Πανδημία, ΜΜΕ, στατιστική και σχεδιασμός...

Η πανδημία έχει γίνει αφορμή να αναδειχθεί πόσο χρήσιμη για την κατανόηση όσων συμβαίνουν γύρω μας είναι μια βασική εξοικείωση με τη στατιστική. Η άγνοια των... σχετικών μεγεθών και η απουσία συζήτησης επί του ποσοτικού κάνει την παρακολούθηση της εξέλιξης της πανδημίας ακόμα πιο δύσκολη, συσκοτίζει τη σχετική ενημέρωση και καθιστά τους πολίτες και τους δημοσιογράφους βεβαίως, αιχμάλωτους της κινδυνολογίας και του εφησυχασμού, αλλά και δεν επιτρέπει την κριτική προσέγγιση στα λαμβανόμενα μέτρα. Σε αυτά τα πλαίσια θα παραθέσω μια σειρά από παρανοήσεις σχετικά με τους ποσοτικούς δείκτες της επιδημίας και θα επισημάνω την έλλειψη στοιχείων, είτε γιατί δεν τα παρέχει ο ΕΟΔΥ είτε (συνηθέστερα) γιατί δεν τα έχουν ζητήσει ποτέ τα ΜΜΕ. Καθώς οι χώρες η μία μετά την άλλη πάνε σε γενικά ή σχεδόν γενικά λοκ-ντάουν, θεωρώ πως τα δεδομένα θα πρέπει να είναι ακόμα διαφανέστερα ώστε να μπορούμε να μιλάμε δημόσια για την πανδημία πάνω σε μια επαρκή ποσοτική βάση.

Μετρώντας την πανδημία

Η πανδημία έχει γίνει αφορμή να αναδειχθεί πόσο χρήσιμη για την κατανόηση όσων συμβαίνουν γύρω μας είναι μια βασική εξοικείωση με τη στατιστική. Η άγνοια των σχετικών μεγεθών και η απουσία συζήτησης επί του ποσοτικού κάνει την παρακολούθηση της εξέλιξης της πανδημίας ακόμα πιο δύσκολη, συσκοτίζει τη σχετική ενημέρωση και καθιστά τους πολίτες και τους δημοσιογράφους βεβαίως, αιχμάλωτους της κινδυνολογίας και του εφησυχασμού, αλλά και δεν επιτρέπει την κριτική προσέγγιση στα λαμβανόμενα μέτρα. Σε αυτά τα πλαίσια θα παραθέσω μια σειρά από παρανοήσεις σχετικά με τους ποσοτικούς δείκτες της επιδημίας και θα επισημάνω την έλλειψη στοιχείων, είτε γιατί δεν τα παρέχει ο ΕΟΔΥ είτε (συνηθέστερα) γιατί δεν τα έχουν ζητήσει ποτέ τα ΜΜΕ. Καθώς οι χώρες η μία μετά την άλλη πάνε σε γενικά ή σχεδόν γενικά λοκ-ντάουν, θεωρώ πως τα δεδομένα θα πρέπει να είναι ακόμα διαφανέστερα ώστε να μπορούμε να μιλάμε δημόσια για την πανδημία πάνω σε μια επαρκή ποσοτική βάση.

Ο συνολικός αριθμός κρουσμάτων έχει μικρή σημασία σε ότι αφορά την εξέλιξη της πανδημίας. Τα κρούσματα προκύπτουν από τα τεστ. Όσο περισσότερα τεστ κάνει μια χώρα, τόσα περισσότερα κρούσματα θα βρίσκει. Από ότι βλέπουμε στο παρακάτω διάγραμμα, από το Our World in Data, που με τη σειρά του έχει πάρει τα στοιχεία από τον ΕΟΔΥ και διεθνείς οργανισμούς υγείας, ο αριθμός των τεστ διακυμαίνεται ανάλογα με την ημέρα (έχω προσθέσει και το σχετικό γράφημα της Γαλλίας).

 

  Στο παραπάνω διάγραμμα παρουσιάζεται η εξέλιξη του αριθμού τεστ που έχουν κάνει η Ελλάδα και η Γαλλία στους πολίτες τους από την 1η Μαρτίου 2020 μέχρι σήμερα. Οι αριθμοί των τεστ έχουν _εξομαλυνθεί_, καθώς ο αριθμός των τεστ κάθε ημέρας στο γράφημα είναι ο μέσος όρος των τεστ που έγιναν εκείνη την ημέρα και τις έξι προηγούμενες. Έτσι ο αριθμός των τεστ της 27ης Οκτωβρίου είναι το άθροισμα των τεστ που έγιναν στις 21, 22, 23, 24, 25,26 και 27 Οκτωβρίου δια 7. Αυτό εξασφαλίζει πως ανωμαλίες λόγω εορτών, διαθεσιμότητας τεστ, σαββατοκυριάκων κτλ, δεν αποκρύπτουν τις βασικές τάσεις αύξησης ή μείωσης. 

Σε απόλυτους αριθμούς και χωρίς την εξομάλυνση, τα τεστ για τον κορονοϊό στην Ελλάδα από την 1/3/2020 δίνονται στο παρακάτω γράφημα πάλι από το Our World in Data (OWD). Παρεμπιπτόντως το μόνο σάιτ στα Ελληνικά που έχω βρει να δίνει αριθμό ημερησίων τεστ στην Ελλάδα είναι το ‘Οδηγός του Πολίτη‘. Για να υπάρχουν σε ένα σάιτ και στο OWD, σημαίνει πως τα στοιχεία αυτά είναι διαθέσιμα απλά δεν τα αναζητούν τα περισσότερα ΜΜΕ. Αλλιώς, στις εκθέσεις του ΕΟΔΥ έχει μόνο το συνολικό αριθμό τεστ από τον Μάρτιο για κάθε ημέρα, και παρακολουθώντας τις για να αντλήσει κάποιος την πληροφορία αυτή πρέπει να κάνει κανείς την αφαίρεση “τεστ σήμερα”-“τεστ χθες” για να βρει τα τεστ της ημέρας.

Για να διαβάσετε ολόκληρο το κείμενο του Μιχάλη Παναγιωτάκη, πατήστε ΕΔΩ...