Ο ελεύθερος χρόνος παύει να έχει μαζικά χαρακτηριστικά και εξατομικεύεται, ενώ ταυτόχρονα ο χώρος περιορίζεται στο σπίτι. Μία από τις κυρίαρχες τάσεις που μεταμορφώνει την καθημερινότητα σε παγκόσμιο επίπεδο την εποχή της πανδημίας είναι η... τηλεργασία. Η πανδημία αποτέλεσε ένα σοκ μεταμόρφωσης και επιτάχυνσης των όρων εργασίας, των εργασιακών σχέσεων ακόμη και των εργασιακών μορφών. Μπορούμε να μιλήσουμε με βεβαιότητα για το γεγονός πως σε χώρες με απολύτως απορρυθμισμένες τις εργασιακές σχέσεις μια τέτοια αλλαγή είναι προφανώς εις βάρος των εργαζομένων.
Το επιπλέον κέρδος των εργοδοτών και η περαιτέρω μείωση των όλο και πιο συρρικνωμένων εργασιακών δικαιωμάτων είναι τα στοιχεία αυτά που θα καθορίσουν τους όρους και την έκταση της νέας αυτής μορφής εργασίας στα χρόνια που έρχονται με μοχλό πίεσης τη μεγέθυνση της ανεργίας. Οι επιπτώσεις της τηλεργασίας βέβαια ξεπερνούν κατά πολύ τους όρους εργασίας καθαυτούς.
Οι αλλαγές αυτές επηρεάζουν ταυτόχρονα μια σειρά από άλλους τομείς. Από την ψυχολογία και τις προσωπικές σχέσεις μέχρι και την ίδια την μορφή της πόλης.
Ηδη οι πόλεις μετασχηματίζονται. Κάποιες προσωρινά, κάποιες με ορίζοντα ετών. Πολλές εταιρείες κατά μήκος του δυτικού κόσμου έκλεισαν ή συρρίκνωσαν τα γραφεία τους προτιμώντας την εργασία ως πιο ασφαλή αλλά ταυτόχρονα και πιο κερδοφόρα μέθοδο λόγω της πανδημίας.
Οι κοινωνίες που βασίζονται κυρίως στην παροχή υπηρεσιών (και κυρίως εξειδικευμένων μορφών τους) ανακάλυψαν πως μπορούν να μεταμορφώνονται χωροταξικά ανάλογα με τη συγκυρία. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να μην υπάρχει η ανάγκη της γειτνίασης με το γραφείο άρα και της ενοικίασης διαμερίσματος στις ακριβές περιοχές του κέντρου.
Σε πόλεις όπως το Σαν Φρανσίσκο ή τη Νέα Υόρκη η λύση των προαστίων ή ακόμη και των κοντινών πόλεων ή επαρχιών γίνεται ολοένα και πιο δημοφιλής. Τα ενοίκια αλλάζουν και οι γειτονιές αναπροσαρμόζονται. Τα όρια της πόλης ρευστοποιούνται.
Αλλά ακόμα και όσοι παραμένουν στις πόλεις επαναπροσδιορίζουν τη σχέση τους με αυτή μέσω της τηλεργασίας. Το ωράριο καταργείται και στη θέση του μπαίνει η παροχή έργου σε μια συγκεκριμένη ημερομηνία. Δεν υπάρχει πλέον χρόνος εργασίας αλλά μια συνθήκη μόνιμης παραγωγικής εγρήγορσης που διαπερνά το σύνολο της μέρας. Ο κάθε εργαζόμενος είναι υπεύθυνος για τη διαχείριση της εργασίας και του χρόνου. Ο ελεύθερος χρόνος παύει να έχει μαζικά χαρακτηριστικά και εξατομικεύεται. Οι ώρες αιχμής και μαζικής μετακίνησης παύουν να υπάρχουν, οι στιγμές μαζικής παύσης παύουν να ορίζουν τα ωράρια των μαγαζιών και της διασκέδασης.
Ο ίδιος ο χώρος εργασίας ως συγκεκριμένο σημείο παύει να υπάρχει.
Και μαζί επαναδιαπραγματεύονται οι όροι ύπαρξης των υπηρεσιών που έχουν δημιουργηθεί γύρω από αυτούς τους χώρους. Από τα μέσα μαζικής μεταφοράς μέχρι τα εστιατόρια, τα καφέ, τα φωτοτυπάδικα και μια σειρά από λοιπά παραδείγματα. Οι άνθρωποι που μετακινήθηκαν στις πόλεις με τη βιομηχανική επανάσταση ώστε να βρουν εργασία, απελευθερώνονται από τη γεωγραφία (μένοντας ταυτόχρονα δέσμιοι βέβαια της εργασιακής ανασφάλειας).
Η τηλεργασία βέβαια δεν είναι το μόνο νέο δεδομένο που μεταμορφώνει την πόλη. Το ρυθμιστικό τρίπτυχο υγεία - τεχνολογία - ανοιχτοί χώροι περιγράφει την ταυτότητα της πόλης που έρχεται. Μια πόλη κλινικά ασφαλής και λειτουργική, γρήγορη στην εξυπηρέτησή της και ταυτόχρονα απρόσωπη τόσο ως προς τις σχέσεις όσο και ως προς τους τόπους της. Οι διαδικτυακές αγορές, οι στόλοι των delivery και η ευκολία των take away ορίζουν και τον περιορισμό των αυριανών χειρονομιών.
Ταυτόχρονα το διαμέρισμα μεταμορφώνεται σε ένα πολλαπλό καταφύγιο ως ο μόνος νόμιμος κλειστός χώρος. Και ο χώρος αυτός γίνεται οικία, αποκλειστικός χώρος κατανάλωσης τροφής, γραφείο, σχολική τάξη (πολλές φορές μάλιστα επιτελώντας ταυτόχρονα περισσότερες από μία από τις παραπάνω λειτουργίες). Το δημόσιο και το ιδιωτικό επαναπροσδιορίζονται.
Η πόλη αυτή, όπως σχηματίζεται από τις σημερινές εφαρμογές, είναι μια πόλη που αποτρέπει τη συνάντηση, περιορίζει το τυχαίο και ταυτίζει τη μοναξιά με την ασφάλεια. Αν στα στοιχεία αυτά προστεθεί και το στοιχείο της κλιμακούμενης επιτήρησης τόσο σε δικαιωματικά τριτοκοσμικές χώρες (Ελλάδα, Ουγγαρία, Πολωνία) ή ακόμα και σε χώρες ταυτόσημες με τον δυτικό κανόνα (όπως π.χ. Ηνωμένο Βασίλειο), καταλαβαίνουμε πως προσεγγίζουμε ένα διαφορετικό μοντέλο κοινωνικής οργάνωσης. Με κέντρο της τις αλλαγές στις μορφές και τους όρους της εργασίας. Εναν διαφορετικό τρόπο να αντιλαμβανόμαστε και να βιώνουμε την πόλη, τον χρόνο και τελικά τον ίδιο τον άνθρωπο...
Θωμάς Τσαλαπάτης
Πηγή:efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου