Η Ρένα Δούρου... στην πυρά...

Άντα Ψαρρά

Μετά την άνευ προηγουμένου επίθεση που δέχτηκε από ΜΜΕ η περιφερειάρχης Αττικής για την πλημμύρα στη Μάνδρα και την πυρκαγιά στο Μάτι, ήρθαν και τα...
εισαγγελικά πορίσματα των δύο φονικών καταστροφών να προκαλέσουν σειρά από σοβαρά ερωτήματα.

Οταν ύστερα από μια τρομερή καταστροφή εκείνοι που έχουν δημόσιο λόγο υψώνουν το δάχτυλο δείχνοντας ένα και μόνο πρόσωπο, στην πλάτη του οποίου χωρίς κανένα δισταγμό φορτώνουν τις ευθύνες για δεκάδες θανάτους αλλά και την οδύνη των συγγενών, είναι αναμενόμενο ότι στη συνέχεια η λεγόμενη κοινή γνώμη θα ζητήσει «αίμα στην αρένα».

Το άγριο λιντσάρισμα της περιφερειάρχη μετά την πλημμύρα στη Μάνδρα και κυρίως μετά την πυρκαγιά στο Μάτι δεν είχε προηγούμενο ακόμα κι αν θυμηθεί κανείς τα κατάπτυστα πρωτοσέλιδα του «Πρώτου Θέματος» το 2007 μετά την αντίστοιχη φονική πυρκαγιά στην Ηλεία. Πρωτοσέλιδα με τη φωτογραφία τού τότε πρωθυπουργού Κώστα Καραμανλή πλαισιωμένου από τις φωτογραφίες παιδιών που οι γονείς τους ή και τα ίδια κάηκαν στην πυρκαγιά.



Πρωτοσέλιδα για το πώς οι υπουργοί έσβηναν μόνο τις φωτιές στις βίλες τους, πώς διασκέδαζαν στα μπουζούκια την ώρα που καίγονταν άνθρωποι κ.λπ. Τότε ήταν όμως μόνο το «Πρώτο Θέμα» του κίτρινου λαϊκίστικου «τόξου». Σήμερα το λιντσάρισμα εξαπολύθηκε από μεγάλη μερίδα του «σοβαρού» μιντιακού στερεώματος, ενώ έφτασε στα άκρα η πολιτική εκμετάλλευση των θανάτων από την αξιωματική αντιπολίτευση. Κι ας ήταν η Ν.Δ. που το 2007 ζητούσε σεβασμό και μετριοπάθεια μετά τη φυσική καταστροφή του στρατηγού ανέμου.

Η Ρένα Δούρου στήθηκε στο απόσπασμα όχι μόνο ως περιφερειάρχης αλλά και ως γυναίκα. Ποιος θα είχε διανοηθεί να περιγράψει, για παράδειγμα, τι χρώμα παπούτσια φορούσε ο Γιάννης Σγουρός αν ο μη γένοιτο είχε συμβεί η πλημμύρα της Μάνδρας επί των ημερών του; Κι αυτό είναι ένα από τα πλέον μετριοπαθή προσβλητικά και σεξιστικά υπονοούμενα που γράφτηκαν και ειπώθηκαν δημόσια για έναν άνθρωπο στερώντας του ακόμα και τη δυνατότητα να πάσχει όπως όλοι μας εκείνες τις εφιαλτικές ημέρες. Αντίθετα για τους διωκόμενους δημάρχους Ραφήνας και Μάνδρας περίσσεψαν εξ αρχής -και σωστά- η κατανόηση και ο σεβασμός.

Η ώρα της Δικαιοσύνης; Είναι βέβαιο;

Οι αιτίες, οι παραλείψεις, οι διαχρονικές κακοδαιμονίες στον συντονισμό, η πολυπλοκότητα φορέων, τα ακραία φυσικά φαινόμενα και τελικά οι προσωπικές ευθύνες αναζητούνται πλέον από τη Δικαιοσύνη.

Εκδόθηκαν πορίσματα από τις αρμόδιες αρχές ελέγχου υπηρεσιακών παραγόντων, πορίσματα εμπειρογνώμων του ΤΕΕ, εκθέσεις ειδικών επιστημόνων κι όλα αυτά διαβιβάστηκαν ή πρόκειται να διαβιβαστούν στους αρμόδιους εισαγγελείς οι οποίοι με τη σειρά τους εξέδωσαν τα δικά τους πορίσματα ασκώντας τις διώξεις.

Είναι δεδομένο ότι οι δικαστικοί λειτουργοί που αναλαμβάνουν ένα τόσο δύσκολο έργο με τόσο πολλά θύματα οφείλουν να εξετάσουν και να τεκμηριώσουν με κάθε λεπτομέρεια, με κάθε νομική μεθοδολογία και με ψυχραιμία τα συμπεράσματά τους αφήνοντας στην άκρη το θυμικό και τις όποιες απόψεις τους. Δυστυχώς στην προκειμένη περίπτωση ίσως και λόγω των αφόρητων πιέσεων που ασκήθηκαν από τα δύο πορίσματα του Ηλ. Ζαγοραίου για το Μάτι και της Σ. Παπαγεωργακοπούλου για τη Μάνδρα, προκύπτουν πολλά ερωτήματα αλλά και αντιφάσεις. Μοιάζει δε να μην έχουν λάβει υπόψη τα συμπεράσματα των πορισμάτων και των εκθέσεων - που λοιδορήθηκαν στοχευμένα από την πρώτη στιγμή και αφορούσαν τους διοικητικούς ελέγχους. Είναι άραγε νομικά ορθό, χωρίς να έχει στοιχειοθετηθεί πρώτα η διοικητική ευθύνη για υπηρεσιακούς παράγοντες (αιρετούς και μη), να αποδίδεται απευθείας ποινική ευθύνη;

Είναι τέτοιο δε το κλίμα της πολιτικής αρένας που κάποιοι έσπευσαν να κατηγορήσουν δημόσια τους εισαγγελείς επειδή δεν άσκησαν κακουργηματικές διώξεις για φόνο εκ προμελέτης!

Προφανώς σε τόσο μεγάλες καταστροφές με ανθρώπινα θύματα οι πολιτικές ευθύνες υπάρχουν και είναι λογικό να κατευθύνεται και εκεί ο θυμός ακόμα και η οργή. Η απόλυτη όμως και μεθοδευμένη στοχοποίηση της Ρένας Δούρου, οι συνεχείς δημόσιες αναφορές «για τα πτώματα που τη βαραίνουν» είναι ανάλγητες και απάνθρωπες ακόμα κι αν αποδειχτεί ότι φέρει μερίδιο ευθύνης για αμέλεια και παραλείψεις.

Ας έχουν όλοι κατά νου ότι μέχρι στιγμής τουλάχιστον έχει περάσει η εποχή που έριχναν τις γυναίκες στην πυρά. Τώρα χρειάζεται να προηγηθούν τα δικαστήρια!

Κοινό σημείο: τα εισαγγελικά πορίσματα αδιαφορούν για τις αρμοδιότητες
Ενα κοινό χαρακτηριστικό και των δύο εισαγγελικών πορισμάτων είναι ότι επιμένουν να αγνοούν τις ορισμένες με αποφάσεις αρμοδιότητες του κάθε προσώπου σε κάθε εμπλεκόμενο φορέα ώστε να αποδώσουν ευθύνες όπως προβλέπει ο νόμος.

Κατά γενική όμως αρχή αλλά και σύμφωνα με νομολογία του ΣτΕ (απ. 4060/2012 κ.α.), όταν ένα όργανο μεταβιβάζει με απόφασή του που δημοσιεύεται σε ΦΕΚ αρμοδιότητες σε κάποιο άλλο (πρόσωπο ή όργανο), οι αρμοδιότητες αυτές στη συνέχεια ασκούνται αποκλειστικά από εκείνον στον οποίο μεταβιβάστηκαν.

Στην προκειμένη περίπτωση μετά την εφαρμογή του «Καλλικράτη» (2010) ο περιφερειάρχης μπορεί να μεταβιβάζει αρμοδιότητες στους αντιπεριφερειάρχες ή σε μέλη του Περιφερειακού Συμβουλίου. Λόγω της μεγάλης έκτασης και πολυπλοκότητας στη διαχείριση της Περιφέρειας Αττικής και η Ρένα Δούρου με τη σειρά της μεταβίβασε μεγάλο μέρος αρμοδιοτήτων της προκειμένου να αντιμετωπιστεί το σύνολο των αναγκών σε κάθε επίπεδο.

Ανάμεσα στις αρμοδιότητες αυτές ήταν εκείνες της Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας και εκείνες της οργανωμένης απομάκρυνσης πολιτών από περιοχές που εκτιμάται ότι απειλούνται από εξελισσόμενη ή επικείμενη καταστροφή. Σύμφωνα με πρόσφατη απόφαση που αφορούσε ανάλογες πλημμεληματικές κατηγορίες, δηλαδή ανθρωποκτονία εξ αμελείας από έγκλημα παραλείψεως, του Αρείου Πάγου (1104/2017) κάνοντας δεκτή την αίτηση αναίρεσης ενός αυτοδιοικητικού, ειδικά σε τέτοια εγκλήματα πρέπει να προσδιορίζεται στην αιτιολογία της απόφασης από πού πηγάζει η ιδιαίτερη νομική υποχρέωση του κατηγορούμενου να αποτρέψει με ενέργειά του το αποτέλεσμα.

Εισαγγελικό πόρισμα για το Μάτι

1. Από το εισαγγελικό πόρισμα προκύπτει ότι η Ρένα Δούρου ενημερώθηκε με μήνυμα από τον αρμόδιο αντιπεριφερειάρχη Αν. Αττικής μόλις στις 6.12 ότι αυτός απουσίαζε εκτός Ελλάδος, ενώ εκείνο το πρωί ο ίδιος είχε εκδώσει απαγορευτικό κυκλοφορίας στα δάση. Ο εισαγγελέας ωστόσο δεν κάλεσε για εξηγήσεις ούτε τον αρμόδιο αντιπεριφερειάρχη που είχε τις σχετικές αρμοδιότητες ούτε την εντεταλμένη περιφερειακή σύμβουλο που είχε τις αρμοδιότητες της Διεύθυνσης Πολιτικής Προστασίας.

Κλήθηκε και διώκεται αποκλειστικά η Ρένα Δούρου, ενώ την ίδια στιγμή ο εισαγγελέας όχι μόνο αναγνωρίζει το πότε η ίδια ενημερώθηκε, αλλά αναφέρει και ότι εκείνη πλέον την ώρα δεν υπήρχε καμία δυνατότητα εντολής για οργανωμένη απομάκρυνση διότι θα υπήρχαν κίνδυνοι για ακόμα περισσότερες απώλειες ζωών.



ο εισαγγελικό πόρισμα διαπιστώνει ότι δεν υπήρξε η προβλεπόμενη εισήγηση από τον αρμόδιο επικεφαλής της Πυροσβεστικής που επιχειρούσε στην περιοχή προς την περιφέρεια για λήψη του μέτρου της οργανωμένης απομάκρυνσης. Σύμφωνα με το «Σχέδιο Δράσεων Πολιτικής Προστασίας για την αντιμετώπιση κινδύνων λόγω δασικών πυρκαγιών» αλλά και σύμφωνα με τον νόμο 4249/2014, η εισήγηση αυτή είναι απαραίτητη προϋπόθεση για τη λήψη απόφασης οργανωμένης απομάκρυνσης, ενώ ο συντονιστής του πυροσβεστικού έργου ως μόνος αρμόδιος και με βάση την αναμενόμενη εξέλιξη της πυρκαγιάς πρέπει να προτείνει εγκαίρως και επακριβώς στο αρμόδιο όργανο τα όρια της περιοχής όπου θα χρειαστεί να υλοποιηθεί η δράση της οργανωμένης απομάκρυνσης.

Ερώτημα: Πώς και γιατί ευθύνεται εδώ η περιφερειάρχης;

2. Η περιφερειάρχης προσκόμισε όλα τα απαραίτητα έγγραφα (συμβάσεις και πρωτόκολλα των σχετικών εργασιών) για το πώς είχαν γίνει όλες οι προβλεπόμενες προληπτικές ενέργειες, π.χ. καθαρισμός νησίδων δρόμων που ήταν αρμοδιότητά της. Εν τούτοις τα δημόσια αυτά έγγραφα δεν κρίθηκαν επαρκή. Στη δε σελίδα 238 του πορίσματος αναφέρεται ότι δεν αποδείχθηκε κατά τρόπο αξιόπιστο αν πράγματι εκτελέστηκαν και ποιες εργασίες «…καθώς αποτελεί δίδαγμα κοινής πείρας ότι ενίοτε άλλο είναι το συμβατικό αντικείμενο και άλλο εκτελείται πραγματικά».

Ερώτημα: Μπορεί να θεωρούνται εκ προοιμίου ψευδή τα δημόσια έγγραφα;

3. Αναγνωρίζεται ότι στην ιστοσελίδα υπήρχαν, όπως προβλέπει ο νόμος, όλες οι απαραίτητες ειδικές και γενικές οδηγίες για τα μέτρα πρόληψης και αυτοπροστασίας, οι ειδικές συνεχείς ενημερώσεις για τις πυρκαγιές που διανέμονται και με φυλλάδια στους κατοίκους και με τηλεοπτικά μηνύματα, όμως κρίθηκαν ανεπαρκείς.
Ερώτημα: Από τον τρόπο και στον χρόνο που κινήθηκε η φωτιά είναι δυνατόν να πιστεύει κανείς ότι σε αυτό «έφταιξε» η ελλιπής ενημέρωση για τα προληπτικά μέτρα;

4. Το πιο αντιφατικό όμως στο συγκεκριμένο εισαγγελικό πόρισμα, που τελικά δεν υπογράφει ο Ηλ. Ζαγοραίος αλλά ο ένας εκ των δύο βοηθών εισαγγελέα, είναι πως προκειμένου να τεκμηριωθεί ο ισχυρισμός ότι παρά τη μεταβίβαση αρμοδιοτήτων ευθύνεται η περιφερειάρχης, ο εισαγγελέας επικαλείται την απόφαση για τις φονικές πυρκαγιές στην Ηλεία (ΑΠ 940/2017). Ανατρέχοντας όμως σε εκείνη την απόφαση διαβάζουμε ότι «θα πρέπει να ερευνάται σε ποιο φυσικό πρόσωπο έχει μετακυλιστεί η αντίστοιχη υποχρέωση κατά τον κρίσιμο χρόνο, όταν δηλαδή πρέπει να προληφθεί ή να κατασταλεί ο κίνδυνος». Διαπιστώνει η απόφαση ότι τότε οι αρμοδιότητες ανήκαν στον νομάρχη και στον προϊστάμενο Πολιτικής Προστασίας αποδίδοντάς τους νομική ευθύνη «παρά το γεγονός ότι οι ίδιοι αβάσιμα ισχυρίστηκαν ότι είχαν μεταβιβάσει τις αρμοδιότητές τους».
Ερώτημα: Πώς προσπερνώνται όλοι οι αρμόδιοι και φτάνει ο εισαγγελέας (ενώ έχουν μεσολαβήσει οι αλλαγές του «Καλλικράτη» και έχει στα χέρια του τα ΦΕΚ με τις μεταβιβάσεις αρμοδιοτήτων) απευθείας στη Ρένα Δούρου και στους δημάρχους; Κι αν εδώ διώκονται μόνο οι επικεφαλής, γιατί στην ΕΛ.ΑΣ. διώκονται μόνο οι κατώτεροι;

Εισαγγελικό πόρισμα για τη Μάνδρα

Εδώ προκύπτουν ακόμα περισσότερα ερωτήματα, δεδομένου ότι η εισαγγελέας δεν φαίνεται να έλαβε καθόλου υπόψη ούτε το πόρισμα του ΓΕΔΔ ούτε και το έπειτα από εισαγγελική παραγγελία πόρισμα των εμπειρογνωμόνων του ΤΕΕ (που σύμφωνα με πληροφορίες συσχετίστηκε στη δικογραφία). Ας σημειωθεί εδώ ότι τα δύο αυτά πλήρη πορίσματα συμπίπτουν.

Είναι άραγε απλή αστοχία το γεγονός ότι η Ρένα Δούρου κλήθηκε να δώσει ανωμοτί εξηγήσεις (απολογία) διότι η περιφέρεια υπέβαλε στις 7/4/2014 αίτημα προς το δασαρχείο Αιγάλεω για την έκδοση πράξης χαρακτηρισμού (προκειμένου να προχωρήσει το έργο), χωρίς να επισημάνει τον κατεπείγοντα χαρακτήρα του έργου; Ομως η Ρένα Δούρου εκλέχτηκε τον Μάιο του 2014 και ανέλαβε τον Σεπτέμβριο!

Ερώτημα: Γιατί επομένως ή έμπειρη εισαγγελέας δεν κάλεσε για εξηγήσεις και τον τότε περιφερειάρχη Γιάννη Σγουρό, που δεν είχε χαρακτηρίσει το αίτημα κατεπείγον στις 7/4/2014 που το κατέθεσε;

Συμπτωματικά αυτές τις μέρες παραγράφεται για τον ίδιο το αδίκημα. Σπεύδουμε να διευκρινίσουμε ότι ούτε ο Γ. Σγουρός, σύμφωνα με τα πορίσματα της ΓΕΔΔ και του ΤΕΕ, μπορούσε να επισημάνει τον επείγοντα χαρακτήρα του έργου, τη στιγμή που το Σχέδιο Διαχείρισης Κινδύνων Πλημμύρας εγκρίθηκε το 2016 και επιπλέον η έγκριση δεν είναι αρμοδιότητα της περιφέρειας. Οσο για τις προβλεπόμενες από τη μελέτη του 2014 απαλλοτριώσεις ακόμα κι ένας απλός πολίτης γνωρίζει ότι χρειάζονται χρόνια για να τελεσφορήσουν, εκτός αν γίνουν όπως τώρα (μετά την πλημμύρα) κατά παρέκκλιση των κείμενων διατάξεων. Η περιφερειάρχης κλήθηκε να δώσει ανωμοτί εξηγήσεις (απολογία) για την έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων ορεινής υδρονομίας, για τα οποία επισημαίνει ότι η «καταστροφή θα μπορούσε να αποφευχθεί, καθώς ο χαρακτηρισμός ως θεομηνία δεν δικαιολογεί κατ’ ουδένα τρόπο την έλλειψη αντιπλημμυρικών έργων και έργων ορεινής υδρονομίας».

Ερώτημα: Πώς αποδίδονται για το θέμα αυτό ευθύνες στην περιφερειάρχη όταν η ορεινή υδρονομία ανήκει απολύτως στις αρμοδιότητες της αποκεντρωμένης διοίκησης (δασαρχείο);

Ερώτημα: Γιατί ενώ η περιφερειάρχης είχε μεταβιβάσει τις αντιπλημμυρικές αρμοδιότητες όπως ορίζει ο νόμος, το εισαγγελικό πόρισμα τη θεωρεί υπεύθυνη ως επικεφαλής του φορέα της Περιφέρειας Αττικής, ενώ για τις ευθύνες του αρμόδιου δασαρχείου στρέφεται κατά των προϊσταμένων και όχι κατά του επικεφαλής του φορέα της Αποκεντρωμένης Διοίκησης στην οποία υπάγεται το δασαρχείο;...