Πτυχιούχοι AEI στα θρανία των ΙΕΚ...

Στα θρανία της μεταλυκειακής επαγγελματικής εκπαίδευσης των ΙΕΚ, δημόσιων και ιδιωτικών, δίπλα στους αποφοίτους των Επαγγελματικών, των Γενικών και των Τεχνικών Λυκείων ή των Τεχνικών Σχολών, κάθονται όλο και περισσότεροι απόφοιτοι των ΑΕΙ, οι οποίοι υπό... άλλες συνθήκες ούτε που θα το φαντάζονταν ότι θα έκαναν ένα βήμα πίσω στην εκπαιδευτική βαθμίδα για να βρουν μια δουλειά, αποκτώντας τις δεξιότητες που δεν βρήκαν κατά τη διάρκεια των ακαδημαϊκών τους σπουδών.

Μετά το 2012, η υψηλή ανεργία στους απόφοιτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν προκάλεσε μόνο το τσουνάμι του braindrain και τη μετανάστευση των πτυχίων -που μάλλον έχει φτάσει στα όριά της- αλλά και τη στροφή των νέων σε πρακτικές λύσεις και επαγγέλματα που είχαν σχετικά σταθερή ή ανοδική ζήτηση και απαιτούσαν φοίτηση σε ένα δημόσιο ή ιδιωτικό ΙΕΚ (ενδεικτική η άνθηση των μαγείρων).

Η επιλογή τους φαίνεται να βρήκε μια σχετική επιβράβευση, με την εύρεση εργασίας για ένα σημαντικό ποσοστό αποφοίτων, αλλά με την ολοένα αυξανόμενη ευελιξία των συμβάσεων ορισμένων χρόνου που συνδυάζονται με χαμηλούς μισθούς.

Στα ανωτέρω συμπεράσματα αυτής της «αντιφατικής δυναμικής» που εμφανίζουν σήμερα η επαγγελματική κατάρτιση και τα ΙΕΚ, όπως αποτυπώθηκε, χθες, από τον Νίκο Φωτόπουλο, αναπληρωτή καθηγητή του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου και επιστημονικού συνεργάτη του ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ, μας οδηγεί η διαδικτυακή παρουσίαση και συζήτηση μελέτης του Κέντρου Ανάπτυξης και Εκπαιδευτικής Πολιτικής με τίτλο «Διερεύνηση της μετάβασης των αποφοίτων ΙΕΚ στην απασχόληση: συγκριτικά στοιχεία, προσεγγίσεις, ερμηνευτικές αναφορές».

Στα ευρήματα της έρευνας τα οποία παρουσίασε ο διευθυντής του ΙΝΕ και του ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ, Χρ. Γούλας, από τη μια πλευρά καταγράφονται η αύξηση του ειδικού βάρους των ΙΕΚ στις προτιμήσεις των νέων, η βελτίωση των δυνατοτήτων που τους παρέχουν εκπαιδευτές και προγράμματα για την ένταξη έστω και σε αυτήν την ελαστικών σχέσεων και χαμηλών αμοιβών αγορά εργασίας, αλλά και η συνεχιζόμενη θεσμική υποβάθμιση της τεχνικής εκπαίδευσης.

Υποβάθμιση που καταγράφεται από τα χρονίζοντα προβλήματα στη σύνδεση της επαγγελματικής κατάρτισης με την απασχόληση, την ανύπαρκτη συνεργασία του ΟΑΕΔ με τα ΙΕΚ και τους καταρτιζόμενους που ολοκληρώνουν την πιστοποίηση και το έλλειμμα ενημέρωσης για τις θέσεις που μπορούν να απορροφήσουν αποφοίτους ΙΕΚ.

Επίσης, είναι λυπηρό ότι το 60% των αποφοίτων δεν προχωρά στην πιστοποίηση του επαγγέλματος, είτε γιατί η ιδιωτική αγορά δεν απαιτεί πιστοποίηση -με όποιους κινδύνους εγκυμονεί αυτό για τους αποδέκτες των υπηρεσιών- είτε γιατί ο Εθνικός Οργανισμός Πιστοποίησης (ΕΟΠΠΕΠ) καθυστερεί τις εξετάσεις.

Τα ευρήματα

■ Σε ό,τι αφορά την τρέχουσα θέση απασχόλησης, η σύγκριση των ευρημάτων της έρευνας του 2020 με την αντίστοιχη του 2012 δηλώνει μια βελτίωση ως προς τη δυνατότητα των αποφοίτων ΙΕΚ να απομακρύνονται από την ανεργία. Η εικόνα την ημέρα της έρευνας δείχνει ότι αυτοί που δηλώνουν άνεργοι ή σε αναζήτηση εργασίας μειώθηκαν στο 42% έναντι 59% το 2012.

Η βελτίωση αποτυπώνεται και στο ερώτημα εάν οι απόφοιτοι έψαξαν και βρήκαν εργασία 6 μήνες μετά την ολοκλήρωση των σπουδών τους. Το 33,6% απαντά θετικά, έναντι 21,8% των θετικών απαντήσεων το 2012, ενώ και το ποσοστό όσων αναζήτησαν αλλά δεν βρήκαν εργασία μειώθηκε από το 21,2% στο 49,8%.

■ Ως προς το είδος της σύμβασης, φαίνεται ότι η ευκολότερη πρόσβαση στην αγορά εργασίας συνδέεται κυρίως με συμβόλαια ορισμένου χρόνου (56,2% έναντι 40,6%), ενώ η διάρκειά τους είναι μικρότερη (μόλις το 10,9% εργάζεται πάνω από 2 έτη, έναντι ποσοστού 20,5% το 2012).

■ Στους τρόπους εύρεσης εργασίας, ο μεγάλος χαμένος παραμένει ο ΟΑΕΔ, ο οποίος με σταθερό ρυθμό εξαφανίζεται από την εικόνα ως δημόσια υπηρεσία εύρεσης εργασίας (μόλις το 4,2% δηλώνει ότι βρήκε εργασία μέσω του Οργανισμού έναντι 5,9% το 2012). Επίσης στενεύει και ο δρόμος ανεύρεσης εργασίας μέσω γνωστών, φίλων και συγγενών (στο 37% από το 46,9%), ενώ αυξάνεται ο ρόλος «υποβολής βιογραφικού ατομικά» (στο 20,7% από 15,09%) καθώς και μέσω συμμετοχής σε διαγωνισμό του Δημοσίου (17,1% έναντι 4,1%).

■ Ως προς την αξιολόγηση των προγραμμάτων των ΙΕΚ, οι σπουδαστές θεωρούν ότι αυτά έχουν μεγαλύτερη συνάφεια με το αντικείμενο της πρώτης εργασίας (41% το 2020 έναντι 31% το 2012).

■ Εκείνοι που δεν βρήκαν εργασία μέσα στο πρώτο εξάμηνο μετά την ολοκλήρωση των σπουδών προτάσσουν ως βασικές αιτίες την οικονομική κρίση (68% έναντι 72,9% το 2012), την έλλειψη εργασιακής εμπειρίας (58% έναντι 40,8%) καθώς και την έλλειψη γνωριμίας με τους εργοδότες και την αναποτελεσματική παρέμβαση του ΟΑΕΔ (51,7% έναντι 38%).

■ Και ποια είναι τα ζητούμενα από την εργασία που αναζητούν; Το πιο επιθυμητό χαρακτηριστικό είναι αυτό της κοινωνικής ασφάλισης. Παραμένει ακόμη πιο ψηλά στις προτεραιότητες (90,9% στις απαντήσεις του 2020 σε σύγκριση με το 87% στις απαντήσεις του 2012), ενώ έπονται η ανταπόκριση της εργασίας στα προσόντα και οι ικανοποιητικές αποδοχές.

Ομως, άλλο η επιθυμία κι άλλο η πραγματικότητα, αφού το 73,4% των ερωτηθέντων δηλώνει πρόθυμο να αποδεχτεί εργασία ακόμη κι αν αυτή δεν πληροί τα επιθυμητά χαρακτηριστικά. Το ποσοστό ήταν υψηλότερο το 2012 (81,9%).

■ Παρ’ όλα αυτά, οι απόφοιτοι των ΙΕΚ, αν και -κατά δήλωσή τους- ευέλικτοι στην εθνική αγορά εργασίας, δεν είναι διατεθειμένοι να αναζητήσουν μια θέση εργασίας στο εξωτερικό. Μάλιστα οι αρνητικές απαντήσεις είναι πολύ περισσότερες σήμερα από το 2012. Το 72,7% των ερωτώμενων που δεν βρήκαν εργασία μέσα σε ένα εξάμηνο από την ολοκλήρωση των σπουδών τους (δηλαδή περίπου 3 στους 10) δηλώνουν ότι δεν πρόκειται να φύγουν στο εξωτερικό (έναντι 57,2% το 2012), προτάσσοντας (σε ποσοστό 29%) οικογενειακούς λόγους.

Και με... διδακτορικά

Στο 9,9% από 2% το 2012 αυξήθηκε η επιστροφή των αποφοίτων ΑΕΙ στα θρανία των ΙΕΚ. Ανάλογη αύξηση ισχύει και για τους αποφοίτους των ΤΕΙ (στο 9,2% έναντι 2,7%) ενώ ακόμη και οι κάτοχοι μεταπτυχιακού και διδακτορικού δεν μένουν αδιάφοροι (4,8% σε σύγκριση με 0,5%), σύμφωνα με τα στοιχεία της μελέτης του ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ.

«Συνδέστε τα ΙΕΚ με την αγορά εργασίας»

«Ο εκφυλισμός των ΙΕΚ οφείλεται κυρίως στην έντονη σχολειοποίησή τους» δήλωσε ο γενικός γραμματέας Επαγγελματικής Εκπαίδευσης του υπουργείου Παιδείας Γιώργος Βούτσινος, κατά τη διάρκεια της χθεσινής παρουσίασης των αποτελεσμάτων της πρόσφατης έρευνας του ΚΑΝΕΠ/ΓΣΕΕ για την επαγγελματική κατάρτιση και την απασχόληση, δίνοντας ξεκάθαρο στίγμα της κατεύθυνσης που θα έχει το σχετικό σχέδιο νόμου του υπουργείου Παιδείας, το οποίο αναμένεται να βγει σύντομα σε δημόσια διαβούλευση.

Το νομοσχέδιο θα προβλέπει μεταξύ άλλων την εισαγωγή νέων ειδικοτήτων στα ΙΕΚ, καθώς, όπως είπε ο Γ. Βούτσινος, ο αρχικός σχεδιασμός τους δεν λάμβανε υπόψη τις ανάγκες της αγοράς εργασίας, με αποτέλεσμα να σημειώνεται «χαμηλή σύνδεση με την εργασία και ισχνός βαθμός συνάφειας μεταξύ απασχόλησης και αντικειμένου κατάρτισης», γεγονός το οποίο απέδωσε σε ειδικότητες που υπάρχουν από την εποχή ίδρυσης των ΙΕΚ, δικαιολογώντας έτσι την ανάγκη σχεδιασμού νέων οδηγών κατάρτισης αλλά και επικαιροποίησης των ήδη υπαρχόντων.

Ο κ. Βούτσινος υποστήριξε ότι «τα ΙΕΚ δεν ιδρύθηκαν για να είναι σχολεία, αλλά ινστιτούτα κατάρτισης» που πρέπει να έχουν στενή σύνδεση με την αγορά εργασίας. «Η επαγγελματική εκπαίδευση ετοιμάζει για την αγορά εργασίας. Η επαγγελματική κατάρτιση αποδίδει στην αγορά εργασίας», είπε χαρακτηριστικά ο κ. Βούτσινος, παραμένοντας στη γραμμή Μητσοτάκη που θέλει την εκπαίδευση αγορά και τους μαθητές - σπουδαστές - εκπαιδευόμενους πελάτες. Εξ ου και στάθηκε στις πρόσφατες αλλαγές που έγιναν στο νεοσυσταθέν Μητρώο Εκπαιδευτών Επαγγελματικής Κατάρτισης των Δημόσιων ΙΕΚ, όπου η κυβέρνηση προέταξε την επαγγελματική εμπειρία έναντι της πρότερης διδακτικής εμπειρίας ή της εξειδίκευσης στην εκπαίδευση ενηλίκων («Ερχονται απολύσεις στα Δημόσια ΙΕΚ», «Εφ.Συν.», 25.09.2020) και υποστήριξε με θέρμη την ανάγκη αξιολόγησης των δημοσίων ΙΕΚ με βασικό κριτήριο την «αποτελεσματική τους παρέμβαση στην αγορά εργασίας», τον αριθμό των πιστοποιημένων αποφοίτων αλλά και τον αριθμό αυτών που βρίσκουν εργασία στην ειδικότητα την οποία τελείωσαν.

Στο πλαίσιο της αξιολόγησης ο γενικός γραμματέας προανήγγειλε και τη σύσταση ενός Κεντρικού Συμβουλίου Επαγγελματικής Εκπαίδευσης και Κατάρτισης αλλά και περιφερειακών συμβουλίων, με ενισχυμένη συμμετοχή των κοινωνικών εταίρων, τους οποίους κάλεσε να στηρίξουν την εφαρμογή του νέου νόμου. Αναφορικά δε με τα προβλήματα που εντοπίζονται στην πιστοποίηση προσόντων μέσω του ΕΟΠΠΕΠ, ο Γ. Βούτσινος μίλησε για ψηφιοποίηση των διαδικασιών στην κατεύθυνση της πιο γρήγορης απόδοσης της πιστοποίησης. Τέλος, μίλησε για ενίσχυση της κινητικότητας των εκπαιδευόμενων μέσω ευρωπαϊκών προγραμμάτων αλλά και για την αναμόρφωση του Μεταλυκειακού Ετους/Μαθητείας.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ EΡΕΥΝΑΣ Metron Analysis για την ΚΑΝΕΠ-ΓΣΕΕ - Computer assisted τηλεφωνικές συνεντεύξεις, πανελλαδικά, σε δείγμα 1.504 ανδρών και γυναικών που έχουν αποφοιτήσει από δομές αρχικής επαγγελματικής κατάρτισης τη διετία 2017-2018 (Συνολικό δείγμα: 15.000 άτομα) με τυχαία δειγματοληψία τηλεφώνων, την περίοδο 7 Μαΐου έως 29 Μαΐου 2020 από ερευνητικό δυναμικό. Το 23% των συνεντεύξεων ελέχθησαν μέσω συνακρόασης και 100% ηλεκτρονικά. Μέγιστο δειγματοληπτικό σφάλμα (ΜΔΣ): ±2,4% στο σύνολο του δείγματος.

● Παρουσιάζονται συγκρίσεις με αντίστοιχη έρευνα που είχε διεξαχθεί το 2012, μόνο για το κομμάτι που αφορούσε τους απόφοιτους ΙΕΚ και στα σημεία όπου υπάρχουν κοινές/συγκρίσιμες ερωτήσεις...

Χριστίνα Κοψίνη, Διαλεκτή Αγγελή

efsyn.gr