«Ελλάς ανέστη»;...

Ο άρτι αναγορευθείς (με τον πρώτο νόμο, που μάλιστα ψηφίστηκε μόνο από την κυβερνώσα παράταξη) «καγκελάριος» της Ελληνικής Δημοκρατίας πόσους (έστω και: πόσες) δημοσιογράφους «μετακόμισε» στο...
«επιτελείο» του; Εμφανώς, δεκάδες; Γιατί τάχα; Όμως από ποιους «λογογράφους» παρέλαβε ένα κολοβό παράθεμα για την οικεία εισαγωγική του ομιλία; Μήπως θα το αξιοποιήσει και στον εορτασμό του «Εικοσιένα»; Δηλαδή, για την «ανάπτυξη του εθνικού αφηγήματος» με «σκοπό τη δημιουργία ενιαίας εικόνας της χώρας και των φορέων του ελληνικού κράτους» (άρθρο 114ο);

Τι ήταν αυτή η «ιστορική αναφορά» στον πρόλογο της ομιλίας του πρωθυπουργού; Όπως ορθά υπέδειξε ο Δ. Ψαρράς («Η Εφημερίδα των Συντακτών», 10.-11.8.2019), επρόκειτο για πλήρη παραποίηση του Αλ. Σούτσου. Συμβουλεύομαι τη φωτομηχανική επανέκδοση του κειμένου από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης (Φ. 8843): Η Ελληνεγερσία, Εν Αθήναις 1848, τώρα που ετοιμάζονται «κέραμοι» στο δημόσιο Πανεπιστήμιο.

Με το ακριβές μνημονευθέν απόσπασμα ως εξής: «Μέχρι τίνος το Ελληνικόν αυτό Κράτος έχον σπιθαμιαίον το σώμα και υπερμεγέθη την κεφαλήν θέλει ως ραχιτικόν, ως εκτρωματαίον ανθρωπάριον κινεί την οικουμένην εις γέλωτα;» (σ. 20). Ποια όμως επίκληση του ποιητή έχει μόλις προηγηθεί; «Ελθετε, ω Ελληνες της ελευθέρας και της δούλης Ελλάδος! […] έλθετε να συμπλάσωμεν την μεγάλην Ελληνικήν Βασιλείαν του Αλεξάνδρου, ή την μεγάλην Ελληνικήν Αυτοκρατορίαν του Κωνσταντίνου!» (σ. 20). Τούτο θα συνιστά «Θέαμα θαυμαστόν» της «Μεγάλης Ελλάδος», «εθνεγερσίαν των Πανελλήνων», «μεγάλη ιδέαν», «παλιγγενεσίαν», «Ανάστασιν του Γένους», με τη μνεία μάλιστα του Ρήγα που «δορυκρούει την ασπίδα» και τον ποιητή συνάμα να απευθύνεται:

«Κτυπάτε τον αλλόφυλον ποιμένα της Κασπίας

και σεις μητρός μιας υιοί,

ω Αλβανοί, ω Βούλγαροι, ω παίδες της Σερβίας

ω Βλάχοι και ω Μολδαβοί!» (σ. 20, 21, 3, 20, 17, 7, 18, 12, 15 από τη σ. 10 ο τίτλος του παρόντος κειμένου). Ετσι, η «χρεία ειρήνης εσωτερικής» στρέφεται προς «επιχείρησιν πολέμου υπερορίου», ιδίως τότε που «ως τα υπό πνευματικήν αντλίαν αποπνιγόμενα πτηνά οι Ελληνες θανατιώμεν και σήμερον υπό στενόν σύστημα προσωπικής κυβερνήσεως ενεργουμένης εν μέσω κύκλου μικρών ιδεών, μικρών ανθρώπων και μικρού Κράτους» (σ. 4). Με μία και μόνη –ας επαναλάβω– επίκληση:

«Εις τα όπλα, ω Ελληνες, εις τα όπλα! […]

«Μεγάλην μίαν έλθετε να πλάσωμεν Ελλάδα,

και Κράτους εκ λαών πολλών

μεγάλην μίαν έλθετε να πλάσωμεν Μονάδα!» (18,13).

Εχει δίκιο λοιπόν ο Δ. Ψαρράς να επιμένει στον «αλυτρωτισμό», ακριβώς σε σχέση με την περιορισμένη «επικράτεια» της εποχής του ποιητή (ήδη είχε εφαρμοστεί το ψήφισμα «περί ετεροχθόνων»), και σε καμία περίπτωση ερέθισμα στον τωρινό πρωθυπουργό στην κατακλείδα της ομιλίας του, να οδηγηθούμε μαζί του στο «σύγχρονο κράτος που μας αξίζει»!

Η «ιστορία των ιδεών» (ιδίως στη διδασκαλία του μαθήματος «Ιστορία Πολιτικών Ιδεών») μήπως εκτυλίσσεται σε θύμα αγοραίων «drones»; Οπως με ευκολία ο Αλ. Σούτσος –σε όλες τις περιόδους της συγγραφικής του παραγωγής– συντάσσεται με τις αντιλήψεις του Σεν–Σιμόν και των «μαθητών» του (χωρίς συγκεκριμένες παραπομπές στα πολύτομα ΟΕuvres που επιμελήθηκε το 1868 ο Ε. Dentu· βλ. Προστρίψεις στο πεδίο της λογοτεχνίας, 2008:76· χρήσιμο παραμένει για όσους/όσες ρέουν στην αρχή το δοκίμιο του Κ. Θ. Δημαρά, «Ο Αλ. Σούτσος από τη σκοπιά της εποχής του», Νέα Εστία, 74 [1963] 1759-1766). Για παράδειγμα έγιναν αποδεκτές στις αναλύσεις (1833) του Φρ. Πυλαρινού (αναπλάθει τις αντιλήψεις του Σεν-Σιμόν για τον «κοινωνισμό» ως έκφραση της «θελήσεως των εργατών της κοινωνίας» οι οποίοι πραγματοποιούν το «βιομηχανικό» στάδιο της ιστορίας· βλ. Η σοσιαλιστική, τ. Α', 39).

Μόνο που τώρα συμβαίνει το ίδιο και χειρότερα με το «εθνικό αφήγημα» του Σούτσου να υποκαθίσταται από τη «δημιουργία ενιαίας εικόνας branding»… Και πώς θα απαντούσε ο ποιητής με τη γνώριμη «χαριεστάτη παραβολή»; Με τους στίχους του από τα Απομνημονεύματα ποιητικά (1857· βλ. το βιβλίο που συνθέσαμε με τη Μ. Χατζηγιακουμή, Μια πόλη στη λογοτεχνία: Κως, 2006: 138, 366):

«Εις την γην του Ιπποκράτους πλάτανος ετών χιλίων […]

κολοβούται κατ’ αιώνας, αλλά ζη και αναθάλλει»…

Μήπως επίσης μια τέτοια νομοθεσία «επιτελικού κράτους» γίνεται για να «καγκαλεύει» ο πρωθυπουργός το «κοινό» της χώρας του (το οποίο εκτιμάται ότι «κινείται σε ένα διαρκές βάλτωμα») και όχι μόνο; Ο Γ. Γεραπετρίτης, υπουργός Επικρατείας, αυτός που πρώτος έκανε μνεία της ομότροπης γερμανικής πολιτικής πρακτικής, ως Δωδεκανήσιος αντιλαμβάνεται το ιδιωματικό ρήμα ως «συλλαμβάνω με το διχαλωτό ραβδί» των πιστικών το «συναίσθημα και το μυαλό» των πολιτών (και με τη δεύτερη σημασία: «βάζω τρικλοποδιά»).

Δηλαδή, με τους δημοσιογράφους «εντός» και «εκτός» του κράτους; Κι αν περιοριστούμε στην ηλεκτρονική βιομηχανία της ενημέρωσης στο ιδιωτικό τηλεοπτικό «τοπίο», από το οποίο κυρίως προέρχονται; Θα επανέλθω. Σε κάθε περίπτωση, ο «χρυσός αιώνας του ανθρώπινου γένους δεν είναι πίσω μας, είναι μπροστά μας» (βλ. Ουτοπία και ιστορία, 1979:34-35· ή ΟΕuvres, τ.I, 247/248)...

Παναγιώτης Νούτσος

efsyn.gr