Δικαίωμα στο πλιάτσικο...

Eνα επαναλαμβανόμενο μοτίβο εμφανίζεται στις ΗΠΑ κάθε φορά που η δολοφονία ενός μαύρου από την αστυνομία προκαλεί εξέγερση και καταστροφή ιδιωτικής περιουσίας. Τα συντηρητικά ΜΜΕ ταυτίζουν συλλήβδην κάθε ριζοσπαστική κινητοποίηση με το...
πλιάτσικο. Ουσιαστικά αναπαράγουν το στερεότυπο του τεμπέλη και παραβατικού μαύρου που ενδιαφέρεται μόνο για το συμφέρον του και όχι για την κοινωνική αλλαγή ή τη δικαιοσύνη. Αντίθετα, προοδευτικοί σχολιαστές είτε αποσιωπούν τα περιστατικά είτε τα αποδίδουν σε «περιθωριακά» στοιχεία τα οποία παρεισφρέουν στις διαδηλώσεις.

Μια πιο προσεκτική ματιά όμως στην ιστορία των εξεγέρσεων και του πλιάτσικου ίσως μας επιτρέψει να δούμε το δάσος αντί του δέντρου.


Μινεάπολη, 29 Μαΐου 2020
AP PHOTO

Η λέξη loot που χρησιμοποιούν οι Αγγλοσάξονες για το πλιάτσικο προέρχεται από την ινδική λέξη lut (και τη σανσκριτική lunt), που σημαίνουν ληστεύω. Ο όρος εισάγεται στα αγγλικά από τα μέσα του 19ου αιώνα για να περιγράψει το θεσμοποιημένο πλιάτσικο που πραγματοποιούσε στην Ινδία ο βρετανικός στρατός - και κυρίως οι υψηλόβαθμοι αξιωματούχοι του (ένα είδος «μπόνους», όπως αυτό που απολαμβάνουν σήμερα οι CEO μιας εταιρείας ανάλογα με την άντληση υπεραξίας που επιτυγχάνουν).


Στο υπό έκδοση βιβλίο της «In Defense of Looting», η συγγραφέας Βίκι Οστερβέιλ συνδέει την έννοια του πλιάτσικου της ευρωπαϊκής αποικιοκρατίας με το δουλοκτητικό σύστημα των ΗΠΑ και τη βίαιη μεταφορά μαύρων από την Αφρική. «Η έννοια του τι σημαίνει να είσαι μαύρος δημιουργήθηκε ταυτόχρονα με την αμερικανική σύλληψη της ιδιωτικής περιουσίας, μέσω του δουλοκτητικού συστήματος» γράφει η Οστερβέιλ.

Εκείνη την εποχή, εξηγεί η ίδια, ακόμη και η διά της βίας απελευθέρωση ενός σκλάβου από το πλήθος θεωρούνταν «πλιάτσικο» στην ιδιωτική περιουσία, που αποτελούνταν κυρίως από τη γη και τους σκλάβους. Παρεμπιπτόντως, η αστυνομία στις ΗΠΑ θα αναπτυχθεί ως συνέχεια των ιδιωτικών φρουρών που προστάτευαν αυτήν ακριβώς την «περιουσία» των λευκών γαιοκτημόνων.

Προφανώς η Αμερικανίδα συγγραφέας και ακτιβίστρια αποφεύγει να συγκρίνει την απελευθέρωση ενός ανθρώπου με την αρπαγή μιας τηλεόρασης από ένα κατάστημα που φλέγεται. Εισάγοντας όμως στη συζήτηση την έννοια της ιδιωτικής περιουσίας και της οικονομικής εκμετάλλευσης του μαύρου πληθυσμού, μας επιτρέπει να δούμε πιο καθαρά ποιοι ευθύνονται για το πραγματικό πλιάτσικο.

Πλιάτσικο, εξηγούσε προ ημερών ο Πίτερ Γκόουαν από το ίδρυμα μελετών Next System Project, είναι η αρπαγή των φυσικών πόρων της περιφέρειας από τους στρατούς της Δύσης, αλλά και το ενδεχόμενο να ιδιωτικοποιηθεί η ανακάλυψη του πρώτου εμβολίου για τον κορονοϊό και να πουληθεί στην περιφέρεια με στόχο το κέρδος. Πλιάτσικο είναι να εισβάλλει η αστυνομία σε σπίτια ανθρώπων που επέλεξαν να φάνε αντί να πληρώσουν το ενοίκιο.

Πλιάτσικο είναι η ιδιωτικοποίηση του δημόσιου ταχυδρομείου (που δρομολογείται στις ΗΠΑ) αλλά και τα κέρδη που θα αποκομίσουν οι εταιρείες ιδιωτικού μετοχικού κεφαλαίου από τη χρεοκοπία επιχειρήσεων και τις απολύσεις εργαζομένων που θα ακολουθήσουν την πανδημία. Η συνεχής παρουσίαση λοιπόν από συντηρητικά ΜΜΕ ενός μαύρου που βγαίνει από ένα κατάστημα με μια τηλεόραση έχει ως στόχο να αποκρύψει ποιοι είναι οι υπεύθυνοι και ποια τα θύματα του πραγματικού πλιάτσικου.

Την ίδια στιγμή όμως η (συχνά καλοπροαίρετη) προσπάθεια απόκρυψης της ίδιας εικόνας, από πιο προοδευτικά τμήματα της αμερικανικής κοινωνίας, διαιωνίζει έναν άλλο μύθο: ότι το κίνημα των μαύρων, από τη δεκαετία του ’60 μέχρι σήμερα, «πέτυχε» αποκλειστικά χάρη στις μη βίαιες μεθόδους που ακολούθησε.

Η πρώτη απάντηση σε αυτό το επιχείρημα είναι ότι το κίνημα για τα δικαιώματα των μαύρων… απέτυχε. Σε απόλυτα μεγέθη ο αριθμός των μαύρων που βρίσκονται σήμερα στη φυλακή ή σε καθεστώς αστυνομικής επιτήρησης (τρεις στους τέσσερις νεαρούς μαύρους) ξεπερνά τον αριθμό των σκλάβων του 1850, ενώ ο αριθμός όσων έχουν χάσει το δικαίωμα ψήφου είναι μεγαλύτερος εκείνων που δεν μπορούσαν να ψηφίσουν το 1870 (προφανώς, χωρίς αναγωγή στον πληθυσμό, αυτά τα στοιχεία έχουν κυρίως συμβολικό χαρακτήρα, αλλά δείχνουν το μέγεθος του προβλήματος). Η οικονομική ανισότητα μεταξύ μαύρων και λευκών έχει αυξηθεί από τη δεκαετία του '60, ενώ τα γκέτο των μαύρων στις μεγαλουπόλεις είναι συχνά πιο αποκομμένα σε σχέση με το παρελθόν.

Ακόμη και όσα κερδήθηκαν, όμως, τον τελευταίο μισό αιώνα είναι αμφίβολο αν πρέπει να αποδοθούν μόνο στον μη βίαιο αγώνα ακτιβιστών όπως ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ. Οι αναρίθμητες βίαιες εξεγέρσεις των μαύρων της δεκαετίας του '60 (που πάντα συνοδεύονταν και από πλιάτσικο) σε συνδυασμό με το ένοπλο, επαναστατικό κίνημα της οργάνωσης Μαύροι Πάνθηρες άσκησαν εξίσου μεγάλη πίεση στο αμερικανικό κράτος. Ας μην ξεχνάμε άλλωστε ότι το απόλυτο σύμβολο της μη βίας, ο Μάρτιν Λούθερ Κινγκ, είχε συλληφθεί τουλάχιστον 30 φορές από την αστυνομία γιατί παραβίασε τον νόμο, ενώ τελικά δολοφονήθηκε (όπως και δεκάδες μέλη των Μαύρων Πανθήρων) όταν άρχισε να ριζοσπαστικοποιείται και να ταυτίζει τον φυλετικό αγώνα με τον ταξικό.

Ακούγεται σαν ειρωνεία της ιστορίας αλλά είναι απόλυτα φυσιολογικό ότι η δολοφονία του μη βίαιου κληρικού πυροδότησε τις πιο βίαιες εξεγέρσεις που είχε γνωρίσει μέχρι τότε η Αμερική, με ολόκληρες γειτονιές να παραδίδονται στις φλόγες για σειρά ημερών.

Για όσο διάστημα η λευκή Αμερική θα αντιμετωπίζει τους μαύρους σαν «περιουσία» της, το πλιάτσικο της ιδιωτικής περιουσίας θα είναι αναμενόμενο. Αν όχι ενδεδειγμένο, για τους οπαδούς των καθαρών «επαναστάσεων θερμοκηπίου», σίγουρα κατανοητό.

Info
Διαβάστε​​​​​​

In Defense of Looting

Μια ριζοσπαστική ανάλυση του πλιάτσικου από τη συγγραφέα Βίκι Οστερβεϊλ, που καταρρίπτει τη διάκριση μεταξύ καλών και κακών εξεγερμένων. Κυκλοφορεί τον Οκτώβριο.


Άρης Χατζηστεφάνου


info-war.gr