Παράδεισος για τους «επενδυτές»...

...και κόλαση για την εργασία...

Γιάννης Σιώτος

Στη συζήτηση για τις προγραμματικές στη Βουλή ακούστηκαν πολλά. Από τον ρόλο της φορολογίας -μέσω μειώσεων και φορολογικών κινήτρων- στην προσέλκυση κεφαλαίων, μέχρι για την...
ανάγκη να υπάρξει ένα οικονομικό περιβάλλον «φιλικό» για τους επενδυτές. Όλα αυτά, όταν ακούγονται από ένα απαίδευτο αυτί, φαντάζουν λογικά και ρεαλιστικά. Όμως αν μελετήσει κανείς με προσοχή τη διεθνή βιβλιογραφία, θα αντιληφθεί ότι δεν είναι τίποτα άλλο παρά «λόγια του αέρα». Και θα εξακολουθήσουν να είναι «λόγια του αέρα» όσο οι φορολογικοί παράδεισοι εξακολουθούν να προσφέρουν ασφαλές και υπήνεμο φορολογικό καταφύγιο στις μεγάλες επιχειρήσεις και στις πολυεθνικές.

Η αλήθεια που δεν ειπώθηκε είναι ότι όσο υπάρχουν φορολογικοί παράδεισοι, οι «επενδυτές» θα ζητούν όλο και περισσότερα προκειμένου να επενδύσουν σε μια χώρα σαν την Ελλάδα. Στην πράξη έχει αποδειχθεί ότι το μοναδικό κριτήριό τους είναι το εύκολο και χωρίς ρίσκο κέρδος και από τη στιγμή που μπορούν να εξασφαλίσουν σε κάποιον από τους «παραδείσους» ουσιαστικά φορολογική «ασυλία», για να σε προτιμήσουν, απαιτούν το κάτι παραπάνω από αυτό που ήδη έχουν. Και εκεί ανακύπτει ένα μείζον ζήτημα πολιτικής: Η κυβέρνηση είναι διατεθειμένη να τους προσφέρει γην και ύδωρ; Έχει θέσει κόκκινες γραμμές και ποιες είναι αυτές; Δυστυχώς αυτά τα δύο ερωτήματα παραμένουν αναπάντητα.

Από τη δεκαετία του 1970 όλες οι πλούσιες χώρες μείωσαν σταθερά τους συντελεστές φορολογίας εταιρειών, σε μια προσπάθεια να προσελκύσουν επενδυτικά κεφάλαια. Παρ’ όλα αυτά, οι εταιρικές επενδύσεις έχουν παραμείνει στάσιμες και η φοροαποφυγή έχει φτάσει στα ύψη. Μεγάλες επιχειρήσεις τώρα κάθονται σε τεράστιους σωρούς μη επενδυμένων μετρητών - μόνο η Apple είχε σχεδόν 300 δισεκατομμύρια δολάρια στην τελευταία καταμέτρηση.

Στην πράξη αποδείχθηκε ότι σε κάθε περικοπή των εταιρικών φόρων θα προσθέτει απλώς ρευστό σε αυτούς τους σωρούς. Το ίδιο ισχύει και για τη μείωση των φόρων για τα υπερπλούσια άτομα. Επομένως δεν έχει νόημα να προσπαθήσουμε να «ανταγωνιστούμε» τους φορολογικούς παραδείσους. Στο κάτω κάτω, γιατί οι εταιρείες ή οι πλούσιοι να πληρώνουν λίγο λιγότερο όταν μπορούν να πληρώσουν πολύ λιγότερο ή ακόμα και τίποτα, πηγαίνοντας σε offshore;

Η διεθνής εμπειρία δείχνει ότι η προσέλκυση επενδύσεων μέσω των φορολογικών κινήτρων είναι ένας μύθος που πολλές φορές οδηγεί τις πολιτικές ηγεσίες σε αδιέξοδα από τα οποία δύσκολα μπορούν να ξεφύγουν. Φυσικά, το να βρεθεί μια κυβέρνηση σε αδιέξοδο δεν θα ήταν πρόβλημα αν οι επιλογές της δεν επηρέαζαν -για μεγάλο χρονικό διάστημα- τους ανθρώπους της χώρας.

Τα παραδείγματα για το τι μπορεί να σημαίνει η εμμονική προσήλωση στους «επενδυτές» είναι πολλά. Εξίσου πολλές είναι και οι περιπτώσεις κυβερνήσεων που θεώρησαν ότι η πολιτική φορολογικών «κινήτρων» είναι το φάρμακο διά πάσαν νόσον. Σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, οι χαμηλότεροι φόροι τις περισσότερες φορές προσελκύουν... βρόμικο χρήμα, το οποίο έχει λίγα οφέλη για τις οικονομίες αλλά συνδέεται με μια σειρά από κόστη: οικονομική αστάθεια, χρηματιστηριακές «φούσκες», αύξηση της οικονομικής, πολιτικής και γεωγραφικής ανισότητας (η οποία υποσκάπτει τη μακροπρόθεσμη ανάπτυξη)˙ και την πιθανότητα, ειδικά σε μικρότερες ανοιχτές οικονομίες, για την «ολλανδική ασθένεια», όπου οι χρηματοπιστωτικές εισροές καταστρέφουν τα παραγωγικά μέρη μιας οικονομίας.

Το δεύτερο ζήτημα είναι οι μακροχρόνιες δεσμεύσεις που προσφέρει μια κυβέρνηση προκειμένου να προσελκύσει υγιή εταιρικά κεφάλαια. Θα αποδεχτεί αποικιακού τύπου συμβάσεις; Ή θα διαμορφώσει ένα πλαίσιο όπου οι δύο πλευρές θα έχουν δικαιώματα και υποχρεώσεις;

Και όμως, στη συζήτηση στη Βουλή, δεν ακούστηκε τίποτα από όλα αυτά που σήμερα αποτελούν τη βάση της παγκόσμιας οικονομικής ατζέντας. Και αναρωτιέται κανείς: Όλοι αυτοί -«τεχνοκράτες» και «παντογνώστες» πολιτικοί- που περιέφεραν τη σοφία τους από τη μια τηλεοπτική εκπομπή στην άλλη και που βρίσκονται στη Βουλή για να κάνουν τη ζωή μας ευκολότερη, δεν γνωρίζουν αυτούς τους κινδύνους; Γιατί απέφυγαν την ουσία και αναλώθηκαν σε άνευ ουσιαστικής σημασίας θέματα; Ζουν σε άλλον πλανήτη ή θέλουν κάτι να κρύψουν;

Πώς είναι δυνατόν να μιλούν για προσέλκυση επενδύσεων, όταν γνωρίζουν ότι όσο υπάρχουν οι φορολογικοί παράδεισοι που διευκολύνουν τη φοροδιαφυγή και υπονομεύουν το κράτος δικαίου, ο φορολογικός ανταγωνισμός υπάρχει μόνο στα χαρτιά;

Η αλήθεια είναι ότι όλοι απέφυγαν να μιλήσουν για τα πραγματικά προβλήματα της οικονομίας. Για τη σκανδαλώδη εύνοια που απολαμβάνουν οι μεγάλες πολυεθνικές εταιρείες έναντι των μικρότερων τοπικών εταιρειών, για λόγους που δεν έχουν καμία σχέση με την παραγωγικότητα, την επιχειρηματικότητα ή τη γνήσια δημιουργία πλούτου. Για τη δράση των συστημικών τραπεζών και τα όρια που θα πρέπει να μπουν στη λειτουργία τους. Πλέον οι τράπεζες είναι πολύ μεγάλες για να αποτύχουν και πολύ μεγαλύτερες για να ελεγχθεί η δραστηριότητά τους. Δεν χρειάζεται να είναι κανείς οικονομολόγος για να αντιληφθεί ότι σε αυτήν τη χώρα έχουν φταίξει όλοι εκτός από τους τραπεζίτες...

Τελικά η κυβέρνηση εξακολουθεί να έχει κλειστή την ατζέντα της κι αυτό δεν είναι καλό σημάδι...

efsyn.gr