Φάτε τους πλούσιους...

Μια φράση που αποδίδεται στον Ζαν-Ζακ Ρουσό αποκτά νέα χρήση και σημασία στην εποχή του καπιταλισμού του Τραμπ. Είμαστε όμως πραγματικά έτοιμοι να... γευτούμε την αλλαγή;
«Ο...
Μπέρνι παρουσιάζει το δικό του σχέδιο για το πώς να φάμε τους πλούσιους», τιτλοφορούσε μακροσκελές ρεπορτάζ του το περιοδικό Vanity Fair, στις αρχές του 2019. Ουσιαστικά ήταν μια συγκριτική ανάλυση ανάμεσα στα διαφορετικά σχέδια για τη φορολόγηση των πλουσιότερων Αμερικανών πολιτών, που την είχε παρουσιάσει ο υποψήφιος για το χρίσμα των Δημοκρατικών, Μπέρνι Σάντερς, και το μέλος του Κογκρέσου Αλεξάντρια Οκάσιο-Κορτέζ, από την αριστερή πτέρυγα του Δημοκρατικού Κόμματος.

Το σύνθημα «Μπέρνι Σάντερς – φάτε τους πλούσιους» είχε ήδη κυκλοφορήσει σαν στάμπα σε T-shirt, ενώ όλο και περισσότεροι αρθρογράφοι το χρησιμοποιούσαν σε αναλύσεις σχετικά με τη διεύρυνση των ανισοτήτων στο εσωτερικό των ΗΠΑ και σε ολόκληρο τον κόσμο. Μια φράση, η οποία τις προηγούμενες δεκαετίες υπήρχε μόνο σαν στίχος σε τραγούδια των Aerosmith και των Motorhead, εισερχόταν στο καθημερινό λεξιλόγιο των Αμερικανών πολιτών.

Προφανώς έχει περάσει πολύς καιρός από την εποχή που ο Γάλλος φιλόσοφος Ζαν-Ζακ Ρουσό φέρεται να προειδοποιούσε πως «όταν πλέον οι άνθρωποι δεν θα έχουν τίποτα να φάνε, θα φάνε τους πλούσιους». Το ενδεχόμενο να φάει κάποιος έναν πλούσιο έχει μειωθεί δραστικά, δεδομένου ότι ακόμη και στα πιο ριζοσπαστικά χρόνια της Γαλλική Επανάστασης χρησιμοποιούσαν την πολύ πιο ανθρωπιστική μέθοδο του αποκεφαλισμού με γκιλοτίνες.

Παρ' όλα αυτά η επιστροφή της φράσης στην επικαιρότητα ίσως υποκρύπτει μια πολύ σημαντική αλλαγή για τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβάνονται εκατομμύρια άνθρωποι τους μηχανισμούς αναδιανομής πλούτου. Η παλαιότερη, ψευδής αντίληψη, ότι οι δισεκατομμυριούχοι μπορούν να συνυπάρξουν αρμονικά με τα φτωχότερα στρώματα (αφού η γιγάντωση της περιουσίας τους οδηγεί σε συνολική άνοδο της οικονομικής ανάπτυξης και του βιοτικού επιπέδου για ολόκληρο τον πληθυσμό), καταρρίπτεται με πάταγο.

Το σύστημα αντιμετωπίζεται και πάλι σαν ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος, όπου τα κέρδη των δισεκατομμυριούχων αποτελούν ζημιά (για την ακρίβεια κλοπή) για τα εισοδήματα των φτωχών. Πιο απλά, η συζήτηση περί του πολέμου των τάξεων επανέρχεται στην πολιτική επικαιρότητα.

H σύγχρονη πεποίθηση, ότι πρέπει να «φάμε τους πλούσιους», στηρίζεται συνήθως σε σειρά στατιστικών στοιχείων που αποδεικνύουν ότι τις τελευταίες δεκαετίες το εισόδημα των πλουσιότερων ανθρώπων των ΗΠΑ (και ολόκληρου του κόσμου) εκτινάχθηκε στα ύψη, τη στιγμή που το πραγματικό εισόδημα των υπόλοιπων πολιτών είτε παρέμεινε σταθερό είτε υποχώρησε σημαντικά.

Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία του Διανεμητικού Οικονομικού Λογαριασμού, με τον οποίο η αμερικανική κεντρική τράπεζα εξετάζει τη διανομή του πλούτου, από το 1989 έως το 2018 η καθαρή περιουσία του περίφημου 1% του πληθυσμού αυξήθηκε κατά 21 τρισεκατομμύρια δολάρια, ενώ το κατώτερο 50% του πληθυσμού είδε τα καθαρά εισοδήματά του να μειώνονται κατά 900 δισεκατομμύρια δολάρια.

Διαβάστε ολόκληρο το κείμενο του Άρη Χατζηστεφάνου, ΕΔΩ...