Είναι συνηθισμένο λάθος να βλέπουμε τα ελληνοτουρκικά σχεδόν αποκομμένα από το γεωπολιτικό πλαίσιο, στο οποίο εκ των πραγμάτων εγγράφονται. Το λάθος αυτό γίνεται κυρίως λόγω... κεκτημένης ταχύτητας. Για δεκαετίες αυτό το πλαίσιο ήταν σταθερό με ασήμαντες διακυμάνσεις. Σήμερα, όμως, βρίσκεται σε φάση αλλαγής.
Η Δύση, η οποία είχε τον καθοριστικό λόγο στην περιοχή μας, τηρούσε παραδοσιακά μία ετεροβαρή ισορροπία έναντι Ελλάδας και Τουρκίας για δύο λόγους: Πρώτον, η Τουρκία είναι μεγαλύτερη χώρα και λόγω της γεωγραφικής θέσης της πιο σημαντική από την Ελλάδα για το δυτικό σύστημα ασφαλείας. Δεύτερον, λόγω αυτοκρατορικού παρελθόντος η Τουρκία ήταν πάντα περισσότερο αυτόνομη από τις ΗΠΑ και γι' αυτό πιο απαιτητική και πιο σεβαστή ως σύμμαχος.
Αυτό που ενδιέφερε μεταπολεμικά τη Δύση ήταν η ελληνοτουρκική διένεξη να μην καταλήξει σε πολεμική σύγκρουση, η οποία εκ των πραγμάτων θα τίναζε στον αέρα τη νοτιοανατολική πτέρυγα του ΝΑΤΟ. Έτσι, για να εκτονώσει τις κατά καιρούς εντάσεις, η Ουάσιγκτον κατά κανόνα ασκούσε περισσότερες πιέσεις προς την Αθήνα, με σκοπό να προβεί σε μεγαλύτερες υποχωρήσεις.
Αυτή ήταν η κατάσταση για δεκαετίες και σε γενικές γραμμές στο ίδιο μήκος κύματος με τις ΗΠΑ κινούνταν και οι ευρωπαϊκές δυνάμεις, παρότι η Ελλάδα είναι εδώ και 40 χρόνια μέλος της ΕΕ. Το δόγμα της ετεροβαρούς (υπέρ της Τουρκίας) ισορροπίας είχε διαποτίσει βαθιά τόσο το ΝΑΤΟ όσο και τους αρμόδιους για την εξωτερική πολιτική και την άμυνα μηχανισμούς των επιμέρους δυτικών κρατών. Καριέρες και καριέρες είχαν χτιστεί πάνω στο δόγμα ότι η Τουρκία είναι αναντικατάστατη για τη Δύση.
Η ατζέντα Ερντογάν
Τα πράγματα άρχισαν σταδιακά να αλλάζουν όταν ο Ερντογάν κέρδισε τον εσωτερικό πόλεμο εναντίον του μετακεμαλικού βαθέως κράτους και άρχισε να ξεδιπλώνει την πολιτική ατζέντα του. Όταν, δηλαδή, δρομολόγησε τη νεοοθωμανική στρατηγική του με σκοπό να μετατρέψει την Τουρκία σε αυτόνομη από τη Δύση περιφερειακή δύναμη με ηγετικό ρόλο στον μουσουλμανικό κόσμο.
Η εκστρατεία του Ερντογάν κατά του δικτύου Γκιουλέν μετά το 2013 ήταν στην πραγματικότητα εκστρατεία κατά των αμερικανικών δικτύων επιρροής στην Τουρκία. Έτσι φθάσαμε στο αποτυχημένο πραξικόπημα, το οποίο ο Τούρκος πρόεδρος εμμέσως πλην σαφώς καταγγέλλει ως αμερικανοκίνητο. Παρά την συχνά εμπρηστική ρητορική του κατά των ΗΠΑ, ο Ερντογάν επί προεδρίας Τραμπ απολάμβανε μία κάποιου είδους ασυλία. Αυτό φάνηκε καθαρά με την αγορά των ρωσικών πυραύλων S-400, η οποία υπό κανονικές συνθήκες θα ήταν casus belli για τους Αμερικανούς.
Η αλήθεια είναι ότι ευρύτερα στην Ουάσιγκτον κυριαρχούσε η εκτίμηση πως δεν έπρεπε να λάβουν δραστικά μέτρα κατά του Ερντογάν για να μην τον εξωθήσουν ολοσχερώς στην αγκαλιά της Ρωσίας. Από την άλλη πλευρά, όμως, η αμερικανική πολιτική άρχισε να διαφοροποιείται σιγά-σιγά. Οι επικρίσεις για την Τουρκία πλήθαιναν και εντείνονταν, ενώ άρχισαν να εμφανίζονται και θέσεις υποστήριξης της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Για να διαβάσετε ολόκληρο το κείμενο του Σταύρου Λυγερου, πατήστε ΕΔΩ...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου