Οι πολίτες δείχνουν τον δρόμο...

Ρένα Δούρου

«Το να είναι κανείς οικολόγος αφορά τους πλούσιους;», «Η κλιματική απορρύθμιση μας αναγκάζει να αλλάξουμε κοινωνία;», «Συμβαδίζει ο καπιταλισμός με την οικολογία;», «Η κρίση της Covid-19 και η οικολογική κρίση είναι οι... δύο όψεις του ίδιου προβλήματος;». Αυτές είναι μερικές από τις 133 ερωτήσεις του ερωτηματολογίου στο οποίο ανταποκρίθηκαν 400.000 άτομα δίνοντας 40 εκατομμύρια απαντήσεις σε 8 γλώσσες. 

Μια διεθνής έρευνα, από τον Μάιο έως τον Νοέμβριο, με τον τίτλο «Ήρθε η ώρα», της γαλλογερμανικής τηλεόρασης ARTE σε συνεργασία με τη δημόσια ιαπωνική τηλεόραση NHK, για τη μετα-Covid-19 περίοδο, με άξονες ζητήματα δημοκρατίας, κοινωνίας, κλίματος στην Ευρώπη και την Ασία. Στόχος, η καταγραφή των απόψεων των πολιτών «σε μια εποχή που ο κόσμος έχει καταλάβει πόσο επείγον είναι το οικολογικό ζήτημα και οι δραστικές επιλογές που επιβάλλονται» σημειώνει το ARTE.

Ειδική έμφαση δόθηκε στις απαντήσεις της ηλικιακής ομάδας 16 έως 34 ετών. «Με τις πορείες για το κλίμα και το φαινόμενο Γκρέτα Τούνμπεργκ, η νεολαία έβαλε την κλιματική απορρύθμιση στην ατζέντα. Αυτή κληρονομεί τον κόσμο που της παραδίδουμε. Το μήνυμά της διαπερνά όλους τους τομείς.  Έχει έρθει η ώρα να το ακούσουμε» υπογραμμίζει ένας από τους παραγωγούς του πρωτότυπου εγχειρήματος, ο Κριστοφ Νικ.

Η Γκάλα Καμπάτζ, κοινωνιολόγος της ομάδας Quantité Critique που επεξεργάστηκε τα αποτελέσματα της έρευνας, παρατήρησε ότι «αναδείχθηκαν τρεις ομάδες»: οι οικολόγοι (58% των απαντήσεων) που κινητοποιούνται, στηρίζουν τις απεργίες που σχετίζονται με το κλίμα και έχουν αντικαπιταλιστικές θέσεις, οι περιβαλλοντιστές (38%), που συμφωνούν με την πρώτη ομάδα, αλλά θεωρούν ότι υπάρχει χρόνος για τη μετάβαση, ενώ διαφοροποιούνται στα οικονομικά ζητήματα, και, τέλος, εκείνοι της ομάδας που δεν πιστεύουν στην οικολογική κρίση (4%)». Σε πολιτικό επίπεδο, η πλειονότητα εκείνων που εντάσσονται στην ομάδα των «οικολόγων», τοποθετούνται στα αριστερά, ενώ εκείνοι που αρνούνται την κλιματική κρίση βρίσκονται στα δεξιά του πολιτικού φάσματος.

Έτσι στο ερώτημα «αν η οικολογία είναι συμβατή με τον καπιταλισμό» το 69% όλων των φύλων και όλων των ηλικιών απαντά αρνητικά. Το 79% υποστηρίζει ότι το εμπόριο επιταχύνει την οικολογική κρίση. Συντριπτικό (93%) είναι επίσης το ποσοστό υπέρ της αλλαγής κοινωνίας λόγω κλιματικής απορρύθμισης, ενώ το 82% πιστεύει στα ριζοσπαστικά μέτρα για τη διάσωση του κλίματος. Το 68% υποστηρίζει την προοδευτική κατάργηση των ορυκτών καυσίμων και το 80% πιστεύει ότι πρέπει να αλλάξουν και το σύστημα, και ο τρόπος ζωής του. Το 69% θεωρεί ότι η πανδημία και η οικολογική κρίση είναι οι δύο όψεις του ίδιου προβλήματος, ενώ το 46% θεωρεί ότι ο ιός δεν έφερε ούτε περισσότερη αλληλεγγύη, ούτε περισσότερες διαιρέσεις. Περιβάλλον (77%), εκπαίδευση (51%), υγεία (33%), δουλειά (20%) είναι αυτά που απασχολούν περισσότερο για τη μετά την κρίση περίοδο.

Ορισμένα ευρήματα φαίνεται να ανατρέπουν κάποιες βεβαιότητες.  Όπως για παράδειγμα την άποψη ότι «η οικολογία είναι για τους πλούσιους»: εργάτες και υπάλληλοι σε ποσοστό 65% θεωρούν ότι σήμερα το οικολογικό ζήτημα επείγει. Φαίνεται επίσης ότι η οικολογική ευαισθητοποίηση δεν είναι τόσο θέμα ηλικίας όσο... φύλου: οι γυναίκες (55%) είναι πιο ευαισθητοποιημένες στα περιβαλλοντικά θέματα από τους άνδρες. Ξεχωρίζει επίσης και το εύρημα σύμφωνα με το οποίο το 80% δήλωσε έτοιμο για ανυπακοή στους νόμους για την προστασία του περιβάλλοντος.

Μια πολύ χρήσιμη έρευνα, που μοιάζει να συνδέει την ευρωπαϊκή πράσινη συμφωνία με το «πράσινο new deal» της άλλης πλευράς του Ατλαντικού, με βασικά ζητούμενα την περιβαλλοντική δικαιοσύνη και τη συμμετοχική δημοκρατία. Με απλά λόγια: οι πολίτες δείχνουν τον δρόμο...