Τα λάθη...

Αν και είναι νωρίς ακόμη, κάποιες πρώτες σκέψεις

1) Ο ΣΥΡΙΖΑ υπέστη μεγάλη ήττα και ο βασικός υπαίτιος ήταν η...
οικονομία - τα τέσσερα χρόνια μνημονίου. Η πλειοψηφία των λαϊκών στρωμάτων είδαν τη θέση τους να χειροτερεύει και επί ΣΥΡΙΖΑ. Όπως έδειξε πρόσφατη μελέτη του ΙΝΕ ΓΣΕΕ, η μείωση των λαϊκών εισοδημάτων συνεχίστηκε και την περίοδο 2015-2017, αν και με πιο αργούς ρυθμούς από το 2010-14. Και μπορεί να είχαμε πτώση της ανεργίας, ένα μεγάλο μέρος ωστόσο, των νέων θέσεων εργασίας ήταν μερικής απασχόλησης με μισθούς φιλοδωρήματα.

2) Το ΚΕΑ και τα επιδόματα κατάφεραν να ανασύρουν ευάλωτες κοινωνικές ομάδες από την ακραία φτώχεια, όχι όμως να αλλάξουν συνολικά την κατάσταση των εργαζόμενων τάξεων. Επιπλέον, τα επιδόματα αυτά πληρώθηκαν όχι από την αύξηση της φορολογίας του μεγάλου κεφαλαίου και των υψηλών εισοδημάτων, αλλά των μεσαίων και λαϊκών στρωμάτων (άμεσοι και κυρίως έμμεσοι φόροι). Περισσότερο λοιπόν, είδαμε μια αναδιανομή της φτώχειας, παρά του πλούτου. Σε αυτό το πλαίσιο, τα μέτρα ελάφρυνσης και τα κοινωνικά μερίσματα ήταν «πολύ λίγα και ήρθαν πολύ αργά» για να αλλάξουν το κλίμα.

3) Με αυτά τα δεδομένα, η πανηγυρική αφήγηση της κυβέρνησης για την έξοδο από τα μνημόνια το καλοκαίρι του 2018, τους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης και την «επιστροφή στην κανονικότητα», δεν άγγιξε τον κόσμο ή ακόμη χειρότερα, εκλήφθηκε ως προσβολή (οι αριθμοί ευημερούν αλλά οι άνθρωποι δυστυχούν), θυμίζοντας το διαβόητο success story του Σαμαρά. Πιθανότατα τον ίδιο αντίκτυπο είχαν και τα τελευταία μέτρα λίγο πριν τις εκλογές.

4) Οι Πρέσπες συνέβαλαν στην ήττα αλλά μόνο έμμεσα, όχι πλήττοντας ευθέως τον ΣΥΡΙΖΑ αλλά ενισχύοντας τη ΝΔ: σε σχέση με τις ευρωεκλογές του 2014, ο ΣΥΡΙΖΑ είδε μικρότερη μείωση στα ποσοστά του στην Μακεδονία (σε κάποιες περιπτώσεις είχε και αύξηση) από ότι σε άλλες περιοχές της χώρας. Αντίθετα, η ΝΔ γνώρισε μεγάλη αύξηση στη Μακεδονία, με τα ποσοστά της εκεί να είναι από 5 έως 10 μονάδες υψηλότερα από τον εθνικό μέσο όρο.

5) Η σχεδόν πλήρης σύμπλευση του ΣΥΡΙΖΑ με την πεπατημένη του ελληνικού κράτους σε όλα σχεδόν τα πεδία πολιτικής (πλην ίσως της υγείας) που δεν καθορίζονταν από τα μνημόνια. Η δομή της διοίκησης και η νοοτροπία της δεν άλλαξαν, οι υπηρεσίες δεν βελτιώθηκαν ουσιαστικά, όπως και η καθημερινότητα του πολίτη, ως επί το πλείστον.

6) Η συμπόρευση και το φλερτ της κυβέρνησης με κάποιους επιχειρηματίες απέναντι σε άλλους. Όπως επίσης και οι καθεστωτικές πρακτικές, οι αλαζονικές συμπεριφορές και οι προσωπικές στρατηγικές που επέδειξαν μέλη της κυβέρνησης. Όλα αυτά ακύρωναν στην πράξη τις προσπάθειες να δομηθεί ένα διακριτό προφίλ αυτής της κυβέρνησης από το «παλιό πολιτικό σύστημα» και υπονόμευαν το όποιο «ηθικό πλεονέκτημα».

7) Η μεγάλη μηντιακή υπεροπλία του αντιπάλου για την οποία όμως φέρει ευθύνη και η κυβέρνηση, εξαιτίας του τρόπου που διαχειρίστηκε το τηλεοπτικό τοπίο αλλά και την ΕΡΤ.

8) Η κρατικοποίηση του κόμματος και η παρακμή των τοπικών οργανώσεων ως κύτταρα που εξασφαλίζουν μια αδιαμεσολάβητη από μήντια και επικοινωνιολόγους, επαφή με την κοινωνία. Αυτό σήμαινε ότι η κυβέρνηση και το κόμμα δεν μπορούσαν να πιάσουν τον σφυγμό της κοινωνίας και παγιδεύτηκαν στην αυτάρεσκη εσωτερική τους αφήγηση, στον δικό τους «θάλαμο αντήχησης».

9) Ο ΣΥΡΙΖΑ δεν υπέστη στρατηγική ήττα και παγιώνεται ως ο ένας πόλος του νέου, μικρότερου δικομματισμού. Αν η οικονομία το επιτρέψει, θα έχει σε μερικά χρόνια τη δυνατότητα να ξαναδιεκδικήσει την κυβέρνηση, ως η ελληνική εκδοχή μιας αριστερής σοσιαλδημοκρατίας. Σοσιαλδημοκρατία όχι από επιλογή, αλλά επειδή αυτό είναι το κυβερνητικό όριο σε μια μικρή χώρα της Δύσης, με τους παρόντες εσωτερικούς και διεθνείς συσχετισμούς.

10) Το εκλογικό αποτέλεσμα είναι πολύ περισσότερο αποδοκιμασία του κυβερνητικού ΣΥΡΙΖΑ παρά επιδοκιμασία του προγράμματος της ΝΔ.

11) Οι «αναλύσεις» περί ανόητου, αχάριστου κλπ λαού δεν συνιστούν πολιτική, πόσο μάλλον αριστερή, αλλά ηθικολογία, συναισθηματική εκτόνωση και ελιτισμό.

Δημητρης Τσιρκας