αγορά του ρωσικού αντιπυραυλικού συστήματος S-400 και η διπλωματική διαχείριση της δολοφονίας Κασόγκι – είναι μέρη μιας σύνθετης παρτίδας σκάκι του Ερντογάν.
Ο σουλτάνος προσπαθεί, ταυτοχρόνως, να ντιλάρει με τη Σαουδική Αραβία, να ομαλοποιήσει έστω και τελευταία στιγμή την οικονομία της χώρας του πριν σκάσει στα χέρια του, να εξυπηρετήσει τη Μόσχα, με την οποία έχει αναπτύξει οικονομικές και γεωστρατηγικές εξαρτήσεις, να προωθήσει τα συμφέροντά του στη Μ. Ανατολή αλλά και να εκβιάσει τις ΗΠΑ, που τον απειλούν με οικονομικές κυρώσεις.
Εκβιάζει για επενδύσεις
Κατ’ αρχάς η Τουρκία είναι αυτή που καθιστά το «ξέπλυμα» της Σαουδικής Αραβίας πιο δύσκολο. Οι Τούρκοι ερευνητές τροφοδότησαν τα ΜΜΕ με τις λεπτομέρειες του φόνου Κασόγκι, συμπεριλαμβανομένων των περιγραφών μιας ηχογράφησης με τα φρικιαστικά τελευταία λεπτά του δημοσιογράφου.
Την ίδια στιγμή ο Ερντογάν και οι υπουργοί του χειρίζονται το θέμα με ιδιαίτερη προσοχή. Κανείς τους δεν έχει δημοσίως κατηγορήσει τους Σαουδάραβες. Οι αξιωματούχοι στην Άγκυρα διστάζουν να αντιμετωπίσουν τη Σαουδική Αραβία μόνοι τους και θέλουν να διασφαλίσουν την υποστήριξη των ΗΠΑ πριν επιβεβαιώσουν τους ισχυρισμούς τους και τα αποδεικτικά στοιχεία.
Οποιοδήποτε απτό αποδεικτικό στοιχείο προσφέρει στην Τουρκία ένα τεράστιο όπλο έναντι της Σαουδικής Αραβίας, πιθανώς για να αποσπάσει σαουδαραβικές επενδύσεις στην πάσχουσα οικονομία της.
Η Σαουδική Αραβία μάλλον θα αναγκαστεί, λόγω της πληθώρας ενοχοποιητικών στοιχείων, να αποδεχτεί ένα μερίδιο ευθύνης, πιθανώς χαρακτηρίζοντας τη δολοφονία Κασόγκι ως απαγωγή που εξελίχθηκε ατυχώς. Ακόμη κι έτσι δείχνει εξαιρετικά δύσκολο να δικαιολογήσει γιατί ένας από τους άνδρες που στάλθηκαν στην Κωνσταντινούπολη για την «επιχείρηση» ήταν ιατροδικαστής: ουσιαστικά άχρηστος για μια ανάκριση, αλλά χρήσιμος αν σχεδιάζεις να διαμελίσεις άνθρωπο.
Προσπαθώντας να θωρακίσουν τον πρίγκιπα από την ευθύνη, οι Σαουδάραβες πιθανότατα θα κοιτάξουν να ρίξουν το φταίξιμο σε διεφθαρμένους αξιωματούχους. Κάτι τέτοιο δύσκολα γίνεται πιστευτό. Ο πρίγκιπας της Σαουδικής Αραβίας έχει συγκεντρώσει περισσότερη εξουσία από κάθε προηγούμενο Σαουδάραβα ηγέτη και ελέγχει πλήρως τις υπηρεσίες ασφαλείας του βασιλείου του.
Ακόμα κι έτσι, όμως, ο Τραμπ ίσως επιλέξει να αποδεχθεί την εκδοχή της Σαουδικής Αραβίας. Υπολογίζει στους Σαουδάραβες να διατηρήσουν τις τιμές του πετρελαίου σταθερές τον επόμενο μήνα, όσο η Αμερική θα πλήττει το Ιράν με νέες κυρώσεις που σκοπό θα έχουν να παρεμποδίσουν τις ιρανικές εξαγωγές πετρελαίου.
Για τον Τραμπ η Σαουδική Αραβία αποτελεί και μια σημαντικότατη αγορά για αμερικανικά όπλα. Ακόμη θριαμβολογεί για ένα οπλικό ντιλ αξίας 110 δισ. δολ. που πέτυχε πέρυσι. Και υπάρχει και η Ρωσία, που παραμονεύει. Σαουδάραβας δημοσιογράφος, άνθρωπος του πρίγκιπα, προειδοποίησε ότι, αν ο Τραμπ εγκαταλείψει το βασίλειο, η Σαουδική Αραβία μπορεί να στραφεί στον Πούτιν.
Τόσο οι ΗΠΑ όσο και η Ρωσία δεν έχουν κανένα πρόβλημα να συνεργάζονται με βίαιους δικτάτορες. Το πρόβλημα δημιουργείται όταν αυτοί οι δικτάτορες αποδεικνύονται αναξιόπιστοι. Η Τουρκία, με τα στοιχεία που δημοσιοποιεί, είναι αυτή που δυσκολεύει τη συγκάλυψη της Σαουδικής Αραβίας.
Καταφύγιο αποδήμων Αράβων
Η σχέση του Ερντογάν με τη Σαουδική Αραβία ήταν ήδη προβληματική, εν μέρει και λόγω της τουρκικής υποστήριξης στο Κατάρ στη διαμάχη με τα γειτονικά κράτη του Κόλπου. Η Τουρκία, άλλωστε, έχει εξελιχθεί σε καταφύγιο για πολλούς Άραβες αντιφρονούντες από τη Σαουδική Αραβία, τα Εμιράτα και αλλού. Η «εξαφάνιση» Κασόγκι λειτούργησε κι ως ένα απροκάλυπτο απειλητικό μήνυμα της Σαουδικής Αραβίας προς όλους τους Σαουδάραβες αντιφρονούντες που βρίσκονται στην Τουρκία ότι «το κράτος μπορεί να σας βρει παντού».
Αντιφρονούντες από ολόκληρο τον αραβικό κόσμο – Αίγυπτο, Σαουδική Αραβία, Ντουμπάι, Υεμένη και άλλα κράτη – καταφεύγουν μαζικά στην Κωνσταντινούπολη. Σήμερα στην πόλη ζουν 1,2 εκατ. Άραβες από διάφορες αραβικές χώρες, συχνά σημαίνοντες ή επώνυμοι στον χώρο τους.
Ένας πρώην προεδρικός υποψήφιος από την Αίγυπτο ζει πια στην Κωνσταντινούπολη, όπως και υπουργοί από το Κουβέιτ που τους αφαιρέθηκε η υπηκοότητα, αλλά και κάμποσοι πρώην υπουργοί από την Υεμένη. Δεκάδες αραβικά δορυφορικά τηλεοπτικά κανάλια και αραβικά websites λειτουργούν στο τουρκικό έδαφος. Η Αραβική Ένωση Μέσων Ενημέρωσης Κωνσταντινούπολης διαθέτει σήμερα 850 δημοσιογράφους ως μέλη.
Τα περισσότερα αραβικά κράτη αρνούνται την υπηκοότητα σε αλλοδαπούς και τα παιδιά τους, ακόμα και σε όσους γεννήθηκαν και μεγάλωσαν στη χώρα. Αντίθετα στην Τουρκία οι Άραβες μπορούν να πάρουν τουρκικό διαβατήριο ύστερα από πέντε χρόνια διαμονής ή ακόμα και άμεσα, φτάνει να φέρουν εντός Τουρκίας τουλάχιστον 250.000 δολ.
Κάποιοι Άραβες καταφεύγουν στην Κωνσταντινούπολη είτε αφότου απέτυχαν να εξασφαλίσουν άσυλο στη – λιγότερο φιλική – Ευρώπη είτε ως πρώτη επιλογή προτιμώντας την από την Ευρώπη, καθώς για εκείνους η Κωνσταντινούπολη είναι πιο οικεία: μουσουλμανική και πιο κοντά στην πατρίδα τους. Αγοράζουν ακίνητα, μάλιστα, επί τουρκικού εδάφους σε περίπτωση που τα πράγματα εκτραχυνθούν στη χώρα τους. Έτσι η Κωνσταντινούπολη γίνεται ένα αραβικό καταφύγιο έναν αιώνα αφότου η Τουρκία έχασε τις αραβικές της επαρχίες.
Ένα ακόμη θέλγητρο για τους Άραβες αντιφρονούντες είναι το πολιτικό σύστημα της Τουρκίας. Για τα ευρωπαϊκά μάτια μπορεί η δημοκρατία στην Τουρκία να είναι από ελαττωματική ως ανύπαρκτη, όμως μοιάζει με υπόδειγμα σε σύγκριση με τα περισσότερα αραβικά καθεστώτα. Ο Ερντογάν, του οποίου η σύζυγος είναι αραβικής καταγωγής, συνεχίζει να υπερασπίζεται τις αραβικές εξεγέρσεις του 2011 και τη Μουσουλμανική Αδελφότητα, που ένα μικρό διάστημα κυβέρνησε την Αίγυπτο πριν πάρει την εξουσία (με πραξικόπημα) ο τωρινός πρόεδρος Αλ Σίσι το 2013.
Ο Αϊμάν Νουρ, κάποτε υποψήφιος για την προεδρία στην Αίγυπτο, χαρακτηρίζει την Κωνσταντινούπολη ως «την τελευταία γωνιά της αραβικής άνοιξης». Έχει, μάλιστα, το δικό του τηλεοπτικό κανάλι στην Κωνσταντινούπολη.
Μόλις τον προηγούμενο μήνα, εξάλλου, άνοιξε στην Κωνσταντινούπολη σχολείο για Παλαιστίνιους από το Ισραήλ, τη Γάζα και τη Δυτική Όχθη. Ένα νέο πανεπιστήμιο στα περίχωρα της Κωνσταντινούπολης, το Ibn Haldun, προσφέρει υποτροφίες σε όλο το μουσουλμανικό έθνος (umma, όπως το λένε) με σκοπό την προώθηση των ισλαμικών αξιών. Ο Μπιλάλ Ερντογάν, γιος του Ταγίπ, είναι στο διοικητικό συμβούλιο του πανεπιστημίου.
Ένα νεοσυσταθέν Αραβικό Συμβούλιο για την Προάσπιση των Εξεγέρσεων και της Δημοκρατίας (Arab Council for the Defence of Revolutions and Democracy) φιλοδοξεί να ενώσει όλους τους απόδημους Άραβες της Κωνσταντινούπολης.
Όμως, μετά την εξαφάνιση του Τζαμάλ Κασόγκι, το καταφύγιο των Αράβων αποδήμων μοιάζει ξαφνικά πολύ λιγότερο ασφαλές.
Οπλικά διλήμματα
Ενώ ο Ερντογάν θέλει να χρησιμοποιήσει τα στοιχεία της δολοφονίας Κασόγκι ως άσο στις διαπραγματεύσεις με τους Σαουδάραβες με αντάλλαγμα τις ενέσεις ρευστού στην τουρκική οικονομία, συνεχίζει να προσπαθεί να «παίξει» παράλληλα και με το ΝΑΤΟ και με τη Ρωσία.
Στις 25 Οκτωβρίου ο Τούρκος υπουργός Άμυνας Χουλουσί Ακάρ δήλωσε ότι η εγκατάσταση του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400 στην Τουρκία πρόκειται να ξεκινήσει σε έναν χρόνο. «Οι εργασίες για την εγκατάσταση θα ξεκινήσουν τον Οκτώβριο του 2019. Τώρα προσλαμβάνουμε προσωπικό. Το προσωπικό που θα επιλεγεί θα μεταβεί στη Ρωσία για εκπαίδευση στις αρχές του 2019, θα πάρει τις απαραίτητες γνώσεις εκεί και μετά θα επιστρέψει για να εργαστεί» είπε συγκεκριμένα.
Παράλληλα, μάλιστα, διευκρίνισε ότι η χώρα του συνεχίζει κανονικά με την αγορά μαχητικών αεροσκαφών F-35 από τις ΗΠΑ. Δυο μαχητικά θα παραδοθούν στην Τουρκία τον Μάρτιο του 2019.
Η δήλωση περί S-400, όμως, αποτελεί κόκκινο πανί για τις ΗΠΑ και τις σύμμαχες χώρες της Τουρκίας στο ΝΑΤΟ. Οι ΗΠΑ εδώ και μήνες προχωρούν σε αυστηρότατες προειδοποιήσεις προς την Άγκυρα να μην πραγματοποιήσει την αγορά από τη Ρωσία. Απείλησαν ότι θα σταματήσουν την παράδοση των μαχητικών αεροσκαφών F-35, εκτός αν η κυβέρνηση αναστείλει την αγορά των S-400.
Οι σχέσεις της Άγκυρας με τις ΗΠΑ βρίσκονταν στο χειρότερο σημείο τους εδώ και χρόνια. Μόνο με την απελευθέρωση του Αμερικανού πάστορα Μπράνσον στις 12 Οκτωβρίου κατάφεραν οι δυο χώρες να αποφύγουν τη μετωπική σύγκρουση. Ο Τραμπ πήρε τον πάστορα πίσω σε αμερικανικό έδαφος ακριβώς πάνω στην ώρα για τις ενδιάμεσες εκλογές του Νοεμβρίου.
Ο Ερντογάν, από την πλευρά του, απέφυγε έναν νέο γύρο αμερικανικών κυρώσεων που θα έστελναν τη λίρα στα τάρταρα και τις τουρκικές επιχειρήσεις με χρέος σε δολάρια στο χείλος της αβύσσου. Η απελευθέρωση Μπράνσον προσέφερε μια μικρή ελπίδα στην οικονομία της Τουρκίας. Η λίρα κατέγραψε υψηλό δυο μηνών στις 16 Οκτωβρίου.
Στρατηγική εμπλοκή
Τα καλά νέα πάντως δεν κράτησαν πολύ. Η επιμονή της Άγκυρας στο ρωσικό ντιλ για τους S-400 επαναφέρει την ένταση.
Ο ψυχρός πόλεμος του Ερντογάν με το ΝΑΤΟ άρχισε από το περασμένο φθινόπωρο. Τότε η Άγκυρα ανακοίνωσε την πρόθεσή της να αγοράσει το πυραυλικό σύστημα S-400 από τη Ρωσία, με κόστος περί τα 2 δισ. δολάρια, παρ’ όλο που το S-400 δεν είναι συμβατό με τη νατοϊκή αεράμυνα, δηλαδή δεν μπορεί να συνδεθεί με το σύστημα ραντάρ του ΝΑΤΟ και, τουλάχιστον αρχικά, πρόκειται να στηθεί και να λειτουργεί από Ρώσους.
Όμως η Τουρκία είναι μέλος της συμμαχίας, κάτι που πρακτικά σημαίνει ότι η Άγκυρα πρέπει να εξαιρεθεί από την ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά με τα αντίμετρα κατά των ρωσικών S-400, ειδάλλως η Μόσχα θα βρεθεί να λαμβάνει πληθώρα ευαίσθητων ΝΑΤΟϊκών στρατιωτικών πληροφοριών.
Το μπέρδεμα μεγαλώνει αφού η Τουρκία συμμετέχει στο πρόγραμμα F-35 και πρόκειται να παραλάβει 116 μαχητικά αεροσκάφη stealth F-35, που θα αποτελέσουν την αιχμή του δόρατος της αεράμυνας του ΝΑΤΟ για τα επόμενα 30 χρόνια. Στην περίπτωση που η Άγκυρα προχωρήσει στο ντιλ με τους Ρώσους και ταυτόχρονα παραλάβει τα F-35, τότε η Τουρκία θα βρεθεί σε μια μοναδική θέση: να κατέχει ταυτόχρονα ΝΑΤΟϊκά αεροσκάφη F-35 και ρωσικούς πυραύλους S-400, αποκτώντας γνώσεις για τρωτά σημεία που μπορεί να εκμεταλλευτεί η Ρωσία.
Από το περασμένο φθινόπωρο, λοιπόν, η εθνική ασφάλεια των ΗΠΑ κατέληξε ότι ο Ερντογάν θα πρέπει είτε να ακυρώσει την αγορά των ρωσικών S-400 ή να του ανακοινωθεί πως δεν μπορεί να αποκτήσει τα F-35. Τον περασμένο μήνα το Κογκρέσο αποφάσισε να διατηρήσει το πάγωμα της παράδοσης των F-35 στην Τουρκία.
Ως απάντηση στη δήλωση του Τούρκου υπουργού Άμυνας η Ουάσιγκτον προειδοποίησε στις 25 Οκτωβρίου ότι αν η Άγκυρα προχωρήσει στην αγορά του ρωσικού συστήματος, θα επιβληθούν νέες κυρώσεις.
«Η απόκτηση των S-400 θα μπορούσε ενδεχομένως να ενεργοποιήσει δράσεις στο πλαίσιο του Νόμου για την Αντιμετώπιση των Αντιπάλων της Αμερικής Μέσω της Επιβολής Κυρώσεων (CAATSA) και να έχει σοβαρές επιπτώσεις για την ικανότητα των ΗΠΑ να συνεργάζονται με την Τουρκία σε όλο το φάσμα του αμυντικού εμπορίου» δήλωσε ο εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ.
Ήδη, άλλωστε, η κατασκευάστρια εταιρία των S-400, η Almaz-Antey Air and Space Defense Corporation JSC, βρίσκεται υπό καθεστώς κυρώσεων από την αμερικανική κυβέρνηση...
topontiki.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου