενο είναι να προσδιοριστεί το είδος και η ένταση αυτής της αντιπαράθεσης. Άλλο πράγμα, όμως, το «ψάχνομαι» για καβγά και άλλο το δεν φοβάμαι να βρεθώ σε έναν τέτοιο...

Ένα μέλλον δίχως την ανάπτυξη πνεύματος συνεργασίας θα είναι πολλές νάρκες μαζεμένες... Από παλιά διάφοροι Αμερικανοί αξιωματούχοι -με σημαίνοντα ρόλο στην αμερικανική εξωτερική πολιτική και διπλωματία- θέλουν διακαώς να δημιουργήσουν την εντύπωση στην παγκόσμια κοινότητα πως υφίστανται ουσιώδη -όπως οι ίδιοι τα περιγράφουν...- ρήγματα ανάμεσα στην Κίνα και στη Ρωσία. Προς το παρόν, όμως, οι καιροί μοιάζουν να απέχουν παρασάγγας από τις εποχές της ολικής ρήξης του Μάο με τη Σοβιετική Ένωση και της προσέγγισης από την πλευρά της Κίνας των ΗΠΑ. Η σημερινή Ρωσία κινείται -κατά πώς φαίνεται- και αυτή έχοντας ως γνώμονα το δημοκρατικό χαρακτήρα των διακρατικών επαφών. Επαφές που θα στηρίζονται συνειδητά στην ισότιμη σχέση πολιτισμών, ευρύτερων στρατηγικών αντιλήψεων και συμφερόντων. Όσο κινείται και η Κίνα στην επικράτεια μίας κοντινής προσέγγισης, τόσο θα συνεργάζονται μεταξύ τους. Αλλά, και με όσες χώρες ανά την υφήλιο συμμερίζονται μία παρόμοια αντίληψη των πραγμάτων, προωθώντας ένα είδος πλουραλισμού που έχει ανάγκη η ίδια η ανθρωπότητα... 

Κώστας Μαρούντας

efsyn.gr