Σε φάση αναζήτησης νέων ισορροπιών μπαίνει η Ε.Ε. υπό τον φόβο η αβεβαιότητα στις ΗΠΑ μετά τις εκλογές να εξελιχθεί σε πολιτική κρίση, με απρόβλεπτες επιπτώσεις στη διεθνή σκηνή και ιδίως στον ευρωπαϊκό περίγυρο όπου οι εστίες κρίσης δοκιμάζουν ήδη τις αντοχές της Ευρώπης. Σε αυτό το νέο σκηνικό το... ερώτημα τι θα κάνει η Τουρκία του Τ. Ερντογάν καθίσταται κομβικής σημασίας για τις γεωπολιτικές εξελίξεις στην ευρύτερη περιοχή, από την Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή έως τον Καύκασο, και ανοίγει νέο κύκλο συζητήσεων στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες.
Για την Ελλάδα το χειρότερο σενάριο είναι η Αγκυρα να προχωρήσει σε περαιτέρω κλιμάκωση των προκλήσεων μέχρις ότου αποσαφηνιστούν τα πράγματα στην Ουάσινγκτον και να επιχειρήσει στην Ανατολική Μεσόγειο τη δημιουργία τετελεσμένων υπό την απειλή στρατιωτικής εμπλοκής, παρά το ρίσκο να περιέλθει σε απομόνωση από την Ε.Ε. και το ΝΑΤΟ.
Το καλύτερο σενάριο παραπέμπει σε συνέχιση της σημερινής κατάστασης, με έρευνες των τουρκικών σεισμογραφικών στην ελληνική υφαλοκρηπίδα, ανατολικότερα πάντα του 28ου μεσημβρινού στο όριο της ελληνικής ΑΟΖ με την Αίγυπτο και παράλληλα στην κυπριακή ΑΟΖ, αναμένοντας την εκδήλωση μιας νέας γερμανικής πρωτοβουλίας πριν από τη σύνοδο κορυφής της Ε.Ε. του Δεκεμβρίου.
Η προοπτική ανάληψης της εξουσίας στις ΗΠΑ από τον Τζο Μπάιντεν δοκιμάζει ήδη τις μειωμένες αντοχές της οικονομίας της Τουρκίας. Οι θέσεις των Δημοκρατικών για την επιβολή κυρώσεων στο θέμα των S-400 αλλά και γενικότερα για την πολιτική του Τ. Ερντογάν στην ευρύτερη περιοχή και στο εσωτερικό της Τουρκίας προκαλούν ανησυχία στην Αγκυρα για την επόμενη μέρα των σχέσεων με τις ΗΠΑ. Δίχως την ιδιότυπη φιλία του Ντ. Τραμπ είναι αμφίβολο εάν ο Τ. Ερντογάν μπορεί να αποσοβήσει το κύμα πιέσεων από το Κογκρέσο και κατ’ επέκταση να έχει την ανοχή του ΝΑΤΟ και της Ε.Ε. στην επιθετική πολιτική που ακολουθεί.
Μεταβατική περίοδος
Μέχρι να ξεκαθαριστεί το πολιτικό σκηνικό στην Ουάσινγκτον τον θεσμικό λόγο στις διμερείς σχέσεις με την Αγκυρα έχει το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Ο υπουργός Εξωτερικών Ν. Δένδιας έχει τακτική επικοινωνία με τον επικεφαλής της αμερικανικής διπλωματίας Μ. Πομπέο απευθείας και μέσω του πρέσβη Τζ. Πάιατ, όπως και με τους γερουσιαστές των Δημοκρατιών (Μενέντες, Κέισι, Ρίντι κ.ά.) που έχουν προωθήσει ψηφίσματα για την Τουρκία.
Παράλληλα με την προσπάθεια διατήρησης της επικοινωνίας με την Ουάσινγκτον καθ’ όλο αυτό το μεταβατικό διάστημα στις ΗΠΑ, ο Ν. Δένδιας αρχίζει νέα προσπάθεια προσέγγισης της Αθήνας με τις άλλες ευρωπαϊκές πρωτεύουσες. Οπως δήλωσε μετά την επίσκεψή του στο Βερολίνο θα είναι «μια ευρύτατη εκστρατεία ενημέρωσης για τις προκλήσεις της Αγκυρας» εν όψει του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Κορυφής (10-11 Δεκεμβρίου) όπου η γερμανική προεδρία αναμένεται να παρουσιάσει την πρότασή της για το νέο πλαίσιο των σχέσεων Ε.Ε. - Τουρκίας.
Η γερμανική διπλωματία υπό τον Χ. Μάας δείχνει εντελώς αδύναμη να προωθήσει τις αποφάσεις που είχαν ληφθεί στο Συμβούλιο του Οκτωβρίου για την αποκλιμάκωση της έντασης στην Ανατολική Μεσόγειο. Το πρόβλημα με τον Χ. Μάας όμως φαίνεται γενικότερο, καθώς σύμφωνα με το σάιτ του Der Spiegel η ακύρωση της συνάντησής του με τον Ν. Δένδια λόγω καραντίνας έχει διπλωματικές προεκτάσεις μέχρι την κατάσταση που έχει διαμορφωθεί στις ΗΠΑ, στην οποία δεν θέλει να αναφερθεί. Εξίσου αμήχανη δείχνει και η καγκελάριος Αν. Μέρκελ μπροστά στο νέο πρόβλημα Ε.Ε. - Τουρκίας μετά τις επιθέσεις φανατικών ισλαμιστών στη Γαλλία και την Αυστρία.
Την παθητική στάση του Βερολίνου έναντι της Αγκυρας επέκρινε ευθέως για πρώτη φορά ο υπουργός Εξωτερικών, Ν. Δένδιας, τονίζοντας σε συζήτηση του London School of Economics ότι «το να κρατάς ίσες αποστάσεις ανάμεσα σε κάποιον που είναι στην ευρωπαϊκή οικογένεια και σε κάποιον που δεν είναι, ανάμεσα σε κάποιον που σέβεται τις ευρωπαϊκές αξίες και σε κάποιον που δεν τις σέβεται, δεν δείχνει ηγετικές ικανότητες». Στην ίδια εκδήλωση ο υπουργός έδωσε με έμφαση την ελληνική θεώρηση γύρω από το πρόβλημα της Τουρκίας, λέγοντας ότι «η Αγκυρα κάνει ό,τι μπορεί για να επιβεβαιώσει εκείνους που θεωρούν ότι έχει γίνει μια συστημική απειλή για τη Δύση».
Ανάλογη προσέγγιση για τον ρόλο της Τουρκίας διατυπώνουν πλέον ανοιχτά και η Γαλλία με την Αυστρία, εκτιμώντας ότι η πολιτική του Τ. Ερντογάν λειτουργεί αποσταθεροποιητικά για την Ε.Ε. και πιέζουν το Βερολίνο να σταματήσει την παροχή υποσχέσεων προς την Αγκυρα και να ανοίξει στη σύνοδο του Δεκεμβρίου το πρόβλημα της ισλαμιστικής τρομοκρατίας. Στον προγραμματισμό της Φον ντερ Λάιεν και του Σ. Μισέλ το θέμα των σχέσεων Ε.Ε. - Ισλάμ είναι στο δεύτερο εξάμηνο του 2021, ωστόσο διαμορφώνεται ένα ισχυρό μπλοκ χωρών της Ε.Ε. που θέλει επίσπευση της συζήτησης και λήψη αποφάσεων στην τελευταία σύνοδο του 2020.
Σε αυτές τις συνθήκες εκτιμάται, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ότι οι ελληνικές θέσεις ενισχύονται έναντι των επιχειρημάτων τα οποία είχαν προβάλει στις προηγούμενες συνόδους οι χώρες που συντάσσονται με τη Γερμανία και επιμένουν στη «θετική ατζέντα» για να μην εκτραχυνθεί περαιτέρω η κατάσταση με την Τουρκία. Κρίσιμη για τη διαμόρφωση νέων ισορροπιών στην Ε.Ε. έναντι της Αγκυρας θεωρείται η στάση που θα τηρήσουν οι παλαιές χώρες του ευρωπαϊκού Βορρά (Ολλανδία, Δανία, Σουηδία, Νορβηγία, Φινλανδία), οι οποίες το προηγούμενο διάστημα κινούνταν μεταξύ των διαφορετικών προσεγγίσεων της Γερμανίας και της Γαλλίας.
Περιφερειακές σχέσεις
Τρίτο στη σειρά πεδίο άσκησης για την ελληνική διπλωματία είναι η εμβάθυνση των συνεργασιών σε περιφερειακό επίπεδο που έχει η Ελλάδα. Την επόμενη εβδομάδα αναμένεται νέα επίσκεψη στην Αθήνα του προέδρου της Αιγύπτου, Αμπτέλ Φατάχ αλ Σίσι, ενώ σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών συζητείται η περαιτέρω ενίσχυση των επαφών με τις χώρες που βρίσκονται απέναντι στην επιθετική πολιτική της Τουρκίας και πέραν της Ανατολικής Μεσογείου, στη Μέση Ανατολή.
Οι τριμερείς και πολυμερείς συνεργασίες που έχουν αναπτυχθεί τα τελευταία χρόνια λειτουργούν καταλυτικά αυτή την κρίσιμη περίοδο και ως παράδειγμα αναφέρεται η επίσκεψη του προέδρου του Συμβουλίου της Ε.Ε., Σ. Μισέλ, στο Κάιρο και η συνάντηση με τον πρόεδρο Αλ Σίσι σχετικά με τη δημιουργία ενός φόρουμ των ευρωπαϊκών και μουσουλμανικών χωρών για την καταπολέμηση του εξτρεμισμού.
Μπάμπης Αγρολάμπος
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου