Από τον Αύγουστο του 2017, μετά το αίτημα των τότε υπουργών Γ. Δραγασάκη και Ν. Παππά, η Επιτροπή Ανταγωνισμού εξέδωσε τελικά χθες τη γνωμοδότησή της για τα ζητήματα υγιούς ανταγωνισμού στον Τύπο. Το κεντρικό ζήτημα αφορά τη συγκέντρωση της διανομής του Τύπου σε ένα μόνο πρακτορείο (το «Αργος»), το οποίο μάλιστα ελεγχόταν από έναν...ιδιοκτήτη μέσων ενημέρωσης και μεγαλοεπιχειρηματία, τον Βαγγέλη Μαρινάκη.
Η γνωμοδότηση προτείνει μια σειρά από νομοθετικά μέτρα που καλείται να πάρει με τη σειρά της η κυβέρνηση. Από πρώτη ματιά η γνωμοδότηση δεν περιέχει κομβικές διαφορές από την αρχική μελέτη-τοποθέτηση των εισηγητών της Επιτροπής κατά την περίοδο που πρόεδρός της ήταν η έκπτωτη πλέον Βασιλική Θάνου. Και τότε είχε προταθεί το γαλλικό μοντέλο στήριξης και διανομής του Τύπου, ενώ η Επιτροπή επί Θάνου είχε προχωρήσει και σε ασφαλιστικά μέτρα που αφορούσαν την αιφνίδια αλλαγή της τιμολογιακής πολιτικής του πρακτορείου, η οποία αν εφαρμοζόταν θα οδηγούσε σε οικονομική ασφυξία ορισμένες επιλεγμένες εφημερίδες.
Κάτω όμως από τη φαινομενικά ουδέτερη αρχική εικόνα, η χθεσινή γνωμοδότηση δεν προσφέρει καμιά πραγματική βοήθεια στον χειμαζόμενο Τύπο. Για την ακρίβεια, στο ουσιαστικό ζήτημα της μετοχικής σύνθεσης της εταιρείας «Αργος» η Επιτροπή Ανταγωνισμού αρκείται να παραθέτει τα ονόματα των μετόχων (εταιρειών ή φυσικών προσώπων) χωρίς να προβληματίζεται για τη σχέση μεταξύ τους.
Στη συνέχεια προβάλλει τη μονοπωλιακή θέση της εταιρείας διανομής ως «φυσικό μονοπώλιο», δηλαδή αναγκαίο κακό, το οποίο μάλιστα υποτίθεται ότι εξασφαλίζει και τα συμφέροντα των διανεμόμενων εντύπων, εφόσον βοηθά στην εξοικονόμηση πόρων με αυτή την οικονομία κλίμακας.
Η γνωμοδότηση επιμένει ότι αντίστοιχα μονοπώλια παρουσιάζονται σε πολλές χώρες της Ευρώπης. Αυτό που λησμονεί όμως είναι πως κατά κανόνα σε αυτές τις χώρες δεν μετέχουν στη μετοχική σύνθεση των πρακτορείων διανομής εταιρείες έκδοσης εντύπων. Με λίγα λόγια, οι εκδότες δεν έχουν καμία σχέση με τη διανομή των εντύπων τους. Και βέβαια το πρόβλημα με το μονοπώλιο στη διανομή δεν μπορεί να εξεταστεί παρά μόνο αν συνυπολογιστεί η δεσπόζουσα θέση που κατέχει στο πρακτορείο ένας επιχειρηματικός όμιλος με ανταγωνιστικά συμφέροντα προς τα λοιπά έντυπα.
Καθώς φαίνεται, διαπιστώσαμε πολύ γρήγορα τους λόγους για τους οποίους επειγόταν ο κ. Μητσοτάκης να εκδιώξει τη νόμιμη σύνθεση της Επιτροπής Ανταγωνισμού την επομένη της εκλογικής του νίκης.
Τα σημεία-κλειδιά
Διαβάζοντας κανείς τη γνωμοδότηση των 178 σελίδων διαπιστώνει την παραδοχή της Επιτροπής πως οι διατάξεις που διέπουν τον σχετικό νόμο «δεν έχουν ως αντικείμενο την απαγόρευση της δεσπόζουσας θέσεως μιας επιχείρησης, αλλά μόνον της καταχρήσεώς της και συνεπώς μόνη η ύπαρξη μονοπωλιακής θέσης του εν λόγω Πρακτορείου (σ.σ. Αργος) δεν συνεπάγεται κατ’ ανάγκη παράβαση των κανόνων του ανταγωνισμού, ενώ παράβαση συνιστά η καταχρηστική εκμετάλλευση της θέσης αυτής».
Σημειώνει επίσης πως κατά την πάγια νομολογία, «η διαπίστωση της ύπαρξης δεσπόζουσας θέσης μιας επιχείρησης δεν συνεπάγεται αυτή καθεαυτή καμία μομφή προς την επιχείρηση αυτή, αλλά σημαίνει ότι η τελευταία υπέχει ιδιαίτερη ευθύνη να μη θίγει με τη συμπεριφορά της την άσκηση πραγματικού και ανόθευτου ανταγωνισμού στην κοινή αγορά».
Τονίζει επίσης ότι «η έννοια της καταχρηστικής εκμετάλλευσης είναι αντικειμενική έννοια, αφορά δε στη συμπεριφορά δεσπόζουσας επιχείρησης η οποία είναι ικανή να επηρεάσει τη δομή μιας αγοράς όπου, λόγω ακριβώς της ύπαρξης της εν λόγω επιχείρησης, ο ανταγωνισμός είναι ήδη εξασθενημένος-εν προκειμένω δε ανύπαρκτος- και η οποία εμποδίζει την ανάπτυξη του ανταγωνισμού στην αγορά, με την προσφυγή σε μέσα διαφορετικά από αυτά που διέπουν τον φυσιολογικό ανταγωνισμό των προϊόντων ή υπηρεσιών».
Με τις ανωτέρω επισημάνσεις και με άλλες παρόμοιου περιεχομένου στοιχειοθετεί το επιχείρημά της περί φυσικού μονοπωλίου, το οποίο εν πολλοίς και δικαιολογεί με βάση την κατάσταση που επικρατεί σήμερα στον ελληνικό Τύπο. Από εκεί και πέρα αρχίζει να παίρνει κάποιες αποστάσεις, καταγράφοντας τις ανησυχίες της πλειονότητας των φορέων της ευρύτερης αγοράς Τύπου, «αναφορικά με τη μονοπωλιακή θέση της ‘‘Αργος’’ και ιδίως τη μελλοντική συμπεριφορά της».
Οπως σημειώνει, «οι ανησυχίες αυτές εντοπίζονται κυρίως στον κίνδυνο να προβεί το Πρακτορείο σε καταχρηστικές πρακτικές τιμολογιακού και μη χαρακτήρα, όπως η αύξηση των προμηθειών του, η μείωση της προμήθειας των υποδιανομέων/υποπρακτόρων αλλά και η μείωση της ποιότητας των υπηρεσιών, όπως της μείωσης του αριθμού των υποδιανομέων/υποπρακτόρων και των τελικών σημείων πώλησης, οι οποίες, κατά την άποψή τους, θα επιφέρουν στρέβλωση του ανταγωνισμού στην αγορά διανομής έντυπου Τύπου, ενώ εκτιμούν ως ιδιαίτερα πιθανή τη μη τήρηση της αρχής της ίσης μεταχείρισης όλων των εντύπων από το Πρακτορείο».
Σύμφωνα με την Επιτροπή, «οι ανωτέρω κίνδυνοι είναι υπαρκτοί και βάσιμοι, δεδομένης της μονοπωλιακής θέσης της ‘‘Αργος’’, καθώς και της έλλειψης διαπραγματευτικής δύναμης τόσο των εκδοτικών επιχειρήσεων όσο και των υποδιανομέων/υποπρακτόρων και των τελικών σημείων πώλησης, σε συνδυασμό με την αδυναμία, λόγω υψηλού κόστους, των εκδοτών να διανείμουν τα έντυπά τους με ίδια μέσα, όπως δήλωσαν, πράγμα που τους στερεί τη δυνατότητα εναλλακτικών επιλογών διανομής».
Αυθαίρετη αλλαγή πολιτικής
Εν συνεχεία γίνεται αναφορά στην αυθαίρετη αλλαγή τιμολογιακής πολιτικής από πλευράς του «Αργους». «Διαπιστώθηκε ότι το Πρακτορείο επρόκειτο να προβεί σε εφαρμογή νέας εμπορικής πολιτικής από την 1η.12.2018 (ή για κάποιες εκδοτικές επιχειρήσεις από την 1η.1.2019). Η νέα εμπορική πολιτική του Πρακτορείου εξετάστηκε από την Ε.Α. στα πλαίσια της έρευνας για τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων κατά της ‘‘Αργος’’ και η Ε.Α. προέβη αρχικώς σε έκδοση προσωρινής διαταγής κατά του Πρακτορείου στις 31.01.2019 με την οποία αποφασίσθηκε να ανασταλεί η εφαρμογή της νέας εμπορικής πολιτικής του μέχρι τη δημοσίευση της απόφασης επί της εξέτασης λήψης ασφαλιστικών μέτρων και στη συνέχεια στην έκδοση της υπ’ αριθ. 687/2019 απόφασης της Ε.Α. για τη λήψη ασφαλιστικών μέτρων κατά της ‘‘Αργος’’, κατ’ εφαρμογή της οποίας, όπως προαναφέρθηκε, οι εκδοτικές εταιρείες και η ‘‘Αργος’’ βρίσκονται στο παρόν στάδιο σε διαπραγματεύσεις επί νέας πρότασης εμπορικής πολιτικής από μέρους της ‘‘Αργος’’».
Αξίζει να σημειωθεί ότι σε αρκετά σημεία της γνωμοδότησης όπου περιλαμβάνονται πίνακες, αυτοί παραμένουν κενοί στοιχείων (με αφορμή τον νόμο περί προσωπικών δεδομένων): π.χ. δεν φαίνεται στους πίνακες η αναλυτική μετοχική σύνθεση των εταιρειών που έχουν σχέση με το μετοχικό κεφάλαιο του «Αργους». Αλλά ακόμα και σε πιο απλά δεδομένα, όπως η καταγραφή των χωρών όπου η Επιτροπή παραδέχεται ότι δεσπόζουσα θέση καταγράφουν στον χώρο διανομής 2 ή 3 πρακτορεία (και όχι ένα όπως στην Ελλάδα), απουσιάζει η ονομασία των χωρών αυτών, πράγμα που προκαλεί εντύπωση.
Αξίζει να σημειωθεί πάντως ότι η Επιτροπή δηλώνει έτοιμη να παρακολουθεί τον χώρο του Τύπου, ούσα έτοιμη να παρέμβει αν διαπιστώσει καταχρηστικές ενέργειες από το υπάρχον μονοπώλιο του «Αργους».
Τέλος, προτείνει μια σειρά μέτρων προς την κυβέρνηση, τα οποία, βέβαια, δεν είναι σε καμία περίπτωση δεσμευτικά από την τελευταία ως προς την υλοποίησή τους.
Τι προτείνει λοιπόν η Ε.Α.:
➩ Διερεύνηση της λειτουργίας πρακτορείων διανομής με τη νομική μορφή του συνεταιρισμού.
➩ Να φτιαχτεί νέα ειδική νομική μορφή υβριδικού μη κερδοσκοπικού (αλλά κεφαλαιουχικού) οργανισμού με μετοχικό κεφάλαιο ανοιχτό στους εκδότες, στους εργαζομένους στον Τύπο, στο αναγνωστικό και στο ευρύτερο κοινό.
➩ Δημιουργία αντισταθμιστικής ισχύς αγοράς (countervailing power) με τη δυνατότητα των εκδοτών να διαπραγματευτούν συλλογικά, και όχι ατομικά, με το πρακτορείο διανομής Tύπου τους όρους της συνεργασίας τους.
➩ Θεσμοθέτηση Κώδικα Συμπεριφοράς (Code of Conduct) με κανόνες για τη μη υιοθέτηση πρακτικών που αντιτίθενται στην αρχή της ανταγωνιστικής ουδετερότητας.
➩ Χορήγηση κρατικής ενίσχυσης/επιδότησης της διανομής των εντύπων (ενδεικτικά απομακρυσμένες περιοχές ή άγονες γραμμές).
➩ Οι υπηρεσίες διανομής Τύπου να γίνουν Υπηρεσίες Γενικού Οικονομικού Συμφέροντος (ΥΓΟΣ) με χορήγηση κρατικής ενίσχυσης στο πρακτορείο.
➩ Παροχή της υπηρεσίας πρακτόρευσης έντυπου Τύπου σε εταιρείες μέσω δημοπρασιών (auctions).
➩ Σύσταση Αρχής Εποπτείας και Ρύθμισης Πρακτόρευσης Εντυπου Τύπου για τον έλεγχο, την εποπτεία και τη ρύθμιση της αγοράς. Εναλλακτικά, οι ανωτέρω αρμοδιότητες μπορούν να περάσουν στην Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων (EETT), όπως γίνεται στη Γαλλία...
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου