Η άγνωστη συνάντηση των Βρυξελλών...

Όλο το διπλωματικό παρασκήνιο...

Σταύρος Λυγερός

Την προηγούμενη Παρασκευή πραγματοποιήθηκε στις Βρυξέλλες μία ελληνογαλλική συνάντηση, με αντικείμενο το τι θα αποφασίσει η επικείμενη Σύνοδος Κορυφής. Η γαλλική πλευρά, αν και... έχει ταχθεί υπέρ της λήψης αυστηρών μέτρων κατά της Τουρκίας, δεν άφησε πολλά περιθώρια αισιοδοξίας.

Σύμφωνα με πληροφορίες, η πρώτη αυτή διαπραγμάτευση έγινε ανάμεσα στον Μακρόν και στον πρόεδρο του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Μισέλ. Πολλά, ωστόσο, θα κριθούν από την τελική διαπραγμάτευση ανάμεσα στον Γάλλο πρόεδρο και στη Γερμανίδα καγκελάριο. Όπως χαρακτηριστικά μας είπε κοινοτική πηγή, είναι πια ζήτημα κύρους για τον Μακρόν, αλλά και για τη Γαλλία, να υπάρξει κάποια τιμωρία για την Τουρκία, παρά την επίμονη προσπάθεια της Μέρκελ να την ρίξει στα μαλακά.

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι στην Αθήνα ποντάρουν και στο ρήγμα που υπάρχει στους κόλπους του γερμανικού πολιτικού συστήματος. Οι Χριστιανοκοινωνιστές της Βαυαρίας τηρούν πολύ πιο αυστηρή στάση έναντι του Ερντογάν, όπως και αρκετά στελέχη της Χριστιανοδημοκρατίας. Το ενδογερμανικό ρήγμα αντανακλάται και στα γερμανικά Μίντια, τα οποία είναι πολύ πιο επικριτικά έναντι της Τουρκίας και πιέζουν για την επιβολή αυστηρότερων μέτρων.

Κατά τις ίδιες πληροφορίες, όμως, αντιστέκεται η καγκελαρία με πρώτη τη Μέρκελ. Υποστηρίζει επιμόνως ότι η ΕΕ δεν πρέπει να λάβει αυστηρά μέτρα που θα προκαλέσουν ρήξη στις σχέσεις με την Άγκυρα και θα την ωθήσουν μακριά από τη Δύση. Στο πλαίσιο αυτό προβάλει το επιχείρημα ότι η ΕΕ πρέπει να περιμένει να αναλάβει η κυβέρνηση Μπάιντεν, ώστε να υπάρξει συντονισμός μεταξύ ΗΠΑ και Ευρώπης για κοινή στάση έναντι της Τουρκίας.

Οι "τομεακές κυρώσεις"

Οι λεγόμενες "τομεακές κυρώσεις", που αφορούν κλάδους της τουρκικής οικονομίας και θα μπορούσαν πράγματι να "πονέσουν" τον Ερντογάν, είναι ουσιαστικά εκτός συζήτησης, παρότι η Αθήνα τις ζητάει. Η Ιταλία και η Ισπανία είναι κατηγορηματικά αντίθετες, γεγονός που διευκολύνει την καγκελάριο στο ευρωπαϊκό πλαίσιο. Ο λόγος που Ρώμη και Μαδρίτη τηρούν αυτή τη στάση είναι τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που έχουν στην Τουρκία στο επίπεδο και της πολεμικής βιομηχανίας και των τραπεζών.

Όπως προέκυψε από την προαναφερθείσα συνάντηση των Βρυξελλών, πιθανότατα θα επιβληθούν "περιοριστικά μέτρα" σε πέντε Τούρκους που εμπλέκονται προσωπικά στις έρευνες του Oruc Reis. Με άλλα λόγια, θα επαναληφθεί αυτό που είχε συμβεί με τις τουρκικές παραβιάσεις στην κυπριακή ΑΟΖ και για τις οποίες είχαν επιβληθεί περιοριστικά μέτρα σε δύο πρόσωπα. Περιττό να αναφέρουμε ότι στην Άγκυρα είχαν βάλει τα γέλια με εκείνες τις "κυρώσεις" και θα πράξουν το ίδιο αν οι "κυρώσεις" θα αφορούν ακόμα πέντε Τούρκους.

Η Αθήνα προσπαθεί να συμπεριλάβει στα περιοριστικά μέτρα και την τουρκική κρατική εταιρεία πετρελαίου TPAO, η οποία και έχει την ευθύνη για τις παράνομες έρευνες και γεωτρήσεις. Δεδομένου ότι η ΤΡΑΟ έχει δραστηριότητα και εκτός Τουρκίας, η επιβολή περιοριστικών μέτρων θα είχε πραγματικές αρνητικές επιπτώσεις για την Άγκυρα. Θεωρείται, ωστόσο, πολύ δύσκολο η ελληνική διπλωματία να επιτύχει τον στόχο της. Ας σημειωθεί ότι έχει τεθεί θέμα και επιβολής εμπάργκο στην Τουρκία για εξοπλισμό που χρησιμοποιείται σε σεισμικές έρευνες και σε γεωτρήσεις, αλλά και πάλι το Βερολίνο είναι αρνητικό.

Μηχανισμός παρακολούθησης της Τουρκίας

Σύμφωνα με αξιόπιστες πληροφορίες, η Γαλλία θα επιβάλει και τη θέσπιση ενός μηχανισμού παρακολούθησης της τουρκικής συμπεριφοράς ειδικά σε Συρία, Λιβύη και Ναγκόρνο Καραμπάχ για το επόμενο εξάμηνο ή και εννεάμηνο, με σκοπό να της επιβληθούν πρόσθετα μέτρα εάν συνεχίσει τις επεμβάσεις της. Το Παρίσι, μάλιστα, πιέζει για την εφαρμογή κυρώσεων ειδικά εναντίον εταιρειών αφενός που παραβιάζουν το εμπάργκο για εξοπλισμό που αφορά την κατασκευή τουρκικών drones, αφετέρου που εμπλέκονται στη μεταφορά τζιχαντιστών και όπλων στη Λιβύη.

Όπως είναι γνωστό, στη σύνοδο του περασμένου Αυγούστου, ο αρμόδιος για την εξωτερική πολιτική της ΕΕ (Ισπανός) Μπορέλ είχε προτείνει προφορικά μία λίστα με ενδεχόμενα περιοριστικά μέτρα και κυρώσεις κατά της Τουρκίας. Στη Σύνοδο Κορυφής του Οκτωβρίου αποφασίσθηκε στην Άγκυρα να τεθεί το δίλημμα ή να εγκαταλείψει την επιθετική πολιτική της και να ανταμειφθεί με "θετική ατζέντα", ή σε αντίθετη περίπτωση να βρεθεί αντιμέτωπη με "αρνητική ατζέντα".

Σήμερα, περισσότερο ή λιγότερο, όλοι συμφωνούν ότι ο Ερντογάν δεν ανταποκρίθηκε κι ότι το μετριοπαθές διπλωματικό προσωπείο που υιοθέτησε τις τελευταίες ημέρες είναι παραπλανητικό. Υπάρχει, ωστόσο, ένας διχασμός στους κόλπους της ΕΕ για το περιεχόμενο της "αρνητικής ατζέντας". Το πιθανότερο είναι να ζητηθεί από τον Μπορέλ να καταρτίσει μία λίστα με τα περιοριστικά μέτρα που μπορεί η ΕΕ να επιβάλει στην Τουρκία. Αυτή η λίστα στη συνέχεια θα πρέπει να εξεταστεί από την Κομισιόν για το ποιες επιπτώσεις μπορεί να έχει για κράτη-μέλη και στη συνέχεια να τεθεί προς έγκριση.

Θα πάρει μήνες

Είναι προφανές ότι αυτή η διαδικασία θα πάρει μήνες. Ας σημειωθεί ότι ορισμένα κράτη-μέλη, όπως π.χ. η Ιταλία είναι αντίθετη και να δοθεί η εντολή στον Μπορέλ να καταρτίσει τέτοια λίστα. Είναι τέτοιος ο διχασμός στην ΕΕ, που είναι ενδεικτικό πως η Γαλλία εκφράζει σκεπτικισμό για την κατάρτιση λίστας, αλλά για διαφορετικούς λόγους.

Επειδή βλέπει πως δεν υπάρχει κλίμα επιβολής αυστηρών κυρώσεων, φοβάται ότι η κατάρτιση μίας λίστας μπορεί να μετατραπεί σε μπούμεραγκ. Ενώ θα περιλαμβάνει και αυστηρές κυρώσεις, στην πράξη θα καταλήξει σε μάλλον ανώδυνα περιοριστικά μέτρα, με αποτέλεσμα να αποθρασύνει τον Ερντογάν. Κι αυτό, επειδή στην πράξη θα τον πείσει ότι παρά τις ευρωπαϊκές ρητορείες, δεν έχει να φοβάται σοβαρές κυρώσεις από την ΕΕ.

Περιττό να σημειώσουμε ότι το ελληνικό αίτημα για εμπάργκο όπλων στην Τουρκία προσκρούει στην κατηγορηματική άρνηση κρατών, όπως η Γερμανία, η Ιταλία και η Ισπανία. Υπενθυμίζω πως δεν θα είναι η πρώτη φορά που η ΕΕ επιβάλει εμπάργκο όπλων. Το έχει πράξει για το Ιράν και μάλιστα, στο πλαίσιο των κυρώσεων, είχε απαγορευθεί σε ευρωπαϊκές τράπεζες να χρηματοδοτούν εταιρείες, οι οποίες εμπλέκονταν ευθέως ή εμμέσως με την προμήθεια προϊόντων στο Ιράν.

Η Σύνοδος Κορυφής και ο συσχετισμός δυνάμεων

Όπως είναι γνωστό, για την επιβολή κυρώσεων απαιτείται ομοφωνία στην ΕΕ. Η σημερινή εικόνα όσον αφορά στην Τουρκία δείχνει διχασμό. Ο Δένδιας έχει προσωπικά αποδυθεί σε έναν αγώνα δρόμου, ο οποίος μπορεί να μην έχει κάμψει τις αρνήσεις, αλλά έχει οπωσδήποτε φέρει αποτελέσματα. Παραλλήλως, λειτουργεί και η διευθύντρια του διπλωματικού γραφείου του πρωθυπουργού πρέσβειρα Σουρανή.

Η εικόνα που υπάρχει αυτή τη στιγμή είναι ότι τα περισσότερα κράτη-μέλη (περισσότερο ή λιγότερο) συμφωνούν ότι πρέπει να επιβληθούν ουσιαστικά περιοριστικά μέτρα στην Τουρκία (Ελλάδα, Κύπρος, Γαλλία, Αυστρία, Ιρλανδία, Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Ολλανδία, Σλοβακία, Σλοβενία, Εσθονία, Λιθουανία και Λεττονία). Είναι και αρκετά τα κράτη, όμως, που προσπαθούν να ρίξουν την Τουρκία στα μαλακά, παρότι αναγνωρίζουν ότι το έχει παρακάνει (Γερμανία, Ισπανία, Ιταλία, Πορτογαλία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Βουλγαρία και Μάλτα). Τέλος είναι και κάποια κράτη-μέλη, τα οποία δεν έχουν θέση και μάλλον θα ακολουθήσουν το ρεύμα (Πολωνία, Κροατία, Σουηδία, Ρουμανία και Τσεχία).

Στο σημείο αυτό αξίζει να σημειωθεί ότι η ημερήσια διάταξη της επικείμενης Συνόδου Κορυφής είναι βεβαρυμένη, οι ευρωτουρκικές σχέσεις είναι ένα από τα θέματα κι όχι από τα αρχικά. Εάν, λοιπόν, προκύψει εμπλοκή στο ζήτημα του πολυετούς προϋπολογισμού και του Ταμείου Ανάκαμψης, λόγω του ουγγρικού και του πολωνικού βέτο, υπάρχει το ενδεχόμενο να μην εξαντληθεί ο χρόνος και οι ευρωτουρκικές σχέσεις να μετατεθούν γι' αυτόν τον λόγο στην επόμενη Σύνοδο Κορυφής. Θα ήταν και ένας εύσχημος τρόπος για να αποφευχθεί η ενδοευρωπαϊκή σύγκρουση...

slpress.gr