Με εκτιμήσεις για απώλειες 20% του ΑΕΠ την επόμενη διετία, με το δημόσιο χρέος στα ύψη και με τους τομείς του τουρισμού και των κατασκευών να πλήττονται ιδιαίτερα από την πανδημία, η κυβέρνηση Αναστασιάδη καλείται να απαντήσει εάν θα συνεχίσει με το ίδιο αναπτυξιακό μοντέλο και την επόμενη ημέρα της κρίσης.
Με το σενάριο για...
επαναφορά της οικονομίας στο νησί από τον Σεπτέμβριο και μετά, η κυπριακή κυβέρνηση επιχειρεί να εκπονήσει το δικό της σχέδιο εξόδου από την κρίση της πανδημίας. Η τελευταία εβδομάδα έδειξε σταθεροποίηση με μέσο όρο 20 θετικών κρουσμάτων ημερησίως. Σε συνδυασμό με την εξέλιξη επιδημιολογικών εξετάσεων ανάμεσα στον πληθυσμό, ο Κύπριος υπουργός Οικονομικών Κ. Πετρίδης διατύπωσε το σχετικά αισιόδοξο σενάριο που περιλαμβάνει:
■ την έναρξη σταδιακής άρσης των περιορισμών κατά τον Μάιο και για όλη την καλοκαιρινή περίοδο
■ την επαναφορά της οικονομικής δραστηριότητας –και πάλι κατά στάδια μέσα από μια νέα επώδυνη φάση– κατά το τρίμηνο του φθινοπώρου.
Ολες οι ανακοινώσεις της «στρατηγικής εξόδου» που εκπονεί η κυβέρνηση της Κύπρου δεν συναρτώνται μόνο από την καμπύλη των κρουσμάτων. Το νησί βρίσκεται σε πλήρη εξάρτηση από τους εξωγενείς παράγοντες, λόγω τόσο του τουρισμού όσο και των υπηρεσιών που προσφέρει.
Ως νησιωτική χώρα είναι εξαιρετικά ευάλωτη για άγνωστο χρόνο στη μετά κορονοϊό εποχή, γιατί θα στερηθεί, μεταξύ πολλών άλλων, και την επάρκεια σε αεροπορικές συνδέσεις. Μια εύκολη πηγή δημοσιονομικών εσόδων, οι μεγάλες κατασκευές ή πολυτελείς επαύλεις έναντι «χρυσών» διαβατηρίων, που ήταν μέχρι πρόσφατα μια στοχευμένη και προνομιούχα για λίγους αγορά, βρίσκεται στον αέρα. Παραμένει ερώτημα αν η κυβέρνηση Ν. Αναστασιάδη, με την κατάχρηση που έκανε για 6 χρόνια και την κριτική που δέχτηκε διεθνώς και στο εσωτερικό για λόγους διαφθοράς, θα επιχειρήσει να συνεχίσει την πολιτική αυτή, «ελέω ζεστού χρήματος».
Ο ρόλος της ευρωζώνης
Σανίδα σωτηρίας στη νέα κρίση αποτελεί χωρίς αμφιβολία η συμμετοχή της Κύπρου στην Ε.Ε. και ιδίως την ευρωζώνη. Μέσω αυτής, θα καλύψει άμεσες ανάγκες της σε φτηνό δανεισμό, όπως συμβαίνει και με τα υπόλοιπα μέλη, αλλά και πάλι: τα όρια δανεισμού δεν είναι ανεξάντλητα και από ένα σημείο και μετά, η κάθε χώρα θα χρειαστεί να αναλάβει το τίμημα των επιλογών της.
Την περασμένη εβδομάδα η Κύπρος βγήκε στη δευτερογενή διεθνή αγορά για δανεισμό και εξασφάλισε 1,7 δισ. ευρώ. Ολοι γνωρίζουν ότι πέτυχε τον φτηνό και μακροχρόνιο δανεισμό για τον απλούστατο λόγο ότι η ΕΚΤ στηρίζει τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης, αγοράζοντας η ίδια μέχρι και 30% των κρατικών ομολόγων τους. Μόνο μεμονωμένα και λόγω εμμονών γίνεται κριτική στις Βρυξέλλες εν μέσω πανδημίας.
Η Κύπρος έχει μεγάλο ευεργέτημα και αυτό φάνηκε από το Eurogroup που προβλέπει για το νησί στήριξη με περίπου 400 εκατ. ευρώ από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό, άλλα 200 εκατ. ευρώ για να διευκολύνει προγράμματα απασχόλησης, καθώς και επιπρόσθετα 200 εκατ. ευρώ για μικρομεσαίες επιχειρήσεις μέσω ΕΤΕΠ. Η αντίδραση των Κυπρίων στις αποφάσεις της Ε.Ε. είναι θετικές και σε σχέση με την υπόσχεση για κάποιου είδους αναπτυξιακή βοήθεια που θα προκύψει από έναν ενισχυμένο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.
Στους πλείστους γίνεται πλέον συνείδηση ότι η παράλυση της κυπριακής οικονομίας για την επόμενη διετία είναι δυνατόν να σηματοδοτήσει αθροιστικά απώλειες μέχρι και 20% του ΑΕΠ με δανειακές ανάγκες για το κράτος πέραν των 4 δισ. ευρώ. Οικονομικοί αναλυτές σημειώνουν ότι το δημόσιο χρέος, που ξεπερνά το 100% προ κορονοϊού, όπως και το τεράστιο αναλογικά ιδιωτικό χρέος είναι ήδη βεβαρημένα από την προηγούμενη κρίση (2013). Εκτιμάται δε ότι η άνοδος μετά τη βύθιση δεν θα είναι άμεση αλλά σταδιακή και μακρόσυρτη και οι επιπτώσεις θα είναι παρατεταμένες. Πώς μπορεί να επιτύχει η Κύπρος ξανά το «θαύμα»;
Στις συνθήκες που θα δημιουργηθούν, το κράτος θα διαδραματίσει κεντρικό και παρεμβατικό ρόλο. Οι πλείστοι οικονομολόγοι θεωρούν απαραίτητο να γίνουν σημαντικές επενδύσεις για να κινηθεί η οικονομία προς τα εμπρός, έστω κι αν αυτό θα σημαίνει μεγέθυνση του χρέους.
Το μέγα ζήτημα θα είναι ο εξορθολογισμός του μοντέλου ανάπτυξης και αυτό φέρνει στο φως όλα όσα εκκρεμούν από την πιο πρόσφατη κρίση (2013). Η παρούσα κυβέρνηση υπό τον Ν. Αναστασιάδη είναι η ίδια που εφάρμοσε το σκέλος της μνημονιακής εποχής που αφορούσε το ξεκαθάρισμα του τραπεζικού συστήματος, κάτω από την εποπτεία της Ε.Ε. Πέραν της αναγκαστικής προσαρμογής στους όρους των δανειστών, οι πολιτικές της κυπριακής κυβέρνησης για εκσυγχρονισμό εγκαταλείφθηκαν, αναβιώνοντας ποικίλες μορφές πρόσκαιρων παρεμβάσεων. Ο κατάλογος των απαιτήσεων για ποιοτικές επενδύσεις θα βρεθεί ξανά μπροστά στην κυβέρνηση, με πολύ πιεστικό τρόπο:
● Κλιματική αλλαγή
● Ψηφιακή οικονομία
● Καινοτόμες επιχειρήσεις
● Εκσυγχρονισμός δημόσιας διοίκησης κ.ο.κ.
Η κρίση θέλει… ηγέτη
Το 2013 ο Ν. Αναστασιάδης εξελέγη πρόεδρος με σύνθημα «η κρίση θέλει ηγέτη». Παρά το «κούρεμα», η κοινή γνώμη πίστωσε την οικονομική πολιτική του που ακολούθησε τους όρους του μνημονίου. Δεν υπήρξε, όμως, πρόοδος για εκσυγχρονισμό, διαφάνεια και αξιοκρατία, αλλά περισσότερη στροφή προς τον κομματισμό και τη διαφθορά.
Οι αναπτυξιακές επιλογές (χρυσά διαβατήρια, καζίνα, μαρίνες, το τσιμέντωμα πόλεων κ.ο.κ.) θα κριθούν με αυστηρότητα και θα φανεί τώρα πόσο αναπτυξιακές ήταν. Με τον ίδιο τρόπο θα κριθεί και η εγκατάλειψη της προτεραιότητας για επίλυση και επανένωση της Κύπρου, έναντι ενός δήθεν μεγαλόπνοου σχεδίου (γεωτρήσεις, ΑΟΖ), που σήμερα δεν φαντάζει καν όνειρο, αλλά σκέτο παραμύθι.
Η Κύπρος, υποστηρίζουν ανεξάρτητοι αναλυτές, γνωρίζει τι πρέπει να κάνει, αλλά κάθε φορά, μόλις κοπάσει η κρίση, το εγκαταλείπει. Το πολιτικό σύστημα παρουσιάζει σοβαρή αδυναμία γιατί αντιδρά στις κρίσεις, με κριτήριο τις εξυπηρετήσεις επιμέρους ομάδων συμφερόντων, τον ρεβανσισμό και την κατάληψη της εξουσίας. Η εκάστοτε κυβέρνηση έχει προβάδισμα και ευθύνη για πρωτοβουλίες, αλλά ενεργεί σαν ιδιοκτήτρια του κράτους, στηριζόμενη σε περιορισμένες ιδέες και επινοήσεις της.
Από την ημέρα της κρίσης του κορονοϊού, η κυβέρνηση Ν. Αναστασιάδη εισακούει την επιστημονική γνώση των επιδημιολόγων. Δεν μπορεί να κάνει και διαφορετικά, μια σπάνια εξαίρεση στις συνήθεις πρακτικές της. Μπορεί όμως μια ακόμα διυπουργική επιτροπή, οι σύμβουλοι του προέδρου και κάποιες εισηγήσεις επικοινωνιολόγων της να καθοδηγήσουν την Κύπρο σε μια νέα οικονομία στηριγμένη στη βιώσιμη ανάπτυξη και την κοινωνική δικαιοσύνη;
Τα πρότυπα προηγμένων χωρών της Ε.Ε. στηρίζονται σε μια θεμελιωμένη πολιτική κουλτούρα, ισχυρούς θεσμούς και μακροχρόνια στρατηγική. Ο πολιτικός κόσμος –κυβέρνηση και μεγάλη αντιπολίτευση τουλάχιστον– συμφωνεί στη μεγάλη εικόνα. Στην Κύπρο θα χρειαστεί να αποδείξουν πρώτα αυτή την κοινή στόχευσή τους και μετά να επιστρατεύσουν φρέσκα μυαλά για να καθορίσουν τεκμηριωμένα την πολιτική τους.
Κυριάκος Πιερίδης
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου