Ζούμε σε μια εποχή ραγδαίων εξελίξεων και ριζικών μετασχηματισμών όσον αφορά τη δομή και τη λειτουργία της σύγχρονης πολιτικής μορφής ζωής. Συντελούνται δομικές αλλαγές στο...
ίδιο το πολιτικό στοιχείο. Η πολιτική μετατρέπεται σε τεχνοκρατία, ο λαϊκισμός κερδίζει συνεχώς έδαφος, η αντιπροσωπευτική δημοκρατία αμφισβητείται, το κράτος δικαίου δοκιμάζεται.
Διατυπώνω, εξ αρχής, τη θεωρητική θέση μου και αυτή δεν είναι άλλη από την επικράτηση του συντηρητικού πνεύματος με όλες τις εκφράσεις του και τις εκφάνσεις σε παγκόσμιο επίπεδο. Δεν βρισκόμαστε ούτε στα τέλη του 19ου αιώνα, ιστορική φάση κατά την οποία οι κοινωνικοί αγώνες αποτελούν την πολιτική πρωτοπορία, ούτε στη μεταπολεμική ιστορική φάση της πολιτικής νεωτερικότητας, κατά την οποία το πολιτικό πνεύμα μέσω αριστερών και κεντροαριστερών κομματικών δυνάμεων σφραγίζει την εποχή του.
Βρισκόμαστε 30 χρόνια μετά την Πτώση του Τείχους, δηλαδή μετά την κατάρρευση του υπαρκτού σοσιαλισμού (1989), και η στροφή προς τον συντηρητισμό είναι πια ένα πραγματικό δεδομένο. Δεν έχουμε να κάνουμε με το «τέλος των ιδεολογιών», όπως διατυμπάνιζε εκείνη την εποχή ο Φουκουγιάμα. Αυτό που συμβαίνει στις μέρες μας αναφέρεται στην ίδια την υπαρξιακή δομή της σύγχρονης πολιτικής μορφής ζωής.
Εάν μας επιτραπεί να χρησιμοποιήσουμε έναν όρο όπως είναι ο όρος «συντηρητική επανάσταση», ίσως μπορέσουμε να περιγράψουμε το πολιτικό συμβάν της εποχής μας, αλλά όχι και να το κατανοήσουμε.
Κατανόηση και ερμηνεία του πολιτικού συμβάντος της εποχής μας σημαίνει ότι εμείς οι δρώντες (οι άνθρωποι) μπορούμε να απορρίψουμε τις κοινωνικο-πολιτικές διαδικασίες, οι οποίες υπονομεύουν και τελικά καταργούν την πολιτική. Και επιπλέον σημαίνει ότι εάν πράγματι η πολιτική έχει παλιώσει, αυτό δεν συνεπάγεται την αντικατάστασή της από την τεχνοκρατία, αλλά τη θεσμική αναδημιουργία της.
Θα αναφέρω ένα πρόσφατο παράδειγμα από την ευρωπαϊκή πολιτική ιστορία σχετικά με το πρόβλημα της αντικατάστασης της πολιτικής από την τεχνοκρατία στις μέρες μας. Πρόκειται για την τεχνοκρατική επιλογή της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν στη θέση του προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, αντί της εφαρμογής του στοιχειώδους αντιπροσωπευτικού κανόνα που ίσχυε μέχρι πρόσφατα, και εννοείται πως δεν θα αναφερθώ στην «ελληνική περίπτωση» των τεχνοκρατικών μνημονίων, που εκ των πραγμάτων έχει σφραγίσει την ιστορική μοίρα μας.
Δεν θα επιχειρήσω να εντοπίσω παράγοντες και συνθήκες οι οποίες παίζουν πρωτεύοντα ρόλο στη συντηρητική πολιτική στροφή παγκοσμίως, ούτε εννοείται να καταδείξω τα αίτια που οδηγούν στη λεγόμενη «συντηρητική επανάσταση». Αντιθέτως, θα σκιαγραφήσω το πολιτικό συμβάν της εποχής μας και θα επιχειρήσω να σχεδιάσω δύο-τρία ερμηνευτικά σχήματα σχετικά μ’ αυτό.
Η πρώτη παράμετρος ήδη έχει αναφερθεί: η πολιτική σταδιακά μετατρέπεται σε τεχνοκρατία. Οι ίδιοι οι πολιτικώς δρώντες (υπουργοί, βουλευτές κ.λπ.) δεν ασκούν πολιτική, αλλά ως τεχνοκράτες διεκπεραιώνουν το έργο τους. Και, ακόμα χειρότερα, οι τεχνοκράτες υποκαθιστούν τους πολιτικούς στο έργο της επίλυσης των κοινωνικών προβλημάτων.
Η δεύτερη παράμετρος έχει να κάνει με την πρωτοφανή ανασύνθεση (στην ιστορία της πολιτικής νεωτερικότητας) των σχέσεων ανάμεσα σε δύο δομικά υποσυστήματα της κοινωνίας μας. Μιλάω για το πολιτικό και το οικονομικό υποσύστημα. Ζούμε σε μια κοσμογονική εποχή όσον αφορά το πολιτικό στοιχείο, επειδή η πολιτική έπαυσε να είναι «αυτόνομη» και εξαρτάται τελικά από την οικονομία.
Τα πρωτεία της οικονομίας έναντι της πολιτικής μήπως επιβάλλουν τον νέο συντηρητισμό, δηλαδή τον εφαρμοσμένο νεοφιλελευθερισμό; Το ερώτημα που διατυπώνω είναι προσχηματικό. Εννοείται πως δεν υφίσταται άμεση, αδιαμεσολάβητη σχέση ανάμεσα στα «πρωτεία» της οικονομίας έναντι της πολιτικής και τη «συντηρητική επανάσταση».
Αλλά ωστόσο επιμένω μήπως θα χρειαστεί να δούμε «πίσω από τις κουρτίνες»: το τεχνοκρατικό σχέδιο της ιδεολογίας του νεοφιλελευθερισμού επέβαλε τα «πρωτεία» της οικονομίας και ταυτόχρονα τη μετατροπή της πολιτικής σε τεχνοκρατία επειδή οι ισχυρές πολιτικές (γραφειοκρατικές) ομάδες στην παγκόσμια πολιτική κοινωνία επεξεργάζονται ένα ολοκληρωτικό σύστημα ελέγχου και επιτήρησης του ανθρώπινου κόσμου.
Με άλλα λόγια, ισχυρίζομαι ότι ο νέος συντηρητισμός της εποχής μας δεν έχει καμία σχέση με τον συντηρητισμό των Ρέιγκαν και Θάτσερ. Εκείνος ήταν ιδεολογικός, επομένως εντασσόταν στην ορθολογική επιχειρηματολογία της δημόσιας σφαίρας.
Ο δικός μας συντηρητισμός είναι το προσωπείο του νεοφιλελευθερισμού, ως ιδεολογίας που ελέγχει και επιτηρεί την ανθρώπινη ζωή. Εάν αυτές οι σκέψεις μου είναι ορθές (με τα κριτικο-ερμηνευτικά μεθοδολογικά στοιχεία), τότε όλοι μας, ο καθένας ξεχωριστά, αλλά και ως πολιτική κοινωνία, η οποία συγκροτείται ως ολότητα, καλούμαστε να απαντήσουμε στο ερώτημα: Πώς θα αντιμετωπίσουμε την απαξίωση της πολιτικής στις συνθήκες του τεχνοκρατικού συντηρητισμού (δηλαδή του συντηρητισμού της εποχής μας);
Η δική μου θεωρητική και φιλοσοφική απάντηση είναι η εξής: Με τις ιδέες μας και τη συνείδησή μας. Αυτό σημαίνει ότι οι ιδεολογίες είναι ζωντανές και εμείς όλοι, είτε ως πολίτες είτε ως πολιτικοί, σχεδιάζουμε το μέλλον μας μέσω του πολιτικού αναστοχασμού...
Θεόδωρος Γεωργίου
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου