ψυχική αποσταθεροποίηση έπαψε να θεωρείται ζήτημα ταμπού, με αποτέλεσμα να μην αποσιωπώνται πια τέτοιου είδους ζητήματα και να ανοίξουν δημόσιες συζητήσεις γύρω από τη σχέση κατάθλιψης και ύφεσης. Παράλληλα ωστόσο με τη διαδικασία αποστιγματισμού της ψυχικής νόσου εξελισσόταν και μια διαδικασία περικοπών των χρηματοδοτήσεων των υπηρεσιών ψυχικής υγείας. Ετσι ομάδες του πληθυσμού, που αντιμετώπιζαν ήδη παράγοντες ευπάθειας, ήρθαν αντιμέτωπες με σημαντική μείωση ή ακόμα και απώλεια των δικτύων κοινωνικής προστασίας που τους παρείχαν στήριξη.
Η επιδείνωση της ψυχικής υγείας των προσφύγων που έχουν εγκλωβιστεί στην Ελλάδα ήταν μια άμεση συνέπεια της «προσφυγικής κρίσης». Μόνο που στο νέο σύστημα ασύλου τα δικαιώματα των προσφύγων και μεταναστών σε θέματα υγείας, αντί να προστατεύονται, θίγονται, ενώ όλα δείχνουν πως δεν υπάρχει καμία πρόθεση για αφομοίωση της ετερότητας, ούτε σχέδιο διαχείρισης της κοινωνικής ένταξης.
Για ποιο λόγο η κυβέρνηση αφήνει ακόμα και τα παιδιά των προσφύγων δίχως περίθαλψη, αγνοώντας πως η έκδοση ΑΜΚΑ και η πρόσβαση στην υγεία διασφαλίζουν τη δημόσια υγεία;
Αν το ανθρωπιστικό ιδεώδες είναι το δικαίωμα όλων των ανθρώπων να ζουν με αξιοπρέπεια, τότε ποιο είναι το ιδεώδες μιας πολιτικής που παραβιάζει αυτό το δικαίωμα και δείχνει πως φοβάται τους ξένους της υιοθετώντας πολιτικές ρατσισμού και καταστολής;
Στην ψυχαναλυτική βιβλιογραφία ο διωγμός ή η απόρριψη του ξένου παραπέμπει πάντοτε στον φόβο επιστροφής σε κάτι το οποίο προϋπήρξαμε, στην επίλυση της δικής μας προβληματικής δομής. Σε ποιον «εαυτό» φοβάται άραγε να επιστρέψει η Ν.Δ.;
Η επινόηση ενός εχθρού
Η επινόηση ενός εχθρού -στην προκειμένη περίπτωση εχθρός γίνεται ο πρόσφυγας, αφού προηγουμένως χαρακτηριστεί «λαθραίος» και κατά συνέπεια «επικίνδυνος»- συνδέεται άμεσα με την προσπάθεια ενός ατόμου ή μιας ομάδας να εξασφαλίσει την ελάχιστη ψυχική οργάνωση. Ετσι ο «άλλος», ο ξένος, ο διαφορετικός γίνεται το πρόσχημα που επιτρέπει στο άτομο ή στην ομάδα να διαχειριστεί τη δική του κρίση στρέφοντας την ψυχική του ενέργεια προς τα έξω υπό μορφή επιθετικότητας. Αυτό επιτείνεται συνήθως όταν το άτομο ή η ομάδα βιώνουν συναισθήματα αποδιοργάνωσης.
Για τον Μάκη Βορίδη, υπουργό Αγροτικής Ανάπτυξης, δεν έχουν όλοι οι άνθρωποι δικαιώματα στην ανθρωπιστική βοήθεια, παρ' όλο που το δικαίωμα στην ανθρωπιστική βοήθεια για όλους όσοι πλήττονται από φυσικές/ανθρωπογενείς καταστροφές ορίζεται και προστατεύεται από το Διεθνές Ανθρωπιστικό Δίκαιο. Παράλληλα για τον υπουργό Ανάπτυξης και Επενδύσεων, Αδωνι Γεωργιάδη, οι άνθρωποι σε επισφάλεια θεωρούνται λαθρομετανάστες ενώ για τον υπουργό Εργασίας, Γιάννη Βρούτση, τα παιδιά των προσφύγων είναι καταδικασμένα να στερούνται το θεμελιώδες δικαίωμα στην υγεία.
Η αντίληψη της κυβέρνησης για τα δικαιώματα των ανθρώπων σε ευάλωτη κατάσταση αντανακλά τον δικό της ευάλωτο ψυχισμό. Η υιοθέτηση μιας φοβικής πολιτικής είναι ενδεχομένως λοιπόν το αποτύπωμα μιας αντίστοιχης ψυχικής δομής.
Αυτό δείχνει και η πρόθεση της κυβέρνησης να αφαιρέσει το μετατραυματικό στρες από τον κατάλογο για τις αιτίες της ευάλωτης κατάστασης. Το πρόβλημα δεν είναι η διαφωνία της επιστημονικής κοινότητας όσον αφορά τη διάγνωση της συγκεκριμένης διαταραχής, καθώς εξ ορισμού δεν μπορούμε να μιλάμε για κάτι μετατραυματικό τη στιγμή που το άτομο δεν έχει πάψει να βιώνει τραυματικές εμπειρίες. Το πρόβλημα είναι η αυστηροποίηση των κριτηρίων για το ευάλωτο και η παράλειψη της ψυχικής υγείας σε όλα τα επίπεδα.
Το σύνδρομο της παραίτησης
Στην ευάλωτη κατάσταση μπορεί να περιέλθει ο καθένας, εάν υπάρξει μια σύμπτωση κοινωνικοοικονομικών, βιολογικών ή περιβαλλοντικών παραγόντων. Γι’ αυτόν τον λόγο δεν είναι αναγκαία η λίστα αντικειμενικών προσδιορισμών, αλλά η αναγνώριση του δικαιώματος στο ευάλωτο. Αντί γι’ αυτό όμως υιοθετούνται ρατσιστικές πολιτικές σε μια κοινωνία πολιτισμικής ετερότητας και ανομοιογένειας.
Το «σύνδρομο της παραίτησης», που χτύπησε την πόρτα της Μόριας, έκανε τον γύρο του κόσμου υπενθυμίζοντας πως ένα περιβάλλον επισφαλές για την παιδικότητα μπορεί να παραλύσει σωματικά και ψυχικά ένα παιδί. Το σύνδρομο της παραίτησης, δηλαδή η κατάσταση πλήρους απόσυρσης στο πλαίσιο ισχυρού ψυχικού τραύματος, δεν είναι κάτι καινούργιο. Για πρώτη φορά καταγράφηκε στη Σουηδία πριν από περίπου 20 χρόνια, με αποκορύφωμα την περίοδο 2003-2005, όπου και αναφέρθηκαν περισσότερες από 400 περιπτώσεις παιδιών και εφήβων που έπεφταν σε ένα είδος λήθαργου και κατέφευγαν σε έναν κόσμο ακραίας απομόνωσης. Τότε, όπως και τώρα, αφορούσε τα παιδιά των προσφύγων που παρέλυαν ή αποστρέφονταν τον κόσμο, δίχως να υπάρχει κάποια οργανική αιτία.
Ο Guardian επανέφερε στο διεθνές προσκήνιο το «σύνδρομο της παραίτησης» μέσα από την περίπτωση της Αΐσα. Αυτή τη φορά έδρα του συμπτώματος ήταν η Μόρια στη Λέσβο. Κοινός παρονομαστής; Οικογένειες που ζούσαν σε «μετέωρο καθεστώς» κάτω από χαοτικές και απάνθρωπες συνθήκες, όπως επισήμανε η δρ Montague, η οποία προέβη στη διάγνωση. Ανεξάρτητα από το εάν πρόκειται για σωστή ή λάθος διάγνωση, η Αΐσα παραμένει μια ενδεικτική περίπτωση σωματοποίησης της οδύνης. Δεν έχει σημασία λοιπόν εάν πρόκειται για «σύνδρομο παραίτησης». Οπως δεν έχει σημασία εάν πρέπει ή όχι να μιλάμε για «μετατραυματικό στρες». Αυτό που οφείλουμε είναι να μιλάμε για ψυχικά ευάλωτους ανθρώπους και να τους αναγνωρίζουμε απλά ως τέτοιους.
Το άρθρο του Guardian για το «σύνδρομο της παραίτησης στη Μόρια» δημοσιεύτηκε μόλις δύο μέρες μετά την έκδοση της εγκυκλίου για τη διαδικασία απόδοσης ΑΜΚΑ, σύμφωνα με την οποία αποκλείονται από την πρόσβαση στην υγεία παιδιά που έχουν γεννηθεί στην Ελλάδα από γονείς πολίτες τρίτων χωρών, των οποίων το καθεστώς διαμονής δεν έχει ακόμα ρυθμιστεί.
Η κρίση στην κοινωνική πολιτική υπήρχε πριν από την ύφεση. Σήμερα όμως δεν νοσεί μονάχα η ψυχική υγεία στην Ελλάδα, αλλά και ο πολιτικός ιθύνων νους που αντιλαμβάνεται και αντιμετωπίζει τους ευάλωτους ως εχθρούς, ως κατώτερους, ως λαθραίους. Με άλλα λόγια, ευδοκιμεί το σύνδρομο της παραίτησης αντίστροφα. Πολιτική παράλυση ή πολιτικός λήθαργος...
Δήμητρα Αθανασοπούλου
Πηγή: efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου