Ο «Γλαύκος» ξαναμοιράζει την τράπουλα...

...στην Κύπρο...

Η Λευκωσία επένδυσε ελπίδα και η ExxonMobil πολλά εκατομμύρια ευρώ στο θαλάσσιο τεμάχιο 10 της κυπριακής ΑΟΖ και δικαιώθηκαν καθώς η μπίλια κάθισε στον στόχο «Γλαύκος», που...
μοιράζει από 5 έως 8 τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια (tcf) φυσικού αερίου.

Οι ανακοινώσεις που έγιναν την περασμένη Παρασκευή 1η Μαρτίου από τον Κύπριο υπουργό Ενέργειας Γιώργο Λακκοτρύπη και τον αντιπρόεδρο της ExxonMobil Τρίσταν Ασπρεϊ αλλάζουν σημαντικά πολλές παραμέτρους στην οικονομία, στην πολιτική, στη διπλωματία και τη γεωπολιτική αξία της Κύπρου. Η διαχείριση της νέας κατάστασης, όμως, επιφυλάσσει τόσο ευκαιρίες όσο και κινδύνους. Οι ευκαιρίες είναι εμφανείς με την πρώτη ανάγνωση, αλλά οι κίνδυνοι αδιόρατοι και δύσκολα προβλέψιμοι εξαιτίας της Τουρκίας και του απρόβλεπτου προέδρου της Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν. Η Λευκωσία υποστηρίζει πως έχει προετοιμαστεί κατάλληλα για κάθε ενδεχόμενο, διατηρώντας την ψυχραιμία της και ελπίζοντας στις συγκυρίες που την ευνοούν.

Εσοδα 35 δισ.

Με μία συντηρητική εκτίμηση ως προς το μέγεθος του κοιτάσματος στον στόχο «Γλαύκος», ο όγκος του φυσικού αερίου θα μπορούσε να υπολογιστεί στα 6 tcf (τρισεκατομμύρια κυβικά πόδια). Με σημερινές τιμές βάσης στην αγορά πετρελαίου εκτιμάται πως τα έσοδα θα ανέλθουν περίπου στα 35 δισ. ευρώ σε βάθος περίπου 20 ετών. Οπως προβλέπεται από το συμβόλαιο, αφού αφαιρεθούν τα έξοδα της ExxonMobil, τα έσοδα θα διαμοιραστούν κατά 70% στην Κυπριακή Δημοκρατία και 30% στην κοινοπραξία ExxonMobil-Qatar Petroleum. 

Σύμφωνα με νομοθεσία που ψηφίστηκε την Παρασκευή από την Βουλή της Κύπρου, δημιουργείται Ταμείο Υδρογοναθράκων στο οποίο θα εισρέουν όλα τα έσοδα από την εμπορική αξιοποίηση του φυσικού αερίου για να επενδυθούν με μεγάλη διασπορά σε διάφορα προγράμματα προς όφελος των νέων γενιών. Εσοδα από το φυσικό αέριο θα απαγορεύεται να χρησιμοποιηθούν για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους της Κυπριακής Δημοκρατίας, ώστε να αφαιρεθούν «επιχειρήματα» από την Τουρκία και τους Τουρκοκύπριους. 

Οι Τουρκοκύπριοι θεωρούν ότι δικαιούνται μέρος των εσόδων, κάτι που αποδέχεται η Κυπριακή Δημοκρατία και για τον λόγο αυτό δεν θέλει να χρησιμοποιηθούν για αποπληρωμή του δημόσιου χρέους και να θεωρηθεί ότι οι Ελληνοκύπριοι αξιοποιούν τον κοινό πλούτο για να εξυπηρετήσουν χρέη που δημιούργησαν οι ίδιοι. Τα έσοδα από το φυσικό αέριο είναι προφανές ότι αναβαθμίζουν, ούτως ή άλλως, το οικονομικό προφίλ της Κύπρου, κάτι που θα έχει θετικές αντανακλάσεις στην πιστοληπτική ικανότητα της Κυπριακής Δημοκρατίας, που μετά την έξοδο από το μνημόνιο κατάφερε να καταστήσει τα κρατικά της ομόλογα ελκυστικά, καθώς έχουν αξιολογηθεί από τους διεθνείς οίκους με βαθμολογίες που τα κατατάσσουν στην επενδυτική βαθμίδα.

Στα 14-15 tcf ως τώρα

Η αρχική εκτίμηση για το μέγεθος του κοιτάσματος «Γλαύκος» (τεμάχιο 10) ήταν 4,4-9 tcf, για να καταλήξει μετά από ειδικές μελέτες στα 5-8 tcf. Ωστόσο οι επιβεβαιωτικές γεωτρήσεις και οι περαιτέρω αναλύσεις των στοιχείων που θα γίνουν, σύμφωνα με ειδικούς, πιθανόν να ανεβάσουν το μέγεθος ως και τα 7 tcf. Επίσης έχουν εντοπιστεί 4 tcf στον στόχο «Αφροδίτη» (τεμάχιο 12) και ακόμα 3-4 tcf στον στόχο «Καλυψώ» (τεμάχιο 6). Οι ποσότητες αυτές αναμένεται να αυξηθούν σημαντικά καθώς απομένουν πολλές ακόμα γεωτρήσεις και σε άλλα τεμάχια της κυπριακής ΑΟΖ, τα οποία παρουσιάζουν προοπτικές αφού συνορεύουν με τα ήδη ανευρεθέντα κοιτάσματα της Κύπρου, αλλά και με κοιτάσματα που έχουν εντοπιστεί στο Ισραήλ και την Αίγυπτο. Οι ποσότητες σε συνδυασμό με την ποιότητα και το ποσοστό ανακτησιμότητας από τον υποθαλάσσιο ταμιευτήρα θα αλλάζουν συνεχώς τις προοπτικές σε πάρα πολλούς τομείς -μέχρι και το ειδικό βάρος της Κύπρου στην Ε.Ε.- αφού θα μπορούσε να καταστεί σημαντική πηγή ενέργειας εντός της Ευρώπης.

«Κατασκηνώνει» η ExxonMobil

Το συμβόλαιο της αμερικανικής εταιρείας για έρευνες και γεωτρήσεις λήγει τον Απρίλιο του 2020 και, σύμφωνα με πληροφορίες, θα επιδιωχθεί ανανέωσή του για ακόμα 3 χρόνια. Ο λόγος είναι οι πολλά υποσχόμενες ενδείξεις για νέα κοιτάσματα εντός του τεμαχίου 10. Αξίζει να σημειωθεί ότι το τεμάχιο 10 αρχικώς είχε αδειοδοτηθεί στη γαλλική εταιρεία Total, η οποία το επέστρεψε ως περίπου «αδιάφορο». 

Η ExxonMobil έχει ήδη εντοπίσει 8 στόχους εντός του τεμαχίου 10 για να κάνει νέες γεωτρήσεις, αφού τελειώσει με τις μελέτες του κοιτάσματος στον «Γλαύκο». Παράλληλα αναμένεται να διεκδικήσει μέρος των τεμαχίων 11 (επεστράφη από την Total) και 12 (επεστράφη από τη Noble), αλλά και τεμαχίων της αιγυπτιακής ΑΟΖ που γειτνιάζουν.

Αυτό σημαίνει πως θα μείνει για πολλά χρόνια στην περιοχή, με προοπτική να αναπτύξει και άλλες δράσεις, όπως η δημιουργία τερματικού σταθμού υγροποίησης του φυσικού αερίου, ώστε αυτό να εξάγεται ως LNG με πλοία χωρίς να απαιτηθεί η δημιουργία πολυδάπανων αγωγών. Βεβαίως τέτοιου είδους επιχειρηματικές κινήσεις απαιτούν συνέργειες με άλλα κράτη και άλλες εταιρείες, μεγάλες ποσότητες αερίου και καλές τιμές στη διεθνή αγορά. Προς το παρόν δεν μπορεί να γίνει σκέψη για τερματικό υγροποίησης, αφού το κοίτασμα των 4 tcf που έχει εντοπιστεί στον στόχο «Αφροδίτη» στο τεμάχιο 12 έχει συμφωνηθεί να διοχετευτεί στην Αίγυπτο για υγροποίηση στα τερματικά που λειτουργούν εκεί. Για να θεωρηθεί βιώσιμος ένας τερματικός σταθμός υγροποίησης απαιτούνται ποσότητες τουλάχιστον 15 tcf, οι οποίες θεωρητικά θα μπορούσαν να βρεθούν με την αξιοποίηση των 10 tcf που παραμένουν διαθέσιμα στο κοίτασμα «Λεβιάθαν» του Ισραήλ.

Γάλλοι και Ιταλοί

Η ανακάλυψη της ExxonMobil ενθαρρύνει ακόμα δύο μεγάλες εταιρείες που έχουν αποκτήσει δικαιώματα ερευνών στην κυπριακή ΑΟΖ. Πρόκειται για τη γαλλική Total και την ιταλική ENI, οι οποίες ενεργούν τόσο αυτόνομα όσο και σε συνεργασία. Προς το παρόν έχουν προγραμματίσει 5 γεωτρήσεις που θα αρχίσουν τον χειμώνα του 2019 και αναμένεται να ολοκληρωθούν στα μέσα του 2020. 

Οι δύο εταιρείες έχουν πάρει άδεια για γεωτρήσεις στα τεμάχια 3, 6, 7, 8 και 11. Οι εξελίξεις δικαιώνουν την επιλογή της Λευκωσίας να προκρίνει κατά τους τρεις γύρους αδειοδότησης των τεμαχίων της ΑΟΖ μεγάλες εταιρείες από δυτικές χώρες, ώστε να καταστεί πιo εύκολη η συνεργασία τους, δίνοντας παράλληλα σαφές στίγμα και για τον πολιτικό προσανατολισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας, που από την ίδρυση της ακροβατούσε μεταξύ Ανατολής και Δύσης. 

Και στο βάθος Κυπριακό

Οι εξελίξεις στον ενεργειακό τομέα συμπίπτουν και με τη νέα προσπάθεια που καταβάλλει ο γ.γ. του ΟΗΕ για επανέναρξη των συνομιλιών με στόχο την οριστική λύση του Κυπριακού. Αυτές τις ημέρες βρίσκεται σε εξέλιξη νέα περιοδεία της ειδικής απεσταλμένης του γ.γ. του ΟΗΕ Τζέιν Χολ Λουτ τόσο στην Κύπρο όσο και στις πρωτεύουσες των τριών εγγυητριών δυνάμεων. Ηδη έχει επισκεφθεί το Λονδίνο και την Αθήνα, αλλά δεν έχει οριστεί ραντεβού με τον Τούρκο υπουργό Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην Αγκυρα, καθώς η Τουρκία κωλυσιεργεί, θέλοντας να μετατοπίσει χρονικά την οποία πρωτοβουλία στον Ιούνιο του 2019. 

Στο τραπέζι πλέον είναι και η επιβεβαιωμένη ύπαρξη φυσικού αερίου, κάτι που θεωρείται ότι μπορεί να λειτουργήσει ως μοχλός πίεσης προς την τουρκική πλευρά για να επιδείξει μαγαλύτερη ευελιξία, απομακρυνόμενη από μαξιμαλιστικές θέσεις που έχουν οδηγήσει σε απομονωτισμό τόσο την Αγκυρα όσο και τους Τουρκοκύπριους οι οποίοι έχουν καταστεί όμηροι των σχεδιασμών της Τουρκίας και του Ταγίπ Ερντογάν. Το θέμα του φυσικού πλούτου δεν αποτελεί κεφάλαιο των διαπραγματεύσεων, αφού η Λευκωσία έχει καταστήσει σαφές ότι δεν πρόκειται να αποδεχθεί αμφισβήτηση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων. 

Ωστόσο είναι μια παράμετρος που λαμβάνεται υπόψη σε όλο το εύρος των θεμάτων που συζητούνται είτε για τις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού είτε για τα θέματα ασφάλειας και εγγυήσεων στα οποία εμπλέκονται και οι εγγυήτριες δυνάμεις (Ελλάδα, Βρετανία, Τουρκία). Η Αγκυρα τηρώντας σκληρή στάση πιθανόν να βρεθεί έξω από τον ενεργειακό χάρτη της ανατολικής Μεσογείου, καθώς η Λευκωσία έχει καταφέρει να δημιουργήσει ισχυρούς δεσμούς συμφερόντων με την Αίγυπτο, το Ισραήλ, τον Λίβανο και την Ιορδανία, έχοντας καθορίσει και τα όρια της ΑΟΖ με τις όμορες χώρες. Η Τουρκία στο πλαίσιο της διαπραγμάτευσης για το Κυπριακό επιμένει στην πολιτική ισότητα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων, την οποία «μεταφράζει» σε δικαίωμα βέτο της τουρκοκυπριακής πλευράς σε κάθε απόφαση που θα λαμβάνει το ομόσπονδο κράτος. Αυτή την προοπτική απορρίπτει η Λευκωσία και για αυτό τον λόγο ο πρόεδρος Αναστασιάδης έχει ρίξει στο τραπέζι την εισήγηση για «αποκεντρωμένη ομοσπονδία», ώστε τα δύο συνιστώντα κρατίδια να έχουν διευρυμένες εξουσίες για τα θέματα των κοινοτήτων τους και παράλληλα να διευκολύνεται η λειτουργικότητα της κεντρικής ομοσπονδιακής κυβέρνησης.

Γαλλία - ΗΠΑ σαν ασπίδα

Κάθε άλλο παρά άνευ σημασίας στη μεγάλη εικόνα που έχει δημιουργηθεί στην ανατολική Μεσόγειο θα μπορούσε να θεωρηθεί η μόνιμη ναυτική παρουσία της Γαλλίας στην Κύπρο. Πολύ σύντομα οι πρόεδροι Αναστασιάδης και Μακρόν, είτε στη Λευκωσία είτε στο Παρίσι, θα ανακοινώσουν λεπτομέρειες της ευρείας συνεργασίας των δύο χωρών στον αμυντικό τομέα. Το τελευταίο διάστημα πηγαινοέρχονται στην Κύπρο Γάλλοι αξιωματικοί οι οποίοι συνεργάζονται με Κύπριους συναδέλφους τους στον σχεδιασμό αναβάθμισης της ναυτικής βάσης «Ευάγγελος Φλωράκης» που βρίσκεται μεταξύ Λεμεσού και Λάρνακας. Αυτή την εβδομάδα θα βρίσκεται στην Κύπρο η Γαλλίδα υπουργός Αμυνας για να συζητήσει με τον Κύπριο ομόλογό της Σάββα Αγγελίδη τις λεπτομέρειες της συνεργασίας ώστε να προετοιμαστεί η συνάντηση Αναστασιάδη - Μακρόν. 

Η ναυτική βάση διευρύνεται και ενισχύεται η υποδομή της ώστε να μπορεί να φιλοξενεί σε μόνιμη βάση γαλλικά πολεμικά πλοία, τα οποία εκ των πραγμάτων θα παρέχουν αυξημένη ασφάλεια και στην Κυπριακή Δημοκρατία, ακόμα και αν η παρουσία τους εκληφθεί ως αποκλειστικά πολιτικό μήνυμα. Η Γαλλία έχει διαχρονικά συμφέροντα στην ανατολική Μεσόγειο, τα οποία έχουν θιχτεί τόσο στη Συρία όσο και στον Λίβανο και η Κύπρος ως έδαφος της Ε.Ε. αποτελεί μια πολύ καλή επιλογή για το Παρίσι. Παράλληλα δεν μπορεί να παραβλεφθεί η παράμετρος της ενεργειακής ασφάλειας λόγω της δραστηριοποίησης της γαλλικής εταιρείας Total στην κυπριακή ΑΟΖ.

Στη μεγάλη εικόνα μπαίνει και η πρόθεση των ΗΠΑ να προχωρήσουν σε σταδιακή άρση του εμπάργκο στην πώληση οπλικών συστημάτων προς την Κύπρο. Μέσα στην άνοιξη αναμένεται να υπάρξουν εξελίξεις στην Ουάσινγκτον, οι οποίες θα επιβεβαιώνουν ότι η Κύπρος καθίσταται και στην ουσία στρατηγικός εταίρος των ΗΠΑ. Και σε αυτή την περίπτωση ο τομέας της ενέργειας και της παρουσίας της ExxonMobil στην Κύπρο δεν μπορεί να θεωρηθεί άνευ σημασίας. Το ότι η Τουρκία δεν διανοήθηκε να παρενοχλήσει τη γεώτρηση στο τεμάχιο 10, παρά τους φραστικούς λεονταρισμούς της, είναι απτό παράδειγμα της προστιθέμενης αξίας που δίνουν οι ΗΠΑ στον τομέα της ασφάλειας του νησιού. Αυτή η αξία αναμένεται να αναβαθμιστεί με το μήνυμα που θα δοθεί σε ενδεχόμενη τετραμερή συνάντηση ΗΠΑ, Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ στην Ουάσινγκτον, στο τέλος του μήνα. Ενδιαφέρον για την ενεργειακή ασφάλεια στην Κύπρο υπάρχει και εκ μέρους της Ιταλίας λόγω της εταιρείας ΕΝΙ, αλλά, όπως ανέφεραν στο «ΘΕΜΑ» πηγές στη Λευκωσία, η κατάσταση με τη Ρώμη λόγω της εσωτερικής πολιτικής κατάστασης είναι πολύπλοκη. 

Δεν μπορεί η Τουρκία

Η Αγκυρα παρακολουθώντας την εξέλιξη της κατάστασης στην κυπριακή ΑΟΖ διαισθάνεται πως περιορίζονται οι δυνατότητές της να καταστεί βασικός παίκτης στην ανατολική Μεσόγειο. Οπως ανέφεραν έγκυρες πηγές, αρχικώς επιχείρησε να ενοικιάσει γεωτρύπανα από ξένες χώρες για να διενεργήσει έρευνες εντός της ΑΟΖ της Κύπρου, αλλά έπεσε σε τοίχο καθώς η Λευκωσία είχε ενημερώσει όλες τις χώρες για τις επιπτώσεις παραβίασης της κυριαρχίας της Κυπριακής Δημοκρατίας, με αποτέλεσμα καμία εταιρεία να μη δείχνει διατεθειμένη να μπει σε διεθνείς νομικές περιπέτειες, γνωρίζοντας μάλιστα ότι θα είχε απέναντί της τις ΗΠΑ και χώρες της Ε.Ε. Η Τουρκία αναγκάστηκε να αγοράσει δύο γεωτρύπανα, τα οποία ωστόσο δεν μπορούν να φέρουν από μόνα τους σε πέρας μια γεώτρηση. 

Οπως ανέφεραν έγκυρες πηγές από τον ενεργειακό τομέα, μία γεώτρηση απαιτεί περίπου 20 εταιρείες που θα συνεργαστούν και μόνο ένα γεωτρύπανο δεν μπορεί παρά να κάνει τρύπες στο νερό... Επειδή η Τουρκία δεν κατάφερε να εξασφαλίσει τη συνεργασία ξένων εταιρειών για γεωτρήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, επιχείρησε να δημιουργήσει δικές της εταιρείες με εργοδότηση ειδικών από ξένες εταιρείες. Αυτή η επιχείρηση βρίσκεται σε εξέλιξη, αλλά είναι άγνωστο αν θα μπορέσει να επιτευχθεί ο στόχος της Αγκυρας.

Πηγές στη Λευκωσία, πάντως, δεν απέκλειαν το ενδεχόμενο η Τουρκία να στείλει γεωτρύπανο νοτίως της Κύπρου και εντός της ΑΟΖ, συνοδευόμενο από πολεμικά σκάφη για να δηλώσει την παρουσία της και να καταγράψει διεκδικήσεις.

protothema.gr