Το ημερολόγιο έγραφε 7 Σεπτεμβρίου 1854 όταν σε άλλο ένα ξέσπασμα χολέρας στο Λονδίνο, ένας γιατρός πλησίασε τους φρουρούς της ενορίας του St James στο Σόχο ζητώντας τους την άδεια να αφαιρέσει το χερούλι μιας δημόσιας αντλίας νερού.
Ο γιατρός δεν ήταν τυχαίος. Ήταν ο... πιονέρος της σύγχρονης επιδημιολογίας Τζον Σνόου και σαν άλλος Σέρλοκ Χολμς είχε βαλθεί να ανακαλύψει την πηγή της λοιμώδους νόσου.
Ο δρ Σνόου είχε παρατηρήσει ότι πολλά κρούσματα της χολέρας είχαν αντλήσει νερό από την ίδια κάνουλα και υπέθεσε πως το μολυσμένο νερό ήταν ίσως η πηγή της επιδημίας.
Ο γιατρός κατάφερε να εντοπίσει την πηγή εξάπλωσης της χολέρας στο Λονδίνο. Παρά το γεγονός ότι θα περνούσαν άλλα 30 χρόνια για να γίνει αποδεκτή επιστημονικά η θεωρία του μικροβίου που προκαλεί τη μολυσματική νόσο, ο Σνόου κατάφερε εκείνη τη μέρα να τελειώσει ουσιαστικά την υπόθεση χολέρα. Την επιδημική της φύση, τουλάχιστον.
Πώς τελειώνει όμως πραγματικά μια πανδημία; Μια ερώτηση που μας απασχολεί πολύ πλέον, λαχταρώντας να δούμε κι εμείς το τέλος του κορονοϊού μια ώρα αρχύτερα…
Οι δύο θεωρίες
Οι ιστορικοί της επιστήμης μάς λένε πως μια μολυσματική επιδημία μπορεί να λήξει με περισσότερους τρόπους από έναν. Το επίμονο ερώτημα εδώ είναι για ποιον τελειώνει η πανδημία, αλλά και ποιος τελικά το αποφασίζει αυτό.
Η ιστορία της επιδημιολογίας έχει δείξει πως οι πανδημίες έχουν συνήθως δύο ειδών φινάλε: το ιατρικό, όταν τα κρούσματα και οι θάνατοι εκμηδενίζονται, και το κοινωνικό, όταν ο φόβος μπροστά στην αρρώστια φθίνει καθοριστικά.
«Όταν ο κόσμος ρωτά ‘‘πότε θα τελειώσει αυτό;’’, ρωτούν συνήθως για το κοινωνικό τέλος», επιβεβαιώνει χαρακτηριστικά ο δρ Jeremy Greene, ιστορικός της ιατρικής στο Johns Hopkins.
Με άλλα λόγια, μια πανδημία μπορεί να τελειώσει όχι γιατί εξαφανίστηκε η ασθένεια, αλλά γιατί ο κόσμος κουράστηκε από τον πανικό και έμαθε να ζει μαζί της.
Το ίδιο μας λέει και ο ακαδημαϊκός ιστορικός του Χάρβαρντ, Allan Brandt, συζητώντας προσφάτως για την τωρινή πανδημία της Covid-19: «Όπως έχουμε δει στη συζήτηση για το άνοιγμα της οικονομίας, πολλές ερωτήσεις για το λεγόμενο τέλος καθορίζονται όχι από ιατρικά δεδομένα και δεδομένα δημόσιας υγείας, αλλά από κοινωνικοπολιτικές διαδικασίες».
Το τέλος μιας πανδημίας είναι μάλλον υποκειμενικό. Πολύ υποκειμενικός παράγοντας. Οι ιστορικοί ανιχνεύουν διαρκώς κοινωνικά τέλη σε πανδημίες. Τέλη που έρχονται πριν το ιατρικό τέλος. Ή ακόμα και χωρίς αυτό.
Για να διαβάσετε ολόκληρο το κείμενο, πατήστε ΕΔΩ...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου